ARME SCHOLEN, RIJKE SCHOLEN SEGREGATIE IN HET ONDERWIJS EN WAT WE ERTEGEN KUNNEN DOEN Nico Hirtt « Zes uren voor de democratische school » Brussel, 16 november 2019

PISA 2012 - Mathématiques — Calculs propres N. Hirtt

PISA 2012 - Mathématiques — Calculs propres N. Hirtt

0.2 0.3 0.4 0.5 −1.4 −1.2 −1.0 −0.8 −0.6 Percentage leerlingen in concentratiescholen Index van rechtvaardigheid AUT BUL CRO CZH DNK EST FIN FRA DEU GRE HUN ISL IRL ITA LAT LIT LUX NED NOR POL POR ROM SLK SLO SPA SWE SWI UK FWB VLG R2 = 44,9 % PISA 2015, calculs propres N. Hirtt (Aped) SEGREGATIE EN ONGELIJKHEID

0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 −1.4 −1.2 −1.0 −0.8 −0.6 Combinatie van de factoren ...tracking... Index van rechtvaardigheid AUT BUL CRO CZH DNK EST FIN FRA DEU GRE HUN ISL IRL ITA LAT LIT LUX NED NOR POL POR ROM SLK SLO SPA SWE SWI UK FWB VLG 0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 −1.4 −1.2 −1.0 −0.8 −0.6 Combinatie van de factoren “tracking” Index van rechtvaardigheid AUT BUL CRO CZH DNK EST FIN FRA DEU GRE HUN ISL IRL ITA LAT LIT LUX NED NOR POL POR ROM SLK SLO SPA SWE SWI UK FWB VLG Tracking en ongelijkheid 2 segregatie factoren : • Aantal jaren tracking • Omvang van de tracking PISA 2015, calculs propres N. Hirtt (Aped) R2 (ajusté) = 41,1 %
 (45,9% sans NED)

−0.5 0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 −1.4 −1.2 −1.0 −0.8 −0.6 Combinatie van de factoren ...quasi vrije markt... Index van rechtvaardigheid AUT BUL CRO CZH DNK EST FIN FRA DEU GRE HUN ISL IRL ITA LAT LIT LUX NED NOR POL POR ROM SLK SLO SPA SWE SWI UK FWB VLG −0.5 0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 −1.4 −1.2 −1.0 −0.8 −0.6 Combinatie van de factoren “quasi vrije markt” Index van rechtvaardigheid AUT BUL CRO CZH DNK EST FIN FRA DEU GRE HUN ISL IRL ITA LAT LIT LUX NED NOR POL POR ROM SLK SLO SPA SWE SWI UK FWB VLG De onderwijsmarkt schaadt de rechtvaardigheid 3 segregatie factoren : • Vrije schoolkeuze ouders • Selectie door scholen • Concurrerende netten PISA 2015, calculs propres N. Hirtt (Aped) R2 (ajusté) = 33,9 %
 (45,1% sans NED)

Verdeling van de leerlingen op 15 jaar, 
 per socio-economisch kwartiel (in %), 
 volgens het onderwijsnet in de VLG 0 25 50 75 100 Vrij Openbaar 19,6 27,1 23,2 25,5 27,3 24,3 29,9 23,0 Q1 Q2 Q3 Q4

Combinatie vrije markt + tracking PISA 2015, calculs propres N. Hirtt (Aped) R2 (ajusté)= 43,7 %
 (55,3% sans NED) 45,1% 45,9% 55,3% 0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 −1.4 −1.2 −1.0 −0.8 −0.6 Combinatie van de factoren van segregatie Index van rechtvaardigheid AUT BUL CRO CZH DNK EST FIN FRA DEU GRE HUN ISL IRL ITA LAT LIT LUX NED NOR POL POR ROM SLK SLO SPA SWE SWI UK FWB VLG

Inégalité sociale des performances PISA 0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 Equité, marché, tracking Filiarisation précoce et importante Libre marché scolaire AUT BUL CZH DNK EST FIN FRA DEU GRE HUN ISL IRL ITA LAT LIT LUX NOR POL POR ROM SLK SLO SPA SWE SWI UK FWB VLG

Part de la variance du score PISA (math 2015) 
 expliquée par l’origine sociale France Féd. Wall-Bxl Flandre Autriche Allemagne Espagne Portugal Irlande Suède Suisse Finlande Pays-Bas Danemark Royaume-Uni Grèce Italie Norvège Islande 0,0 % 5,0 % 10,0 % 15,0 % 20,0 % 25,0 % 15,6 % 19,9 % 9,0 % 11,6 % 14,0 % 6,7 % 9,6 % 10,6 % 10,8 % 10,9 % 11,0 % 12,6 % 14,1 % 14,2 % 14,3 % 14,6 % 14,8 % 20,1 % Ecart entre les scores PISA (math 2015)
 des quartiles socio-économiques extrêmes France Féd. Wall-Bxl Flandre Portugal Suisse Autriche Suède Allemagne Espagne Pays-Bas Royaume-Uni Grèce Irlande Italie Danemark Finlande Norvège Islande 0,0 30,0 60,0 90,0 120,0 98,4 105,8 66,4 72,3 89,1 61,4 72,8 75,4 75,7 76,9 79,3 79,4 83,0 88,8 89,9 90,3 94,4 110,4

‣ Principe nr1 = een school voorstellen • Indien akkoord => gegarandeerde plaats • In geval van weigering => vrije keuze (2e fase) ‣ Principe nr2 = nabijheid en sociale mix • voorgestelde school moet nabij en gemengd zijn • Ouders uit kansarme milieu’s zullen meestal aanvaarden • => overal een zekere sociale mix • => verminderd de aantrekkelijkheid van de vrije keuze ‣ Maar ook… • Van kindertuin tot einde gemeenschappelijke stam (15 jaar in ons opzicht) • Openbaar vervoer • Netten • Brussel : tweetalig onderwijs Voorstel OVDS doenbaar ?

Situation réelle 2011

Simulatie Brussel : segregatie 0.0 0.5 1.0 1.5 −2 −1 0 1 Gemiddelde SEI van de school Probabiliteitsdensiteit Nieuw Oud Werkelijke situatie Onze simulatie Standaard afwijking SEI scholen 0,874 0,540 Idem, gewogen 0,920 0,398 Index sociale segregatie 25 % armsten 37,0 % 13,0 % 25 % rijksten 40,6 % 19,7 %

Het einde van de ghettos SE klassen D1 D2 D3 D4 D5 D6 D7 D8 D9 D10 Reële situatie 0,6 8,1 12,8 9,0 18,5 15,2 15,6 10,4 7,7 2,1 Simulatie 0 0 0 9,6 51,1 24,5 8,6 4 2,1 0,04 75,6% 34% 6% 20% 0% 21%

Situation réelle 2011 Situation générée

Simulatie Brussel : afstand Reële situatie Simulatie Gemiddelde afstand 1 330 m 910 m Standaard afwijking 1 496 m 698 m 2/3 van de leerlingen 0 à 2800 m 0 à 1600 m Maximale afstand 12 337 m 2 856 m Aantal leerlingen op d > 2 km 20,0 % 10,7 % Aantal leerlingen op d > 4 km 6,1 % 0 %

www.democratischeschool.org