Üniversitelerdeki Yazılım Geliştirme ve Lisanslamaları Araştırması

Nisan 2017’de Türkiye'deki üniversite bilgi işlem daire başkanlıklarında yaptığım
"Üniversitelerdeki Yazılım Geliştirme ve Lisanslamaları Araştırması"
kapsamındaki üniversitelerin Bilgi İşlem Daire Başkanlıklarına bağlı yazılım
ekiplerinde geliştirilen yazılımların geliştirme ortamlarını, bu yazılımların
lisanslamalarını ve üniversitelerin özgür yazılım ve açık kaynak kod yazılımlarını
kullanma, geliştirme, yayınlamalarına dair araştırmanın sonucu paylaşılması…

Transcript

1. Üniversitelerdeki
   Yazılım Geliştirme
   ve Lisanslamaları
   Araştırması
   Arda Çetin
   Toplumsal Bilgi ve İletişim Derneği

   Kurucu YK Üyesi
   
   arda@ardacetin.org
   
   https://ardacetin.org
   

   View Slide

2. Mustafa Akgül’e ithafen…
   

   View Slide

3. Özgür Yazılım Nedir?
   Eğer kullanıcılar bir yazılımı özgürce kullanabiliyor, kopyalayabiliyor, dağıtabiliyor ve
   üzerinde çalışıp değişiklik yapabiliyorlarsa bu yazılım bir özgür yazılımdır.
   • Herhangi bir amaç için yazılımı çalıştırma özgürlüğü.
   • Her ne istiyorsanız onu yaptırmak için programın nasıl çalıştığını öğrenmek ve onu
   değiştirme özgürlüğü. Yazılımın kaynak koduna ulaşmak, bu iş için ön koşuldur.
   • Kopyaları dağıtma özgürlüğü. Böylece komşunuza yardım edebilirsiniz.
   • Tüm toplumun yarar sağlayabileceği şekilde programı geliştirme ve geliştirdiklerinizi
   (ve genel olarak değiştirilmiş sürümlerini) yayınlama özgürlüğü. Kaynak koduna
   erişmek, bunun için bir ön koşuldur.
   

   View Slide

4. GNU GPL - Genel Kamu Lisansı
   • Yazılımı istediğiniz gibi kullanabilirsiniz
   • Yazılımı istediğiniz gibi inceleyebilirsiniz
   • Yazılımı istediğiniz gibi değiştirebilirsiniz
   • Yazılımı istediğiniz gibi dağıtabilirsiniz
   • Tek istisna, aynı haklardan başkalarını mahrum edemezsiniz
   Tek özgür yazılım lisansı GPL değil.

   http://ozgurlisanslar.org.tr adresinde Türkçe çevirileri bulunuyor.
   

   View Slide

5. Özgür Yazılımın Önemi
   Öğrenme, geliştirme, kullanma özgürlüğü
   Tekerleğin tekrar tekrar icat edilmemesi / daha hızlı gelişim
   Toplumsal barış / dayanışma arttırması, "beraber" üretme kültürünün hatırlanması
   İnsanlığın bilgisinin korunması: Yazılımlar özgür olmazsa, o yazılımlarla ürettirilen/
   saklanan veriler de özgür olmaz.
   

   View Slide

6. Özgür Yazılımın Artçıları
   Wikipedia: Özgür Ansiklopedi
   OpenStreetMap: Sokak Haritası
   Creative Commons: Yazarlar, Sanatçılar ve Öğretmenler İçin Lisans
   Open Access: Açık Bilimsel Kütüphane
   Open Source Hardware: Özgür Donanım
   Open Content Film: Özgür Sinema
   Open Source Medicine: Özgür İlaç
   Open Source Biology: Özgür Biyoloji
   Open Source Tech: Tesla Motors, Blockchain, Bitcoin…
   

   View Slide

7. Kaynak Kod Neden Önemli?
   Kaynak kodlar olmadan,
   • Kendiniz yeniden derleyemezsiniz
   • Değişiklik yapamazsınız
   • Hata ayıklayamazsınız
   • Nasıl çalıştığını gerçekten öğrenemezsiniz
   

   View Slide

8. Lisanslar Neden Önemli?
   • Kullanım haklarınızı belirler
   Yaptığınız değişiklikleri nasıl dağıtmak istiyorsunuz?
   Kendinizi / Şirketinizi hangi koşullara bağlıyorsunuz?
   

   View Slide

9. Vakit = Nakit
   ‣ Özgür yazılımlar size zaman kazandırır!
   ‣ Daha hızlı geliştirme
   ‣ Yeniden yazma riskini azaltma
   ‣ Daha hızlı hata düzeltme
   ‣ Daha fazla iş gücü
   

   View Slide

10. Ülkemizde “vergi verenlerin” parasıyla kamu kurumu olan üniversitelerde
    üretilen yazılımların ne kadarı özgür yazılım olarak tekrar halka açılıyor?
    Nisan 2017’de Türkiye'deki üniversite bilgi işlem daire başkanlıklarında yaptığım
    "Üniversitelerdeki Yazılım Geliştirme ve Lisanslamaları Araştırması"
    kapsamındaki üniversitelerin Bilgi İşlem Daire Başkanlıklarına bağlı yazılım
    ekiplerinde geliştirilen yazılımların geliştirme ortamlarını, bu yazılımların
    lisanslamalarını ve üniversitelerin özgür yazılım ve açık kaynak kod yazılımlarını
    kullanma, geliştirme, yayınlamalarına dair araştırmanın sonucu paylaşılması…
    

    View Slide

11. Araştırma Nedenleri
    • Bir üniversitenin yazılım ihtiyaçları: Öğrenci İşleri Otomasyonu, Personel Bilgi
    Sistemi, Akademi Bilgi Sistemi, Elektronik Belge Yönetim Sistemi, Açık Erişim
    Sistemi, Anket Yönetimi, Teknik Destek Servisi…
    • Türkiye’deki Üniversite Sayısı: 203
    

    View Slide

12. Yazılım Geliştirme Araştırması
    Üniversiteniz bünyesinde kendi ihtiyaçlarınız için yazılım geliştiriliyor mu?
    

    View Slide

13. Yazılım Geliştirme Araştırması
    Üniversiteniz bünyesinde bir yazılım ekibi varsa bu yazılım ekibi kaç
    kişiden oluşuyor?
    

    View Slide

14. Yazılım Geliştirme Araştırması
    Üniversiteniz bünyesinde dışarıya bir firmaya herhangi bir (outsource)
    yazdırıyor/kiralıyor?
    

    View Slide

15. Yazılım Geliştirme Araştırması
    Üniversiteniz bünyesinde ne tür yazılımlar geliştiriliyor?
    

    View Slide

16. Yazılım Geliştirme Araştırması
    Üniversiteniz bünyesinde dışarıdaki bir firmaya (outsource) ne tür
    yazılımlar geliştiriliyor?
    

    View Slide

17. Yazılım Lisanslama Araştırması
    Üniversiteniz bünyesinde yazdığınız yazılımların lisanslaması nasıl
    yapılıyor?
    

    View Slide

18. Yazılım Lisanslama Araştırması
    Üniversiteniz bünyesinde yazdığınız yazılımların geliştirme süresi
    (beta'dan full version'a geçilmesi) ne kadardır?
    

    View Slide

19. Açık ve Özgür Yazılım Araştırması
    Üniversiteniz bünyesinde açık kaynak kodlu ve/veya özgür yazılım
    kullanıyor?
    

    View Slide

20. Yazılım Lisanslama Araştırması
    Üniversiteniz bünyesinde kullanılan açık kaynak kodlu ve/veya özgür
    yazılım(lar) nelerdir?
    

    View Slide

21. Yazılım Lisanslama Araştırması
    Üniversiteniz bünyesinde açık kaynak kodlu ve/veya özgür yazılım
    kullanılıyor ise bu yazılımların sayısı nedir?
    

    View Slide

22. Yazılım Lisanslama Araştırması
    Üniversiteniz bünyesinde açık kaynak kodlu ve/veya özgür yazılım
    kodlarında değişiklik/güncelleme vb. yapılıyor mu?
    

    View Slide

23. Yazılım Lisanslama Araştırması
    Üniversiteniz bünyesinde açık kaynak kodlu ve/veya özgür yazılım
    kodlarında değişiklik/güncelleme vb. yapılıyor ise değişiklik yapılan bu
    kodlar AKK/ÖY lisansıyla lisanslanıp, kaynak kodları tekrar yayınlanıyor
    mu?
    

    View Slide

24. Yazılım Lisanslama Araştırması
    Üniversiteniz bünyesinde açık kaynak kodlu ve/veya özgür yazılım
    kodlarında yapılan değişikliklerin kodları AKK/ÖY lisansıyla lisanslanıp,
    hangi ortamda yayınlanıyor?
    

    View Slide

25. Kamusal Para? Kamusal Kod! Public Money? Public Code!
    

    View Slide

26. Vergi verenlerin parasıyla üretilen yazılımlar
    neden Özgür Yazılım olarak yayınlanmıyor?
    Kamu tarafından finanse edilerek kamu sektörü için geliştirilen yazılımların Özgür
    ve Açık Kaynak Kodlu Yazılım lisansıyla kamuya açık hale getirilmesini sağlayacak
    mevzuat istiyoruz. Eğer bu kamunun parasıysa o zaman kod da kamusal
    olmalıdır!
    Halkın parasıyla üretilen kod, halka açık olmalıdır!
    

    View Slide

27. Kamusal Kod için Gerekçeler
    Vergi tasarrufu
    Benzer uygulamalar her
    seferinde sıfırdan üretilmek
    zorunda olmayacaktır.
    

    View Slide

28. Kamusal Kod için Gerekçeler
    İş birliği
    Büyük proje çabaları
    uzmanlığı ve maliyeti
    paylaşabilir.
    

    View Slide

29. Kamusal Kod için Gerekçeler
    Halka hizmet
    Kamunun finanse ettiği
    uygulamalar, herkesin
    erişimine açık olmalıdır.
    

    View Slide

30. Kamusal Kod için Gerekçeler
    Yenilikçiliği teşvik
    Şeffaf süreçler sayesinde
    başkalarının tekerleği yeniden
    icat etmesi gerekmez.
    

    View Slide

31. Teşekkürler!
    Arda Çetin
    arda@ardacetin.org
    
    https://ardacetin.org
    

    View Slide