Kullanıcıları Derneği • 2004 - 2006, Sakarya Üniversitesi • 2004 - 2008, SadeceHosting (Equinix Türkiye) • 2007 - 2010, Pardus Linux • 2013 - 2016, SHNG Technologies • 2008 - bugün, Beykoz Üniversitesi (Beykoz Lojistik Meslek Yüksekokulu) • 2016 - bugün, Korsan Parti Türkiye Hareketi • 2017 - bugün, Toplumsal Bilgi ve İletişim Derneği
Helsinki Üniversitesi’nde bir öğrenci: Linus Torvalds. 1991’de ilk PC’sini alıyor, bir ay Prince of Persia oynuyor. Minix işletim sistemini pek seviyor ama birçok istediği özelliği de bulamıyor. Temmuz’da posix standart tanımları üzerine bilgi toplamaya başlıyor. Ağustos sonunda haber gruplarından öneri toplamaya başlıyor. "Bir elin nesi var, birkaç milyon elin sesi var" atasözünden hareketle baş döndürücü bir hızla gelişerek, bugünkü halini alıyor. 4
Liinuks veya Lihnuks şeklinde okunuyor. İngilizce bir kelime olmadığı için; Linaks, Layneks, Laynaks gibi okunuş biçimleri yanlış. Genel bir tartışma yarattığı için Linux’un yaratıcısı Linus Torvalds, kendi sesini bir ses dosyasına kaydederek Linux’un kendisinin okuduğu biçmini internetten dağıtıyor. 6
aslında GNU/Linux işletim sisteminin sadece çekirdeğine (kernel) verilen isim. Birçok program ile bezenen Linux çekirdeği, bir Linux dağıtımını oluşturur. Dosya listeleme komutu bile ayrı bir programdır, çekirdeğin bir parçası değildir. 7
İlk doğduğunda özgür olan yazılımlar 1976’da ABD’nin telif hakları ya*sası ile kısıtlanmaya başlıyor. Özgür = Çalıştırma, kopyalama, dağıtma, inceleme, değiştirme ve geliştirme. MIT’de çalışan Richard M. Stallman’ın canına tak ediyor, Xerox bir yazıcı fitili ateşliyor. GNU Projesi’ni 1983’te başlatıyor. Yazılımın topluma ait olması, özgür olması gerektiğini savunuyor. Hedef: Tamamen özgür yazılımlardan oluşan bir işletim sistemi yazmak. 8
dönük uyumluluk için UNIX seçiliyor. GNU = Gnu’s Not UNIX (GNU, UNIX değildir) Derleyiciler, editörler, e-posta yazılımları, … GPL (Genel Kamu Lisansı) hazırlanıyor. 1990’ların başında özgür işletim sisteminin çekirdek (kernel) kısmı dışında tüm büyük parçaları tamamlanıyor. 1991’de duyurulan Linux çekirdeği GNU projesini "kaza eseri" tamamlıyor ve bir bütün oluşturuyorlar. 9
Ki? Donanımlar için bir arayüz sağlar. Dosya sistemleri, ağ altyapısı gibi temel fonksiyonları da bulundurur. Yazılımlar milisaniye mertebesinde çekirdekten istekte bulunuyor. Linux vızır vızır akan bir trafiğin ortasındaki polis gibidir. Polis hata yaparsa ne olur? 11
Superonline ve benzeri Internet Servis Sağlayıcıları Dış Ticaret Müsteşarlığı, EPDK ve benzeri kamu kurumları Ege, Bilgi, ODTÜ ve benzeri üniversiteler Türk Silahlı Kuvvetleri Yapı Kredi Bankası Karel Elektronik Show TV TAV Havalimanı İşletmeleri Anadolu Sigorta Pepsi Türkiye Biletix 15
bir dünya, farklı bir felsefe Çok hızlı büyüyor ve gelişiyor Güvenilir ve güçlü Esnek: onu istediğiniz şekle sokabilirsiniz Düşük sahip olma maliyeti (TCO) Yatırımın geri dönüşü (ROI) 16
kullanıcılı, çok geniş, güvenli ve sağlam ağlar için tasarlanmıştır. İsviçre çakısı gibidir. Hemen her servisi ve standardı destekler. Heterojen ağlar için idealdir. Açık kaynak kodlu olduğu için, güvenliği onbinlerce programcı tarafından denetlenir ve düzenlenir. Uzaktan yönetimi çok güçlü ve kolaydır. Sunucuya fiziksel müdahele gerektirmeyen (donanım parçası eklemek gibi) her şeyi uzaktan yapabilirsiniz. Linux her durumda servis vermeye devam etmek için tasarlanmıştır. Bir program kurduğunuzda, güncellediğinizde (çekirdek hariç) ya da ayarlarını değiştirdiğinizde makinayı kapatıp-açmanız gerekmez. 17
- 1 Her türlü geliştirme aracı, hata ayıklama aracı, derleyici, pek çok programlama dili için geliştirme ortamına, geliştirme belgelerine kolaylıkla ve ücretsiz erişebiliyorsunuz. En çok kullanılan programlama dillerinin çoğunun doğal ortamıdır. Son kullanıcı öncelikli geliştirilen sistemlerin programlama araçları da son kullanıcılar düşünülerek geliştiriliyor, bu da geliştiricinin kendisini "geliştirmesinin" önüne geçiyor. Hemen her alanda yazılmış uygulama ve kitaplıkların kaynak koduna erişebiliyorsunuz, istediğiniz gibi inceleyip kullanabiliyor, değiştirebiliyorsunuz. 18
- 2 Sadece kaynak kodu değil, kodun gelişim sürecini de yakından takip edebiliyor, hatta sürece dahil olabiliyorsunuz. Kodu yazan kişilerle aracı olmadan birebir iletişim kurabiliyorsunuz. Sisteme olan hakimiyetiniz ile daha verimli çalışan programlar yazabilir, sorun yaşandığında sorunun nerede olduğunu çok daha rahat bulabilirsiniz. Gizli sistem fonksiyonları endişesi olmadan kodlama yaparsınız, "iyi kod kazanır”. Github! 19
geliştirme, kullanma özgürlüğü Tekerleğin tekrar tekrar icat edilmemesi / daha hızlı gelişim Toplumsal barış / dayanışma arttırması, "beraber" üretme kültürünün hatırlanması İnsanlığın bilgisinin korunması: Yazılımlar özgür olmazsa, o yazılımlarla ürettirilen/ saklanan veriler de özgür olmaz. 20
Özgür Ansiklopedi OpenStreetMap: Sokak Haritası Creative Commons: Yazarlar, Sanatçılar ve Öğretmenler İçin Lisans Open Access: Açık Bilimsel Kütüphane Open Source Hardware: Özgür Donanım Open Content Film: Özgür Sinema Open Source Medicine: Özgür İlaç Open Source Biology: Özgür Biyoloji Open Source Tech: Tesla Motors, Blockchain, Bitcoin … 21
(15 gün) 2010’dan beri yapılıyor Linux Sistem Yönetimi (1, 2, 3. düzey) Ruby on Rails ile Web Uygulama Geliştirme Python ve Django ile Web Uygulama Geliştirme PHP ile Web Uygulama Geliştirme Ön-yüz (Front-end) Web Uygulama Geliştirme Web Uygulama Güvenliği Ağ Güvenliği ve Sızma Testleri Kriptoloji ve Ters Kod Mühendisliği 22
gün) - Bu sene Karabük Üniversitesi’nde. Konferans her yıl Ocak sonu ya da Şubat başında Konferanstan önce 4 gün boyunca eğitim veriliyor Her yıl farklı bir şehirde Bu sene 60+ sınıfta eğitim verildi Yurtlarda ucuz konaklama 23
Günleri (2 gün) 2002’den beri yapılıyor Her yıl Mart-Nisan aylarında İki gün boyunca paralel salonlarda 45’er dakikalık oturumlar Özgür yazılımlarla ilgili çok çeşitli konular anlatılıyor Firma standları ve yoğun sohbet 24
2010’dan beri yapılıyor Her yıl Ekim-Kasım aylarında İki gün boyunca paralel salonlarda 45’er dakikalık oturumlar (Özgür) web teknolojileri ile ilgili çok çeşitli konular anlatılıyor Firma standları ve yoğun sohbet 25
ile her şeyi yapabilir miyim? Linux gerçekten hiç çökmüyor mu? Linux bu kadar iyi ise neden herkes Windows kullanıyor? Linux, Microsoft’a bir tepki mi? Microsoft’ta teknik desteği kurumdan alabiliyorum, Linux’ta üst merci olarak nereye başvuracağım? Neden tek bir Linux dağıtımı yok? Linux ne zaman paralı olacak? Deli mi bu özgür yazılımcılar? Aç kalmıyorlar mı? 26
ÇALIŞIYORSUNUZ, BU DİLE YILLARINIZI VERDİNİZ, SONRA BİR GÜN O DİLİ / TEKNOLOJİYİ GELİŞTİREN ŞİRKET ARTIK BU İŞİN KARLI OLMADIĞINA KARAR VERDİ VE BIRAKTI. NE YAPACAKSINIZ? 30
YAPISINDA ÇOK ULUSLU BİLİŞİM DEVLERİNDEN BİRİNİN ARACINI KULLANIYORSUNUZ. BU ÜRÜNÜ GELİŞTİREN ŞİRKET LİSANSLAMA VE FİYAT MODELLERİNİ DEĞİŞTİRDİ. NE YAPACAKSINIZ? 31
Kullanım Özgürlüğü Değiştirme Özgürlüğü Paylaşma Özgürlüğü ▸ Ne değildir? Lisanssız Yazılım Değildir Sahipsiz Yazılım Değildir Bedava Yazılım Değildir 34
▸ Yazılımı istediğiniz gibi kullanabilirsiniz ▸ Yazılımı istediğiniz gibi inceleyebilirsiniz ▸ Yazılımı istediğiniz gibi değiştirebilirsiniz ▸ Yazılımı istediğiniz gibi dağıtabilirsiniz ▸ Tek istisna, aynı haklardan başkalarını mahrum edemezsiniz ÖZGÜR YAZILIM LİSANSLARI TEK ÖZGÜR YAZILIM LİSANSI GPL DEĞİL. HTTP://OZGURLİSANSLAR.ORG.TR ADRESİNDE TÜRKÇE ÇEVİRİLERİ BULUNUYOR. 35
▸ Derleyiciler ▸ Editörler ▸ IDE’ler ▸ Kütüphanler ▸ Uygulama Çatıları ▸ İşletim Sistemleri ▸ Veri Tabanları ▸ Uygulama Sunucular ▸ Uygulamalar Yani lazım olan her şey! 39
ardacetin
rigolon
kawaguti
pizzacat83
tkhresk
pfn
yoshikiiida
rishigami
tockn
subroh0508
uechishingo
ma2shita
marcduiker
zakiyama
chrislema
lara
kneath
wjessup
holman
hursman
jlugia
akmur
malarkey
tenderlove
![7F454C4601010100000000000000000002000300010 00000D082040834000000C40C000000000000340020 000700280024002100060000003400000034800408 [... DELETED MANY MANY LİNES ...] 5589E55DC38D7426008DBC27000000005589E557565](https://files.speakerdeck.com/presentations/4c000c3d0b994ac8b4913096c1a0a7f5/slide_11.jpg){kind=link}
![TEŞEKKÜRLER! ARDA ÇETİN http://ardacetin.org [email protected] @ardacetin](https://files.speakerdeck.com/presentations/4c000c3d0b994ac8b4913096c1a0a7f5/slide_47.jpg){kind=link}