Η αθέατη πλευρά ενός δρομέα

Transcript

1. Η ΑΘΕΑΤΗ ΠΛΕΥΡΑ ΕΝΟς ΔΡΟΜΕΑ Κυριακή 15/10/2017 Μάρθα Βερδήλου Ψυχολόγος
2. Εισαγωγή ▪ Η ενασχόληση με τα αθλήματα είναι μία σκόπιμη ενέργεια. Πάντα υπάρχουν κίνητρα που ωθούν ένα άτομο να ασχοληθεί με τον αθλητισμό είτε με τη μορφή απλής συμμετοχής, είτε με τη μορφή του πρωταθλητισμού. ▪ Η απόδοση του αθλητή ισούται με την παρακίνηση που έχει το άτομο και τις δυνατότητές του (γενικά χαρακτηριστικά και μάθηση). ▪ Η παρακίνηση αναφέρεται στην ανθρώπινη δράση και εξηγεί και αναλύει γιατί ένα άτομο επιλέγει να κάνει κάτι. Ευθύνεται λοιπόν για: α) την επάρκεια της απόδοσης, β) την ένταση και το σφρίγος της απόδοσης, γ) την επιμονή σε μία δραστηριότητα και δ) την επιλογή και προτίμησή μίας δραστηριότητας. ▪ Η παρακίνηση έχει ως βάση την ανάγκη του ατόμου για αυτοκαθορισμό, για επάρκεια και για διαπροσωπικές σχέσεις. ▪ Η ποιότητα της απόδοσης σχετίζεται με συγκινησιακούς παράγοντες της συμπεριφοράς, δηλαδή τις στάσεις, τις αντιλήψεις, τα συναισθήματα, το επίπεδο διέγερσης και τις προσδοκίες του αθλητή (Deci & Ryan, 1985).
3. ΢κοπός για έναν αθλητή, είναι η επίτευξη των στόχων που έχει θέσει (εσωτερικοί και εξωτερικοί). Η επίτευξη βέβαια των στόχων, προϋποθέτει τη διαδικασία καθορισμού αυτών. Οι στόχοι ταξινομούνται σε: ▪ ΢τόχοι αποτελέσματος (outcome): αφορούν την έκβαση του αγώνα ▪ ΢τόχοι απόδοσης (performance): αφορούν την επίτευξη συγκεκριμένων κριτηρίων εκτέλεσης της δραστηριότητας (βελτίωση 2 δευτερολέπτων) ▪ ΢τόχοι διαδικασίας (process): αφορούν το πόσο καλά έγινε η εκτέλεση συγκεκριμένων πτυχών της δραστηριότητας (καλή κίνηση χεριών). Η ύπαρξη στόχων, επηρεάζει τη συμπεριφορά του αθλητή στα εξής: ▪ Ευνοεί την επιμονή του ▪ Οδηγεί σε επινόηση νέων στρατηγικών μάθησης που βοηθούν στην αποδοτικότητα της εξάσκησης ▪ Στρέφει την προσοχή του σε συγκεκριμένες πτυχές της δραστηριότητας ▪ Οδηγεί στο να καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια (Locke et. al., 1981) Η αντίληψη λοιπόν, που έχει για το τι συνιστά επιτυχία, είναι κρίσιμος παράγοντας και επηρεάζει τη καθοριστικά την αθλητική του λειτουργία. α) Προσανατολισμός στο Εγώ (Ego Orientation) και β) Προσανατολισμός στο Έργο (Task Orientation) (Duda et al., 1991, Lochbaum & Roberts, 1993).
4. Αυτοπεποίθηση: Η Θεωρία της Αυτοαποτελεσματικότητας Αυτοαποτελεσματικότητα είναι η σχέση μεταξύ των πεποιθήσεων ενός ατόμου και της απόδοσής του, με τις πεποιθήσεις του ατόμου να επηρεάζουν την επιμονή και την καταβολή προσπάθειας για επιτυχία (Bandura, 1977). Προκειμένου να διαπρέψει ένας αθλητής πρέπει να πιστεύει στις ικανότητές του. Υπάρχουν δύο είδη αυτοπεποίθησης στον αθλητισμό: ▪ Η αθλητική αυτοπεποίθηση κατάστασης (state sport confidence) που είναι η αυτοπεποίθηση πριν από τον αγώνα ▪ Η χαρακτηριστική αθλητική αυτοπεποίθηση (trait sport confidence) που είναι γενικά για την αθλητική ικανότητα (Vealey, 1986). Η αυτοπεποίθηση ενός αθλητή είναι μία πεποίθηση που μεταβάλλεται ανάλογα με την περίσταση.
5. και επηρεάζεται από: ▪ Την επιδεξιότητα ▪ Την επίδειξη ικανότητας ▪ Τη φυσική και διανοητική προετοιμασία ▪ Την κοινωνική υποστήριξη ▪ Την παρακολούθηση άλλων πετυχημένων αθλητών ▪ Την ηγεσία του προπονητή ▪ Την άνεση στους αγώνες ▪ Την ευνοϊκότητα του περιβάλλοντος (Vealey, 2001).  ΢ημαντική θέση για την απόκτηση αυτοπεποίθησης κατέχουν ο προπονητής, οι συναθλητές και η οικογένεια του αθλητή.
6. ▪ Ο τρόπος με τον οποίο ένας αθλητής σκέφτεται όταν αντιμετωπίζει μια αποτυχία, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και την αυτοπεποίθησή του. Αθλητής χωρίς Αυτοπεποίθηση Αθλητής με Αυτοπεποίθηση 1. Η αποτυχία αποδίδεται σε σταθερούς και αμετάβλητους παράγοντες. 1. Η αποτυχία αποδίδεται σε ασταθείς, αλλά προσωπικά ελεγχόμενους παράγοντες. 2. Η προσοχή εστιάζεται σε εσωτερικούς παράγοντες (αδυναμίες). 2. Η προσοχή δεν περισπάται με αποτέλεσμα να συγκεντρώνεται καλύτερα. 3. Η ένταση που βιώνει ερμηνεύεται ως αρνητικό σημάδι για την απόδοσή του. 3. Η ένταση θεωρείται αναμενόμενη και εκλαμβάνεται ως πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίσει. ▪ Η αυτοπεποίθηση «χτίζεται» σταδιακά και αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο πάνω στον οποίο δομείται η αθλητική καριέρα καθώς επηρεάζει πολλά συστατικά της αθλητικής ενασχόλησης (προσπάθεια, αντιμετώπιση αντιξοοτήτων) (Δογάνης, 2016).
7. Πώς «χτίζεται» η αυτοπεποίθηση; ▪ Να αντιμετωπίζει τα λάθη του ως κάτι παροδικό και συγκεκριμένο, χωρίς να το γενικεύει αποδίδοντάς το σε απουσία ικανοτήτων. ▪ Να θέτει δύσκολους, αλλά ρεαλιστικούς στόχους. ▪ Να πετύχει όσο το δυνατόν πιο ποιοτική φυσική προετοιμασία. ▪ Να καταγράψει ορισμένες προτρεπτικές φράσεις που τον εκφράζουν και να τις επαναλαμβάνει συχνά στην προπόνηση, στο σπίτι, στους αγώνες (π.χ. «προπονήθηκα πολύ καλά όλο αυτό το διάστημα», «έχω την ικανότητα να αντιμετωπίζω τις δύσκολες καταστάσεις» κ.ά.). ▪ Να καταγράψει όλες τις επιτυχίες του στο παρελθόν και να τις υπενθυμίζει στον εαυτό του (όχι μόνο σε αγώνες, αλλά και στην προπόνηση). ▪ Να καταγράψει τα θετικά σχόλια, που δημιουργούν συναισθηματική ευφορία και εντείνουν τις θετικές προσδοκίες του για περαιτέρω εξέλιξη και προήλθαν από πρόσωπα σημαντικά για τον αθλητή (Zinnser, Bunker & Williams, 2006, Zinsser et al., 2001).
8. Αυτοσυγκέντρωση-Αυτοδιάλογος ▪ Αυτοσυγκέντρωση: είναι η ικανότητα να διατηρήσει ο αθλητής, την προσοχή του στραμμένη μόνο στα σχετικά με την εκτέλεση του αθλήματος ερεθίσματα και να αποκλείει τα άσχετα. ΢τις περισσότερες περιπτώσεις μάλιστα ο αθλητής χρειάζεται να μεταβάλλει γρήγορα τη μορφή της εστίασης της προσοχής, ανάλογα με τις συνθήκες του αγώνα και τις επικείμενες προκλήσεις. ▪ Αυτοδιάλογος: είναι οι υποδείξεις που απευθύνει φωναχτά ή νοερά ένας αθλητής στον εαυτό του, με σκοπό να διορθωθεί μία ενέργεια ή να προτρέψει σε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά. Μπορεί να συμβάλλει θετικά στη βελτίωση της εκμάθησης των δεξιοτήτων του αθλήματος, στην αύξηση της αυτοπεποίθησης του αθλητή, στη μεταβολή της συναισθηματικής του κατάστασης, στη διόρθωση των λαθών και στην καταβολή μεγαλύτερης προσπάθειας κατά τον αγώνα (Zinnser, Bunker & Williams, 2006, Zinsser et al., 2001).
9. Πρακτικές ΢υμβουλές για την Ανάπτυξη της Αυτοπεποίθησης Η διατήρηση των κινήτρων για την ολοκλήρωση της προσπάθειας αποτελεί τέχνη και χρειάζεται συνεχή προσπάθεια. Έτσι: ▪ Μετατρέψτε στο μυαλό σας τη δύσκολη προπόνηση από απειλή σε πρόκληση ▪ Υιοθετήστε τα κατάλληλα συνθήματα - λέξεις προκειμένου να εμψυχώσετε τον εαυτό σας ▪ Μην αποφεύγετε την ευθύνη των λαθών ή αποτυχιών σας, ωστόσο, μην μένετε καθηλωμένοι στην απογοήτευση ▪ Επιλέξτε το κατάλληλο προπονητικό περιβάλλον και τον κατάλληλο συναθλητή για να αυξήσετε τα επίπεδα της προσπάθειας, της συγκέντρωσης και της προσοχής σας ▪ Κάντε ανατροφοδότηση με το πέρας της προπόνησης και επαναπροσδιορίστε τους στόχους της επόμενης ημέρας ▪ Παραμείνετε θετικοί στη σκέψη ότι μπορείτε να τα καταφέρετε και συνεχίστε να προσπαθείτε για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
10. Ο αγώνας αποτελεί πάντα μια σωματική, πνευματική και ψυχική πρόκληση την οποία αν την αντιληφθείς ως ευκαιρία για αυτό-πραγμάτωση και δυνατότητα για να ξεπεράσεις τα όρια σου, είναι βέβαιο ότι θα ευχαριστηθείς τη συμμετοχή σου και θα ξεπεράσεις τα όρια σου σε τέτοιο σημείο που δεν θα μπορούσες ποτέ να υπολογίσεις. Υπάρχουν τρία εξαιρετικά σκληρά πράγματα: το ατσάλι, το διαμάντι και το να γνωρίζεις τον εαυτό σου. Benjamin Franklin
11. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Oward a Unifying Theory of Behavioral Change. Psychological Review, 84, 191-215. Deci, E. L. & Ryan, M. R. (1985). Intrinsic Motivation and Self-Determination in Human Behavior. Kluwer Academic Publishers. Δογάνης, Γ. Κ. (2016). Αθλητική Ψυχολογία. Επιστημονική Τεκμηρίωση και Εφαρμογές. Αφοί Κυριακίδη. Εκδόσεις Α.Ε. Θεσσαλονίκη. Duda, L. J., Olson, K. L. & Templin, J. T. (1991). The Relationship of Task and Ego Orientation to Sportsmanship Attitudes and the Perceived Legitimacy of Injurious Acts. Research Quarterly for Exercise and Sports, 62 (1), 79-87. Lochbaum, M. R. & Roberts, G. C. (1993). Goal Orientations and Perceptions of the Sport Experience. Journal of Sport and Exercise Psychology (15), 290-299. Locke, E. A., Shaw, R. N., Saari, L. M. & Sharkley, B. J. (1981). Goal Setting and Task Performance. Psychological Bulletin, 90, 125-152. Vealey, S. R. (1986). Conceptualization of Sport-Confidence and Competitive Orientation Preliminary Investigation and Instrument Development. Journal of Sport Psychology, 8 (3), 221-246. Vealey, S. R. (2001). Understanding and Enhancing Self-Confidence in Athletes. In Singer, S. R., Hausenblas, A. H., Janelle, M. C. (Eds.), Handbook of Sport Psychology (Vol. 2, pp. 550-565). Zinsser, N., Bunker, K. L. & Williams, M. J. (2001). Cognitive Techniques for Improving Performance and Building Confidence. In Williams, J. M. (Eds.), Applied Sport Psychology: Personal Growth to Peak Performance (4th ed., pp. 284-311). Mountain View, CA: Mayfield. Zinnser, N. Bunker, L. & Williams, J. M. (2006). Cognitive Techniques for Building Confidence and Enhancing Performance. In Williams, J. M. (Ed.), Applied Sport Psychology: Personal Growth to Peak Performance (5th ed., pp. 349-381). New York, NY: McGraw-Hill.
12. ΢ας Ευχαριστώ Πολύ!