Prehistoria RPG, czyli mniej znane początki D&D

Prezentacja na Pyrkon opowiadająca o tym, jakie były dalekie początki słynnego Dungeons & Dragons.

Transcript

1. Prehistoria RPG, czyli te mniej (i te bardziej) znane początki D&D Tomek Kreczmar
2. Kim byłem... * Współpracownik, redaktor, a potem naczelny MiMa * Odpowiadacz za to co RPGowego MAG wyda * Szef Hypera, pasma programowego poświęconego grom elektronicznym i technologiom * Publicysta, autor, “twórca”, “marketingowiec” * Tłumacz (D&D, ED, Baldru’s Gate) * Współautor m.in. Wiedźmin: Gra wyobraźni * Absolwent matematyki i filozofii, dziennikarstwa telewizyjnego i GameDevSchool
3. Kim jestem... Można mnie znaleźć na: nerdica.pl, tkreczmar@gmail.com Facebook (fan page holistycznego) * Wciąż studentem, ale też wykładowcą (PJATK) * Trochę montuję filmów * Marketingowcem i “twórcą” * Fanem i “badaczem” gier: Holistyczny przewodnik po grach Jack of all trades and master of none
4. Aktualnie niezrzeszony
6. Role-playing the changing of one's behaviour to assume a role, either unconsciously to fill a social role, or consciously to act out an adopted role. While the Oxford English Dictionary offers a definition of role-playing as "the changing of one's behaviour to fulfill a social role", in the field of psychology, the term is used more loosely in four senses: 1. To refer to the playing of roles generally such as in a theatre, or educational setting; 2. To refer to taking a role of an existing character or person and acting it out with a partner taking someone else's role, often involving different genres of practice; 3. To refer to a wide range of games including role-playing video game (RPG), play-by-mail games and more; 4. To refer specifically to role-playing games (Za Wiki)
7. W pierwszej narracyjnej grze fabularnej nie było zbyt wiele miejsca na odgrywanie postaci, czyli na role-playing – choć to sugerowałby skrót RPG. Gracze co prawda wcielali się w bohaterów, którzy przemierzali wyobrażone krainy i decydowali o ich losach, niemniej rozgrywka skupiała się na walce, zdobywaniu skarbów i awansowaniu na poziomy oraz unikaniu śmierci. Wpierw narracyjne gry fabularne obracały się wokół założenia, że mistrz gry jest wrogiem pozostałych uczestników, a rozgrywka polega na bitwie pomiędzy nimi. Na początku ani gracze, ani twórcy nie rozwijali specjalnie fabularnych elementów rozgrywki, a opowieść skupiała się na eksplorowaniu podziemi.
8. Andre Norton Quag Keep (1978) Polski tytuł: Twierdza na moczarach The author wishes to express appreciation for the invaluable aid of E. Gary Gygax of TSR, expert player and creator of the war game, DUNGEONS AND DRAGONS, on which the background of QUAG KEEP is based.
9. Rules for Fantastic Medieval Wargames Campaigns Playable with Paper and Pencil and Miniature Figures Kluczowe: gracze będą współpracować w walce (i nie tylko), nie zaś ścierać się ze sobą
10. Dziś! NAJ :)
11. Historia: Edycje, wydania i wersje 1974 – pierwsze wydanie 1977 – D&D Basic Set (1. wersja) 1977 – Advanced Dungeons & Dragons 1989 – Advanced Dungeons & Dragons, 2. edycja 2000 – Dungeons & Dragons, 3. edycja 2003 – Dungeons & Dragons, edycja 3,5 2008 – Dungeons & Dragons, 4. edycja 2014 – Dungeons & Dragons, 5. edycja
12. Finał procesu powstawania D&D: 1. Jeff Perren tworzy zasady rozgrywania średniowiecznych bitew z elementem “magicznym”. 2. Gary Gygax rozwija je tworząc Chainmail i uwypuklając element fantasy. 3. Dave Wesely kreuje Braunstein Games. 4. Dave Arneson łączy Braunstein Games z zasadami Chainmail tworząc Blackmoor. 5. John Snider i inni tworzą swoje wersje Blackmoor, które przeradzają się w narracyjne gry fabularne.
15. RPG TRPG RPG p&p Narracyjne gry fabularne • Oralność • Zasady • Arbiter • Fantasy • Bohaterowie
16. Oral
17. Samą historię RPG można wywodzić z czasów pierwotnych, gdy ludzie spotykali się wieczorem przy ognisku, by snuć opowieści, które ulegały powolnej modyfikacji podczas ustnego przekazu. „Członkowie prymitywnych cywilizacji działali, przyjmując role innych osób, bawiąc się w bogów i bohaterów, wykonując pewne rytuały reprezentujące ich zachowanie w taki sposób, w jaki je sobie wyobrażali” Człowiek jako aktor na scenie życia. Teorie G.H. Meada i E. Goffmana a narracyjne gry fabularne Dorota Ćwiklińska-Surdyk i Augustyn Surdyk w Homo Ludens 4 Prehistoria (naprawdę PRE!)
18. Robert Louis Stevenson i raporty z bitew W latach 90. XIX wieku grał RLS ze swoim pasierbem ołowianymi żołnierzykami Strzelali z małych działek celując do miniaturowych żołnierzy i przewracając ich
19. Gracze wcielali się w ławników próbujących wyciągać z dowodów odpowiednie wnioski, by wydać sprawiedliwy wyrok Gry towarzyskie: interakcja między uczestnikami, wcielanie się w role, swoboda decyzji, improwizowanie Jury Box (1937)
20. Każdy z graczy przed rozpoczęciem rozgrywki w tajemnicy decydował o warunkach zwycięstwa (Fame, Happiness, Money) Gry towarzyskie: interakcja między uczestnikami, wcielanie się w role, swoboda decyzji, improwizowanie Careers (1955)
21. Duży nacisk twórcy położyli na interakcje, a głównym elementem rozgrywki były zdolności interpersonalne Gry towarzyskie: interakcja między uczestnikami, wcielanie się w role, swoboda decyzji, improwizowanie Diplomacy (1959)
22. Talking Games Oralna część RPG (lata 60. XX wieku)
23. Oralna część RPG (lata 60./70.) M. A. R. Barker (zapomniany Tolkien) Muhammad Abd-al-Rahman Barker (born Phillip Barker, November 3, 1929 – March 16, 2012), was a professor of Urdu and South Asian Studies who created one of the first roleplaying games, Empire of the Petal Throne, and wrote several fantasy/science fantasy novels based in his associated world setting of Tékumel. (za Wiki)
24. W latach 60. i 70. XX wieku w grach wojennych i planszowych pojawiały się liczne elementy fantasy. Tak powstawały opowieści w światach Tékumel M.A.R. stworzył nie tylko książkowe opowieści, ale również wiele pobocznych historii W 1975 roku ukazała się podręcznikowa wersja pod tytułem Empire of the Petal Throne Ciężko dziś jednoznacznie stwierdzić, czy podczas napędzanych wyobraźnią wędrówek po świecie Tékumel, na jakie wyprawiali się profesor i jego przyjaciele, nie zrodziły się oralne elementy narracyjnych gier fabularnych Oralna część RPG (lata 60./70.) M. A. R. Barker (zapomniany Tolkien)
25. Oralność w grach bitewnych David Wesely w latach 60. XX wieku interesował się rozgrywkami open-ended, nad którymi czuwał arbiter i w których brało udział więcej osób niż dwie. W 1968 roku sędziował rozgrywki toczone w opracowanym przezeń systemie średniowiecznych bitew. Uczestnicy po pierwszej grze byli znudzeni, więc by nieco poprawić nastroje, przy następnej narzucił konkretne cele. Krok po kroku doszło do ewolucji, w której kilka osób miało kierować siłami liczącymi kilkudziesięciu żołnierzy. Tak rozpoczęło się coś na kształt odgrywania ról. „That got us into role-playing” wspomniał Dave Arneson
26. Wywodzą się od gier wojennych / strategicznych / bitewnych Zasady / reguły
27. Gry bitewne: definicja Gry bitewne są to takie gry, w których obaj uczestnicy dowodzą armiami o tej samej sile i żaden z nich nie ma przewagi. Definicja zaproponowana w: A History of Board-Games Other than Chess Harold James Ruthven Murray (1952)
28. Pre-pre-pre... Senet (3100 r.p.n.e.) Królewska gra z Ur (ok 2600 r.p.n.e.) Petteia (wspominają o niej Platon, Sokrates czy Arystoteles) Mankala Backgammon / tryktrak (ok 2000 lat p.n.e.) Młynek (angielskie Nine Man Morris) Pachisi (Mahabharata, która powstała około 500 roku p.n.e.) Szachy
29. Historia starożytna Go Najstarsze archeologiczne znalezisko to plansza do go odkryta w grobowcu z czasów dynastii Han (206 p.n.e. do 220 n.e.). Jeśli wierzyć tradycji, go wymyślił cesarz Jao (rządził w latach 2356-2256 p.n.e.), by zabawić swego syna idiotę
30. Historia starożytna Shōgi Trudno jednoznacznie wskazać, kiedy pojawiła się w Kraju Kwitnącej Wiśni (pewnie około VI wieku). Odmiana szachów rozgrywanych na planszy 9 na 9 pól, w których „zbite figury nie zostają odrzucone z gry, ale służą wiernie temu, kto je zbił”. (za Shogi.pl)
31. Gry taflowe wikingów / szachy wikingów hnefatafl (hnefa - król, a tafl - stół) Od IV wieku? Edda poetycka (IX w) Walijska wersja – gweyddbwyll – pojawia się w legendach arturiańskich, gdzie Owain mab Urien wygrywa w tę grę z Królem Arturem Pendragonem Umiejętność gry była wymagana dla dorosłego Wikinga Historia starożytna / Średniowiecze
32. Historia starożytna / Średniowiecze Dla wszystkich tego rodzaju gier dla dwóch osób charakterystyczny był nierówny stosunek pionów oraz wyróżniona figura króla po mniej liczebnej stronie, która miała za zadanie umknąć w odpowiedni punkt planszy. Nie znamy dziś zasad, jakich wikingowie używali podczas partii w hnefatafl. Ciekawostką dla badaczy było odkrycie reguł, które równoważyłyby nierówność w liczbie pionów, nietypowe ustawienie początkowe oraz istnienie wyróżnionej figury.
33. Historia starożytna / Średniowiecze Rithmomachia (arithmomachia, rythmomachy, rhythmomachy, czasem też gra filozofów) Rithmo - liczby Machia - bitwa Starożytna Grecja, Bizancjum lub Aleksandria Za twórców uznawano Pitagorasa i/lub Boecjusza
34. Gra toczy się na dwukolorowej planszy 8 na 16 pól, na której przemieszcza się figury w kształcie kwadratu, trójkąta i koła. Każdy z graczy ma 24 figury, które w trakcie rozgrywki może umieszczać na sobie, tworząc piramidy. Liczby na figurach graczy się różnią. Zapisana liczba określa o ile pól można figurę przesunąć. Cztery sposoby bicia: (1) spotkanie (figura bije taką samą o tej samej liczbie, gdy zostanie umieszczona na polu przeciwnej, tą zaś zabiera się z planszy); (2) atak (gdy figura poruszy się o tyle pól, by po pomnożeniu przez jej liczbę, uzyskany zostanie wynik równy liczbie zapisanej na figurze, przy której się zatrzyma); (3) zasadzka (gdy suma liczb na figurach po przeciwnej stronie figury rywala równa się zapisanej na niej liczbie); (4) oblężenie (gdy figura przeciwnika została otoczona z czterech stron). Różne reguły zwycięstwa: (1) liczba zbitych figur; (2) suma liczb zapisanej na zbitych figurach; (3) liczbie zbitych figur dodana do liczby ich wierzchołków (4)... Historia starożytna / Średniowiecze • Herman z Reichenau (zwany też Hermanem Chromym, Hermanem Kulawym czy Hermannusem Contractusem) • Thomas Bradwardine (szerzej znany jako Doctor Profundus) • Roger Bacon • Tomasz Morus • Gottfried Wilhelm Leibniz
35. Ouranomachia i metromachia Kolejne edycje rithmomachi Ouranomachia -- gra tocząca się na planszy związanej z 12 znakami zodiaku i 7 planetami Średniowiecze
36. Metromachia Plansza 33 pola na 52 pola Dwie armie liczących po 52 żołnierzy Zasady próbowały odwzorowywać rzeczywistą walkę opartą na matematycznych fundamentach (ruchy i bicie następowało w oparciu o geometryczne właściwości i kształty figur). Prekursor kriegsspiel? Średniowiecze
37. 1664 Kőenigsspiel Christopher Weikhman 1780 “Wojenne szachy” Ludwiga Hellwiga 1798 Plansza przedstawia granice Francji i Belgii Gdzieś tu rodzą się pierwsze instrukcje 1812 Kriegsspiels Georg Leopold von Reisswitz Ewolucja kriegsspiel
38. • Koncepcja scenariuszy, czyli narzucanie graczom konkretnych militarnych celów • Pojawiła się osoba arbitra rozsądzającego wyniki starć i całej bitwy. • Planszę można było modyfikować, korzystając z drewnianych klocków różnej barwy, reprezentujących odmienny teren • Do ukrywania niewidzianych oddziałów służyły specjalne pudełka • Jednostki miały różne wielkości i nie zawsze zajmowały jedno pole. Nowinki Kriegsspiels von Reisswitza Barona von Reisswitza uznaje się za ojca współczesnych gier bitewnych
39. • Odzwierciedlenie prawdziwej topografii terenu • Ścisłe zasady odwołujące się do możliwości wojsk • Pojawiły się rzuty kości decydujące o efektach poszczególnych ataków • Obrażenia zadawane całym formacjom przez różnego typu wrogie jednostki. • Rozgrywka wymuszała przekazywanie rozkazów na papierze • Wprowadzała różne szczeble dowodzenia • Limit 2-minutowych tur Anleitung zur Darstelling militarische manuver mit dem apparat des Kriegsspiels (Instrukcja dla odwzorowania manewrów taktycznych w warunkach wojny) Syn Barona Georg Heinrich Rudolf 1824
40. Było tego trochę... 1866 War-chess Or, The Game of Battle Charles Richardson 1880 Strategos: A Series of American Games of War, Based Upon Military Principles and Designed for the Assistance Both of Beginners and Advanced Students in Prosecuting the Whole Study of Tactics, Grand Tactics, Strategy, Military History, and the Various Operations of War Charles A. L. Totten 1882 American Kriegsspiel: A Game for Practicing the Art of War Upon a Topographical Map kapitan W. R. Livermore
41. 1893 William Britain, Jr. - producent zabawek • Ołowiane figurki przedstawiające różnych żołnierzy • Do 1900 roku pojawiło się ponad 100 różnych wzorów Gra czy zabawka? “toy-soldiers”
42. “Cywilne” gry Planszowe gry strategiczne i bitewne Gry bitewne i taktyczne Gry figurkowe
43. Arbiter
44. Kriegsspiels von Reisswitzów: Pojawiła się osoba arbitra rozsądzającego wyniki starć i całej bitwy. 50./60. XX: Legend of Hyboria kampania Tony’ego Batha, w której gracze podejmowali decyzji w oparciu o informacje autora, a ten wcielał je w życie wykorzystując własną mechanikę 60./70. XX: Dave Wesely odgrzebuje Strategos Charlesa A. L. Tottena i wprowadza do gry wszechpotężnego arbitra. Narzuca graczom konkretne cele. 1971: Reguły Chainmail oddają dużo elastyczności arbitrowi rozgrywki.
45. Fantasy
46. Nie-fantasy: • Istnieje od dawien dawna (mity, baśnie) • Epos o Gilgameszu • Księgi tysiąca i jednej nocy • Boska komedia • Romantyzm • Era wiktoriańska (m.in. Dickens) Pre-fantasy: • 1858 The Princess and the Goblin czy Phantastes Georg MacDonald • 1869 The Well at the World's End William Morris • 1905-1919 The Gods of Pegāna Edward John Moreton Drax Plunkett (Lord Dunsany) Fantasy jako gatunek
48. Wróćmy do gier
49. A gdyby tak oderwać się od historii? 1956: artykuł War Game of the Middle Ages and Ancient Times Tony Bath 1957: artykuł The Hyborian Age as a War Game Period Tony Bath 1967: artykuł Campaigning with the Aid of Fantasy Fiction Tony Bath 1959: Diplomacy Alan B. Calhamer 1969: rozwinięcie Slobbovia (inspirowane komiksowym cyklem Ala Cappa, dzięki któremu pojawiły się elementy fantasy, m.in. inne rasy niż ludzka) 1966: rozwinięcie Middlearth II w fanzinie Diplomania
50. Na marginesie W The Hyborian Age as a War Game Period Tony Bath spopularyzował koncepcję kampanii Słynna w środowisku była kampania Legend of Hyboria z przełomu lat 50. i 60. Na jej potrzeby opracował dużą, taktyczną mapę, którą uzupełniały mniejsze, strategiczne. Wpierw było dość klasycznym połączeniem wielu bitew na wielką skalę, uzupełnionych elementami polityczno-ekonomicznymi. Z czasem gracze zarządzali kolejnymi państwami i ich wojskami, wcielając się we władców. W „dzienniku” The Shadizar Herald pojawiały się nie tylko elementy taktyczne, ale również polityka, plotki, przestępstwa czy przeróżne machlojki, a czasem też poezja
51. Armageddon 1970 Niemiecka gra zaprezentowana na World Science Fiction Convention w Heidelbergu Jej korzenie sięgają do PBM rozgrywającego się w świecie Magira Midgard. Midgard - anglojęzyczna wersja
52. Chainmail Początek lat 70. Gary Gygax i Jeff Perren są zafascynowani literaturą fantasy, przede wszystkim Tolkienem i Howardem 1970: Perren opracowuje zasady rozgrywania średniowiecznych walk. Gygax redaguje 4-stronicowy podręcznik, rozwijając reguły. Całość ukazuje się w fanzinie Panzerfaust. 1971: Ukazuje się Chainmail, dzięki któremu na polach bitew pojawiają się olbrzymy, magia i hobbici.
53. I: Jako pierwszy dołożył element fantasy do klasycznej rozgrywki. W bitwie w czasach antycznych, gdy rzymskie legiony podbijały Brytanię, a Dave’owi się nudziło, jeden z jego druidów „zgrillował” szarżującego słonia – po prostu widząc, że zwierz ma szansę roznieść przynajmniej połowę jego sił, wyjął z kieszeni startrekowego fazera. Dave Arneson 1970/1971
54. Dave Arneson 1970/1971 II: Spędziwszy godziny na oglądaniu filmów o potworach i czytaniu opowieści o Conanie wpadł na pomysł Blackmoor. Gracze wcielili się w samych siebie, tylko przeniesionych do średniowiecza. Każdy z nich kierował jedną postacią posiadającą konkretne możliwości, moce oraz cele. Gromadzili doświadczenie z rozgrywki na rozgrywkę Kiedy postacie zaczęły zwiedzać podziemia zamku – okazało się, iż nie chronią ich ludzcy gwardziści, ale potwory różnej maści, w tym smok, którego na stole do gry reprezentował zabawkowy brontozaur. Wpierw w walce stosował zmodyfikowane zasady klasycznej gry papier-nożyce-kamień, ale w końcu w jego ręce trafiła instrukcja do gry Chainmail
55. Bohater No z książek ;)
56. The Braunstein Game (1969-) David Wesely moderuje rozgrywkę bitewną, w której gracze wcielili się w postacie napoleońskich oficerów, ich przeciwników oraz przedstawicieli sił neutralnych – burmistrza, bankiera itp. Każdy uczestnik miał pewne ustalone przez Davida cele. Gracze szybko go zaskakiwali, chcąc robić rzeczy, których nie przewidział i odchodząc od zaplanowanych wydarzeń. Chainmail (1971) Perren i Gygax proponują, by każda figurka reprezentowała jednego żołnierza, a nie liczniejszą jednostkę
57. Bohaterowie Fafhard i Szary Kocur (lata 30.) Zrodzili się podczas gier w planszową, prototypową produkcję Lankhmar opracowaną przez Fritza Leibera i Harry’ego Fischera Lankhmaru nie dawało się ukończyć w kilka godzin – czasem nie wystarczały dni.
58. Lankhmar Było to coś więcej niż gra – przygoda? Żetony nie reprezentowały abstrakcyjnych żołnierzy, ale bohaterów posiadających osobowość, z którymi gracze się identyfikowali. Rozgrywka w Lankhmar toczyła się na trójwymiarowej planszy o wymiarach 150 centymetrów na 75 centymetrów wykonanej z pomalowanej tektury falistej reprezentującej różnego rodzaju teren. To na niej Fritz stawał się Fafhrdem, a Harry – Szarym Kocurem,. Bohaterowie
59. 1968 rok Fritz Leiber umieszcza w czasopiśmie General ogłoszenie o poszukiwaniu chętnych do opracowania gry bitewnej w tolkienowskim klimacie. 1976 rok TSR publikuje grę wojenną fantasy Lankhmar, opracowaną przez Gary’ego Gygaksa, Roberta Kuntza i Brada Stocka, a opartą na prototypie Fritza Leibera i Harry’ego Fischera Na marginesie
60. Oralność ✓ Zasady ✓ Arbiter ✓ Fantasy ✓ Bohaterowie ✓
61. Źródła Board and Table Games from Many Civilizations Robert Charles Bell Go in the Classics Donald L. Potter Rithmomachia: The Philosophers’ Game Omar Ortiz Of Dice and Men: The Story of Dungeons & Dragons and The People Who Play It David M. Ewalt An Introduction to Game Studies: Games in Culture Frans Mäyrä Playing at the World Jon Peterson Shared Fantasy: Role Playing Games as Social Worlds Gary Alan Fine The Functions of Role-Playing Games: How Participants Create Community, Solve Problems and Explore Identity Sarah Lynne Bowman Lankhmar: The Formative Years of Fafhrd and The Mouser & Lankhmar: The Original Game and What It Became Frederick MacKnight Gry fabularne - nowe zjawisko kultury współczesnej Jerzy Zygmunt Szeja The Functions of Role-Playing Games: How Participants Create Community, Solve Problems and Explore Identity Sarah Lynne Bowman Connecting Worlds. Fantasy Role-Playing Games, Ritual Acts and the Magic Circle Marinka Copier Designers & Dragons Shannon Appelcline
62. Pytania? Uwagi? Komentarze?
63. Dziękuję! tkreczmar@gmail.com