開運研修モブに早く慣れたい人のためのガイドサイボウズのモブ・プログラミングに早くなじんでしまおう 2023サイボウズアジャイル・クオリティ 永田 敦2023/05/175/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 1
View Slide
アジェンダ• モブプログラミングとは• モブ・プログラミングの構成• モブ・プログラミングでの会話• モブ・プログラミングの効果• モブ・プログラミングの醍醐味• モブ・プログラミングで起こる問題• モブ・プログラミングとQA(テストエンジニア)• まとめ5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 2
モブ・プログラミングとは5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 3
モブってなに?モブ・プログラミングはチームでの問題解決の活動です。5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 4
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 5いや、別に、モブでなくても、チームで問題解決しているよ
一般的な(モブじゃない)開発スプリントで選択されたプロダクトバックログをチームメンバーに割り当てて開発する5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 6スプリントバックログの計画で決めたタスクをチームメンバーに割り当てて開発する設計、実装、テストはソロでやるまたは
モブでの開発5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 7計画から、設計、実装、テストまで、チームで一緒にやる
では、なぜ、複数人でやるのか5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 8それは、ソフトウェアの特徴から生み出された工夫です
ソフトウェアの特徴5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 9ソフトウェア自身が複雑で解決すべき問題(要求)の実現も複雑想定、予測ができないことにチャレンジしなければならない計画、見積もりが難しい計画主導から経験的プロセスへ ⇒ アジャイル
計画主導型とアジャイル5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 10開始 評価開始 開始開始評価評価評価評価 終了評価評価、学びまで含めた1プロジェクトの期間計画主導型:ウォータフォールアジャイル評価と学び評価学び評価学び評価学び開発開発 開発 開発
では、なぜ、複数人でやるのか5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 11多様性による問題解決人は十人十色、多様性を持っている知識、経験、考え方、観点、開発スキル、アプローチが違うレビューの効果、知識の共有、学習が同時に起こるよりよい解決を、より早く得られるよりよい品質のコードを、結果的に速く開発できる
モブ・プログラミングの構成5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 12
モブの構成5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 13サイボウズの場合• 3名から5名程度のPGチーム• ロール• ドライバ• ナビゲータ• チームで一つのバックログに対応• 同時に複数のバックログは対応しない• 1個流し• バックログは原則としてひとつづつDoneしていく• マルチタスクを行わない• リモート開発:Zoom, Slack, gather• ドライバの画面を共有する• ソースコードを共有• オフラインでのモブもたまにある一般で言われているような、一つのマシンを複数人で使う形ではない
ロール5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 14• ドライバ• コードを直接触る人• ドライバの画面をZoomで共有する• 開発者が行う作業を実行する• 朝会、プランニング、振り返りのモデレータなどを行う• ナビゲータ• 共有画面を観ながら、ドライバーをサポートする定時間で交代します• 25分-5分休憩-交代• 15分毎交代-5分休憩
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 15モブでは何をしているんでしょう
共有画面 (イメージ)5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 16
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 17ナビゲータは共有画面を観てヘッドセットからの声を聴いている
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 18ある限られた仮想空間で開発をしている言葉以外のコミュニケーションが非常に限られる
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 19何を話しているかキーポイント
モブ・プログラミングでの会話5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 20
モブ・プログラミング パターン5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 21何を話しているか話す内容のパターンとその効果
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 229:59:14 Think aloudDriver 仁科 0 1 16 ####### 19 Design9:59:20 Comment Nav1 長谷川 5 179:59:28 Question Driver 仁科 3 169:59:31 Explain Nav1 長谷川 6 179:59:37 Change ActionDriver 仁科 31 16 タスクだし10:00:06 Think aloudDriver 仁科 22 1 1610:01:11 AnnounceNav2 下地 29 18 リファインメントがずええたあ10:01:23 Explain Nav3 三牧 6 1910:01:28 Think aloudDriver 仁科 1 1610:01:46 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:01:49 Propose Driver 仁科 10 1610:01:52 AcknowledgeNav3 三牧 2 1910:01:56 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:01:58 Think aloudDriver 仁科 5 1 1610:02:05 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:02:14 Explain Nav1 長谷川 6 1710:02:16 AcknowledgeNav3 三牧 2 1910:02:18 Explain Nav1 長谷川 6 1710:02:20 AcknowledgeNav3 三牧 2 1910:02:25 Explain Nav1 長谷川 6 1710:02:34 Confirm Driver 仁科 7 1610:02:36 AgreementNav1 長谷川 8 1710:02:38 Propose Driver 仁科 10 1610:02:40 AcknowledgeNav1 長谷川 2 17 マージ10:02:56 Question Driver 仁科 3 1610:02:59 Explain Nav1 長谷川 6 6 1710:03:09 AgreementDriver 仁科 8 1610:03:22 Learn Driver 仁科 28 1610:03:50 Question Driver 仁科 3 1610:03:51 Answer Nav1 長谷川 4 1710:03:58 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:04:19 Irrerevent Nav1 長谷川 15 1710:04:27 Explain Nav3 三牧 6 1910:04:36 Comment Nav1 長谷川 5 1710:04:42 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:04:44 Explain Nav3 三牧 6 1910:04:45 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:04:53 Think aloudDriver 仁科 9 1 1610:05:05 Comment Nav1 長谷川 5 1710:05:09 Asking Nav1 長谷川 26 1710:05:13 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:05:17 Change ActionDriver 仁科 31 1610:05:23 Take OverNav1 長谷川 11 17 引き受けようといったがドライバーが動いてしまったのでそのまま進む10:05:37 Question Driver 仁科 3 1610:05:40 Answer Nav1 長谷川 4 1710:05:42 Explain Nav1 長谷川 6 1710:06:10 Thanks Nav1 長谷川 30 1710:06:11 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:06:33 Propose Driver 仁科 10 16 ####### 20 Specification10:06:41 Think aloudDriver 仁科 1 16 QAを呼ぶ:来ていないかも10:07:19 Explain Nav3 三牧 6 1910:07:21 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:07:26 Question Driver 仁科 3 1610:07:29 Propose Nav1 長谷川 10 17 実装系をやりましょうか####### 23 Implement10:07:50 Think aloudDriver 仁科 1 1610:08:47 Question Driver 仁科 3 1610:08:53 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:08:55 Question Driver 仁科 3 1610:09:01 Answer Nav1 長谷川 4 1710:09:06 Explain Driver 仁科 6 1610:09:18 Question Driver 仁科 3 1610:09:21 Propose Nav1 長谷川 10 17 調査10:09:55 Think aloudDriver 仁科 1 1610:09:58 AcknowledgeNav1 長谷川 2 17 今の動作を確かめる####### 22 Test10:12:14 Explain Nav1 長谷川 6 1710:12:16 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:12:18 Explain Nav1 長谷川 6 1710:12:18 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:12:25 Explain Nav1 長谷川 6 6 1710:12:37 Comment Nav1 長谷川 5 1710:12:41 Question Nav1 長谷川 3 1710:12:46 Explain Nav1 長谷川 6 1710:12:48 Think aloudDriver 仁科 1 1610:12:50 Question Driver 仁科 3 1610:12:56 Answer Nav1 長谷川 4 1710:12:57 Explain Nav1 長谷川 6 1710:13:03 AcknowledgeNav3 三牧 2 1910:13:06 Think aloudDriver 仁科 1 1610:13:10 Answer Nav1 長谷川 4 1710:13:22 Asking Nav1 長谷川 26 1710:13:24 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:13:25 Explain Nav1 長谷川 9 6 1710:13:35 Think aloudDriver 仁科 1 1610:13:37 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:13:38 Question Driver 仁科 3 1610:13:40 Explain Nav1 長谷川 6 1710:13:47 Think aloudDriver 仁科 1 1610:13:48 Explain Nav1 長谷川 6 1710:13:50 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:13:51 Explain Nav1 長谷川 6 1710:13:55 Learn Driver 仁科 28 1610:13:56 Explain Nav1 長谷川 6 1710:14:06 Question Driver 仁科 3 1610:14:14 Think aloudDriver 仁科 1 1610:14:15 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:14:16 Think aloudDriver 仁科 43 1 1610:15:12 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:15:14 Think aloudDriver 仁科 1 1610:15:15 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:15:16 Think aloudDriver 仁科 29 1 1610:15:50 Question Driver 仁科 3 1610:15:54 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:15:55 Think aloudDriver 仁科 1 1610:15:57 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:15:59 Think aloudDriver 仁科 1 1610:16:33 Question Driver 仁科 3 1610:16:39 Answer Nav1 長谷川 4 1710:16:43 Explain Nav1 長谷川 6 1710:16:50 Think aloudDriver 仁科 3 1 1610:17:03 Explain Nav1 長谷川 6 1710:17:12 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:17:15 Explain Nav1 長谷川 6 1710:17:18 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:17:20 Think aloudDriver 仁科 1 1610:17:32 Change ActionDriver 仁科 31 1610:17:39 Think aloudDriver 仁科 11 1 1610:17:58 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:17:59 Think aloudDriver 仁科 13 1 1610:18:15 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:18:16 Think aloudDriver 仁科 1 1610:18:18 Question Driver 仁科 3 1610:18:20 Think aloudDriver 仁科 1 1610:18:21 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:18:23 Think aloudDriver 仁科 3 1 1610:18:31 Comment Nav1 長谷川 5 1710:18:33 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:18:35 Think aloudDriver 仁科 1 169:59:14 Think aloudDriver 仁科 0 1 16 2019/10/25 11:56 19 Design9:59:20 Comment Nav1 長谷川 5 179:59:28 Question Driver 仁科 3 169:59:31 Explain Nav1 長谷川 6 179:59:37 Change ActionDriver 仁科 31 16 タスクだし10:00:06 Think aloudDriver 仁科 22 1 1610:01:11 AnnounceNav2 下地 29 18 リファインメントがずええたあ10:01:23 Explain Nav3 三牧 6 1910:01:28 Think aloudDriver 仁科 1 1610:01:46 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:01:49 Propose Driver 仁科 10 1610:01:52 AcknowledgeNav3 三牧 2 1910:01:56 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:01:58 Think aloudDriver 仁科 5 1 1610:02:05 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:02:14 Explain Nav1 長谷川 6 1710:02:16 AcknowledgeNav3 三牧 2 1910:02:18 Explain Nav1 長谷川 6 1710:02:20 AcknowledgeNav3 三牧 2 1910:02:25 Explain Nav1 長谷川 6 1710:02:34 Confirm Driver 仁科 7 1610:02:36 AgreementNav1 長谷川 8 1710:02:38 Propose Driver 仁科 10 1610:02:40 AcknowledgeNav1 長谷川 2 17 マージ10:02:56 Question Driver 仁科 3 1610:02:59 Explain Nav1 長谷川 6 6 1710:03:09 AgreementDriver 仁科 8 1610:03:22 Learn Driver 仁科 28 1610:03:50 Question Driver 仁科 3 1610:03:51 Answer Nav1 長谷川 4 1710:03:58 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:04:19 Irrerevent Nav1 長谷川 15 1710:04:27 Explain Nav3 三牧 6 1910:04:36 Comment Nav1 長谷川 5 1710:04:42 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:04:44 Explain Nav3 三牧 6 1910:04:45 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:04:53 Think aloudDriver 仁科 9 1 1610:05:05 Comment Nav1 長谷川 5 1710:05:09 Asking Nav1 長谷川 26 1710:05:13 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:05:17 Change ActionDriver 仁科 31 1610:05:23 Take OverNav1 長谷川 11 17 引き受けようといったがドライバーが動いてしまったのでそのまま進む10:05:37 Question Driver 仁科 3 1610:05:40 Answer Nav1 長谷川 4 1710:05:42 Explain Nav1 長谷川 6 1710:06:10 Thanks Nav1 長谷川 30 1710:06:11 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:06:33 Propose Driver 仁科 10 16 2019/10/25 10:06 20 Specification10:06:41 Think aloudDriver 仁科 1 16 QAを呼ぶ:来ていないかも10:07:19 Explain Nav3 三牧 6 1910:07:21 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:07:26 Question Driver 仁科 3 1610:07:29 Propose Nav1 長谷川 10 17 実装系をやりましょうか2019/10/25 10:07 23 Implement10:07:50 Think aloudDriver 仁科 1 1610:08:47 Question Driver 仁科 3 1610:08:53 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:08:55 Question Driver 仁科 3 1610:09:01 Answer Nav1 長谷川 4 1710:09:06 Explain Driver 仁科 6 1610:09:18 Question Driver 仁科 3 1610:09:21 Propose Nav1 長谷川 10 17 調査10:09:55 Think aloudDriver 仁科 1 1610:09:58 AcknowledgeNav1 長谷川 2 17 今の動作を確かめる2019/10/25 10:10 22 Test10:12:14 Explain Nav1 長谷川 6 1710:12:16 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:12:18 Explain Nav1 長谷川 6 1710:12:18 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:12:25 Explain Nav1 長谷川 6 6 1710:12:37 Comment Nav1 長谷川 5 1710:12:41 Question Nav1 長谷川 3 1710:12:46 Explain Nav1 長谷川 6 1710:12:48 Think aloudDriver 仁科 1 1610:12:50 Question Driver 仁科 3 1610:12:56 Answer Nav1 長谷川 4 1710:12:57 Explain Nav1 長谷川 6 1710:13:03 AcknowledgeNav3 三牧 2 1910:13:06 Think aloudDriver 仁科 1 1610:13:10 Answer Nav1 長谷川 4 1710:13:22 Asking Nav1 長谷川 26 1710:13:24 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:13:25 Explain Nav1 長谷川 9 6 1710:13:35 Think aloudDriver 仁科 1 1610:13:37 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:13:38 Question Driver 仁科 3 1610:13:40 Explain Nav1 長谷川 6 1710:13:47 Think aloudDriver 仁科 1 1610:13:48 Explain Nav1 長谷川 6 1710:13:50 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:13:51 Explain Nav1 長谷川 6 1710:13:55 Learn Driver 仁科 28 1610:13:56 Explain Nav1 長谷川 6 1710:14:06 Question Driver 仁科 3 1610:14:14 Think aloudDriver 仁科 1 1610:14:15 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:14:16 Think aloudDriver 仁科 43 1 1610:15:12 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:15:14 Think aloudDriver 仁科 1 1610:15:15 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:15:16 Think aloudDriver 仁科 29 1 1610:15:50 Question Driver 仁科 3 1610:15:54 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:15:55 Think aloudDriver 仁科 1 1610:15:57 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:15:59 Think aloudDriver 仁科 1 1610:16:33 Question Driver 仁科 3 1610:16:39 Answer Nav1 長谷川 4 1710:16:43 Explain Nav1 長谷川 6 1710:16:50 Think aloudDriver 仁科 3 1 1610:17:03 Explain Nav1 長谷川 6 1710:17:12 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:17:15 Explain Nav1 長谷川 6 1710:17:18 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:17:20 Think aloudDriver 仁科 1 1610:17:32 Change ActionDriver 仁科 31 1610:17:39 Think aloudDriver 仁科 11 1 1610:17:58 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:17:59 Think aloudDriver 仁科 13 1 1610:18:15 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:18:16 Think aloudDriver 仁科 1 1610:18:18 Question Driver 仁科 3 1610:18:20 Think aloudDriver 仁科 1 1610:18:21 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:18:23 Think aloudDriver 仁科 3 1 1610:18:31 Comment Nav1 長谷川 5 1710:18:33 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:18:35 Think aloudDriver 仁科 1 1610:18:36 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:18:39 Explain Nav1 長谷川 6 1710:18:41 Think aloudDriver 仁科 1 1610:18:42 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:18:43 Think aloudDriver 仁科 1 1610:18:51 Explain Nav1 長谷川 6 1710:18:55 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:18:57 Think aloudDriver 仁科 2 1 1610:19:01 Explain Nav1 長谷川 6 1710:19:02 Think aloudDriver 仁科 1 1610:19:04 Question Driver 仁科 3 1610:19:07 Think aloudDriver 仁科 5 1 1610:19:14 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:19:15 Think aloudDriver 仁科 2 1 1610:19:17 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:19:20 Think aloudDriver 仁科 7 1 1610:19:32 Think aloudNav1 長谷川 1 1710:19:35 Question Driver 仁科 3 1610:19:39 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:19:41 Question Driver 仁科 3 1610:19:42 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:19:44 Question Driver 仁科 3 1610:19:51 Think aloudNav1 長谷川 1 1710:20:05 Think aloudDriver 仁科 5 1 1610:20:13 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:20:14 Think aloudDriver 仁科 22 1 1610:20:40 Comment Nav1 長谷川 5 1710:20:42 Explain Nav1 長谷川 6 1710:20:43 AcknowledgeDriver 仁科 2 1610:20:48 Think aloud 110:20:50 Question Driver 仁科 3 1610:20:59 Learn Driver 仁科 28 1610:21:10 AnnounceNav1 長谷川 29 1710:21:13 Think aloudDriver 仁科 13 1 1610:21:29 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:21:38 Think aloudDriver 仁科 57 1 1610:22:38 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:22:41 Propose Driver 仁科 10 16 長谷川さんにガイドされながら仁科さんがどう調査をしていくかがポイント。実力がある人がドメインを知っている人からどのように情報を得て進んでいくか。うまく質問をしながら、確かめながら進めている。長谷川さんは、的確に説明をしていながら、一緒に進めている感じ。三牧さんは見守っているintermission10:28:33 Think aloudDriver 三牧 2 1 1610:28:36 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:29:27 Explain Nav1 長谷川 6 1710:29:30 AcknowledgeDriver 三牧 2 1610:29:33 Explain Nav1 長谷川 6 1710:29:36 AcknowledgeDriver 三牧 2 1610:29:38 Explain Nav1 長谷川 2 6 1710:29:41 AcknowledgeDriver 三牧 2 1610:29:41 Explain Nav1 長谷川 2 6 1710:29:45 AcknowledgeDriver 三牧 2 1610:29:45 Explain Nav1 長谷川 5 6 1710:29:51 AcknowledgeDriver 三牧 2 1610:29:52 Explain Nav1 長谷川 13 6 1710:30:07 AcknowledgeDriver 三牧 2 1610:30:08 Explain Nav1 長谷川 5 6 1710:30:14 AcknowledgeDriver 三牧 2 1610:30:17 Question Nav4 仁科 3 2010:30:39 Answer Nav1 長谷川 4 1710:30:43 Question Nav4 仁科 3 2010:30:46 Answer Nav1 長谷川 5 4 1710:30:53 AcknowledgeDriver 三牧 2 1610:30:58 Explain 610:30:58 Confirm 710:31:01 Question Nav4 仁科 3 3 2010:31:09 AcknowledgeDriver 三牧 2 1610:31:10 Question Nav4 仁科 3 2010:31:16 AcknowledgeNav1 長谷川 2 1710:31:18 Question Nav4 仁科 3 2010:31:30 Think aloudNav4 仁科 7 1 2010:31:42 AcknowledgeDriver 三牧 2 1610:31:47 Think aloudNav4 仁科 1 2011:21:28 Report Driver 長谷川 12 1611:21:40 Think aloudDriver 長谷川 1 1 1611:21:58 Explain Nav4 仁科 6 2011:22:01 Think aloudDriver 長谷川 1 1 1611:22:05 AcknowledgeNav3 三牧 2 1911:22:11 Think aloudDriver 長谷川 6 1 1611:22:19 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:22:24 Question Driver 長谷川 3 1611:22:28 AcknowledgeNav3 三牧 2 1911:22:30 Think aloudDriver 長谷川 50 1 1611:23:22 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:23:22 Think aloudDriver 長谷川 11 1 1611:23:36 Question Nav4 仁科 3 2011:23:38 Propose Nav4 仁科 10 2011:23:45 Explain Driver 長谷川 7 6 1611:23:53 Question Driver 長谷川 3 1611:23:57 Answer Nav4 仁科 4 2011:24:04 Question Nav4 仁科 3 2011:24:07 Answer Driver 長谷川 2 4 1611:24:12 Explain Driver 長谷川 3 6 1611:24:17 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:24:19 Propose Nav4 仁科 10 2011:24:30 Think aloudDriver 長谷川 1 1611:24:35 Change ActionDriver 長谷川 31 1611:24:40 Think aloudDriver 長谷川 19 1 1611:25:01 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:25:03 Think aloudDriver 長谷川 2 1 1611:25:06 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:25:08 Think aloudDriver 長谷川 3 1 1611:25:13 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:25:14 Think aloudDriver 長谷川 22 1 1611:25:39 Explain Driver 長谷川 6 1611:25:40 Think aloudDriver 長谷川 1 1611:25:41 AcknowledgeNav3 三牧 2 1911:25:42 Think aloudDriver 長谷川 1 1611:25:43 AcknowledgeNav3 三牧 2 1911:25:45 Think aloudDriver 長谷川 3 1 1611:25:51 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:25:52 Think aloudDriver 長谷川 1 1611:25:54 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:25:56 Think aloudDriver 長谷川 18 1 16 2019/10/25 11:25 22 Test11:26:18 Question Nav4 仁科 3 2011:26:23 Aha Driver 長谷川 9 1611:26:26 Change MindDriver 長谷川 32 1611:26:32 Think aloudDriver 長谷川 20 1 16 2019/10/25 11:26 22 Test11:26:54 Aha Driver 長谷川 9 1611:26:59 Comment Nav4 仁科 5 2011:27:01 Think aloudDriver 長谷川 7 1 1611:27:09 Aha Driver 長谷川 9 1611:27:12 Comment Nav4 仁科 5 2011:27:15 Aha Driver 長谷川 9 1611:27:20 Think aloudDriver 長谷川 4 1 1611:27:26 Learn Driver 長谷川 28 1611:27:27 Think aloudDriver 長谷川 14 1 16 2019/10/25 11:27 22 Test11:27:44 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:27:45 Think aloudDriver 長谷川 1 1611:27:47 Question Nav4 仁科 3 2011:27:53 Learn Driver 長谷川 28 1611:27:56 Propose Driver 長谷川 5 10 1611:28:03 Think aloudDriver 長谷川 6 1 1611:28:21 Asking Nav4 仁科 26 2011:28:24 Confirm Nav4 仁科 7 2011:28:26 AgreementNav4 仁科 8 2011:28:28 Explain Driver 長谷川 1 6 1611:28:33 AcknowledgeNav4 仁科 8 2 2011:28:51 Think aloudDriver 長谷川 1 1 1611:28:53 Explain Driver 長谷川 6 1611:28:55 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:28:56 Think aloudNav4 仁科 8 1 2011:29:07 Question 3 311:29:12 Think aloud 111:29:13 AcknowledgeDriver 長谷川 2 1611:29:17 Confirm Nav4 仁科 7 2011:29:19 AgreementNav1 長谷川 8 1711:29:20 AcknowledgeNav3 三牧 2 1911:29:24 Explain Driver 長谷川 1 6 1611:29:27 AcknowledgeNav3 三牧 2 1911:29:27 Explain Driver 長谷川 6 1611:29:32 Question Nav4 仁科 2 3 2011:29:37 Aha Driver 長谷川 9 1611:29:41 Comment Nav4 仁科 5 2011:29:45 AcknowledgeDriver 長谷川 2 1611:29:47 Explain Driver 長谷川 6 6 1611:29:56 Aha Nav4 仁科 9 2011:30:01 AcknowledgeDriver 長谷川 2 1611:30:03 Learn Nav4 仁科 28 2011:30:06 Explain Driver 長谷川 10 6 1611:30:18 Question Nav4 仁科 3 2011:30:25 Explain Driver 長谷川 6 1611:30:28 Think aloudDriver 長谷川 3 1 1611:30:34 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:30:38 Think aloudDriver 長谷川 7 1 1611:30:49 Comment Nav4 仁科 5 2011:30:54 AcknowledgeDriver 長谷川 2 1611:30:56 Explain Driver 長谷川 6 1611:30:58 Aha 911:30:58 Question 311:31:00 Learn Driver 長谷川 28 1611:31:12 Explain Driver 長谷川 6 1611:31:14 Propose Nav4 仁科 10 2011:31:16 AcknowledgeDriver 長谷川 2 1611:31:18 Explain Driver 長谷川 3 6 1611:31:26 Question Nav4 仁科 3 2011:31:27 Explain Driver 長谷川 7 6 1611:31:36 Aha Nav4 仁科 9 2011:31:44 Think aloudDriver 長谷川 5 1 1611:31:55 Explain Driver 長谷川 6 1611:32:01 Think aloudDriver 長谷川 29 1 16 2019/10/25 11:32 22 Test11:32:32 Explain Driver 長谷川 2 6 1611:32:36 AcknowledgeNav3 三牧 2 1911:32:38 Explain Driver 長谷川 6 1611:32:40 AcknowledgeNav4 仁科 2 2 2011:32:50 Think aloudDriver 長谷川 18 1 1611:33:09 Question Driver 長谷川 3 1611:33:13 Answer Nav4 仁科 4 2011:33:14 Think aloudDriver 長谷川 15 1 1611:33:32 Comment Nav4 仁科 5 2011:33:36 Answer Driver 長谷川 4 1611:33:39 Learn Nav4 仁科 28 2011:33:44 Think aloudDriver 長谷川 42 1 16 2019/10/25 11:34 22 Test11:34:28 AcknowledgeNav3 三牧 2 1911:34:32 Think aloudDriver 長谷川 4 1 1611:34:38 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:34:39 Think aloudDriver 長谷川 14 1 1611:34:55 Comment Nav4 仁科 5 2011:35:00 Aha Driver 長谷川 9 1611:35:02 Learn Driver 長谷川 28 1611:35:08 Think aloudDriver 長谷川 1 1611:35:13 Propose Nav4 仁科 5 10 2011:35:24 Explain Driver 長谷川 6 1611:35:26 Comment Nav4 仁科 5 5 2011:35:41 Change ActionDriver 長谷川 31 1611:35:50 Question Driver 長谷川 3 1611:35:51 Think aloud 111:35:51 Question 311:35:53 Think aloudDriver 長谷川 5 1 1611:36:00 Question Nav4 仁科 5 3 2011:36:07 Answer Driver 長谷川 4 1611:36:12 Comment Nav4 仁科 5 2011:36:19 Think aloudDriver 長谷川 13 1 16 どうしようかなあ11:36:39 Think aloudDriver 長谷川 1 1 1611:36:43 Question Nav4 仁科 3 2011:36:45 Explain Nav1 長谷川 3 6 1711:36:49 Learn Nav4 仁科 28 2011:36:53 Think aloudDriver 長谷川 1 1611:36:55 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:37:02 Think aloudDriver 長谷川 1 1611:37:05 Question Nav4 仁科 3 3 2011:37:09 Aha Driver 長谷川 9 1611:37:13 Learn Driver 長谷川 28 1611:37:19 Change ActionDriver 長谷川 31 1611:37:36 Think aloudDriver 長谷川 19 1 1611:37:58 Question Driver 長谷川 3 3 1611:38:07 Confirm Driver 長谷川 7 1611:38:11 AgreementNav4 仁科 8 2011:38:14 Confirm Driver 長谷川 7 1611:38:16 AgreementNav4 仁科 8 2011:38:21 Aha Nav4 仁科 9 2011:38:22 Comment Nav4 仁科 5 2011:38:26 Explain Nav4 仁科 4 6 2011:38:32 Learn Driver 長谷川 28 1611:38:33 Change ActionDriver 長谷川 31 1611:38:38 Think aloudDriver 長谷川 28 1 1611:39:07 AcknowledgeNav4 仁科 2 20 2019/10/25 11:39 22 Test11:39:28 Think aloudDriver 長谷川 4 1 1611:39:36 Aha Driver 長谷川 9 1611:39:44 Question Nav4 仁科 3 2011:39:46 Answer Driver 長谷川 4 1611:39:49 Think aloudDriver 長谷川 21 1 1611:40:15 Comment Nav4 仁科 5 2011:40:34 Think aloudDriver 長谷川 25 1 1611:41:03 Question Nav4 仁科 3 2011:41:07 Confirm Nav4 仁科 7 2011:41:11 Think aloudDriver 長谷川 18 1 16 テスト動かない11:41:32 Think aloudDriver 長谷川 9 1 1611:41:43 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:41:45 Think aloudDriver 長谷川 8 1 1611:41:56 Question Nav4 仁科 3 2011:41:58 Answer Driver 長谷川 4 1611:42:05 Think aloudNav4 仁科 1 2011:42:08 Think aloudNav4 仁科 13 1 2011:42:22 Question 311:42:24 Confirm Nav4 仁科 7 2011:42:29 AgreementDriver 長谷川 8 1611:42:35 Think aloudNav4 仁科 1 2011:42:38 Think aloudDriver 長谷川 3 1 1611:42:46 Confirm Nav4 仁科 7 2011:42:49 Think aloudNav4 仁科 1 2011:42:53 Aha Driver 長谷川 9 1611:43:00 Think aloudDriver 長谷川 1 1 1611:43:05 Think aloudDriver 長谷川 12 1 1611:43:18 Aha Nav4 仁科 9 2011:43:21 Comment Nav4 仁科 6 5 2011:43:32 Aha Driver 長谷川 9 1611:43:33 Change ActionDriver 長谷川 31 16 2019/10/25 11:43 22 Test11:43:54 Think aloudDriver 長谷川 1 1 1611:43:57 Aha Driver 長谷川 9 1611:43:58 Think aloudDriver 長谷川 47 1 16 置け― 2019/10/25 11:44 22 Test11:44:51 Question Nav4 仁科 3 2011:44:56 Answer Driver 長谷川 4 1611:44:58 Think aloudDriver 長谷川 1 1611:45:05 Aha Driver 長谷川 9 1611:45:14 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:45:17 Question Nav4 仁科 3 2011:45:19 Think aloudDriver 長谷川 4 1 1611:45:28 Question Driver 長谷川 3 1611:45:30 AcknowledgeNav3 三牧 2 1911:45:36 Question Nav4 仁科 3 2011:45:38 Explain Driver 長谷川 10 6 1611:45:53 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:45:54 Explain Driver 長谷川 6 1611:45:57 Question Nav4 仁科 3 2011:46:03 Propose Nav4 仁科 1 10 2011:46:05 Aha Driver 長谷川 9 1611:46:13 Think aloudDriver 長谷川 1 1611:46:19 Learn Driver 長谷川 28 1611:46:19 Change ActionDriver 長谷川 31 1611:46:23 Think aloudDriver 長谷川 10 1 1611:46:36 ParaPhraseNav4 仁科 14 2011:46:39 Think aloudDriver 長谷川 1 1611:46:40 Comment Nav4 仁科 5 2011:46:42 ParaPhraseDriver 長谷川 14 1611:46:45 Think aloudDriver 長谷川 1 1611:46:46 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:46:47 Think aloudDriver 長谷川 20 1 16 2019/10/25 11:47 22 Test11:47:08 Aha Driver 長谷川 9 1611:47:13 Learn Driver 長谷川 28 1611:47:15 Question Nav4 仁科 4 3 2011:47:22 Answer Driver 長谷川 4 1611:47:25 Think aloudDriver 長谷川 3 1 1611:47:30 Aha Driver 長谷川 9 1611:47:34 Think aloudDriver 長谷川 7 1 1611:47:46 Aha Driver 長谷川 9 1611:47:49 Learn Driver 長谷川 28 1611:47:55 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:48:08 Comment Driver 長谷川 5 1611:48:14 Propose Driver 長谷川 10 16 何が起こっているかをメモで書く11:48:40 Question Driver 長谷川 3 1611:48:42 Answer Nav4 仁科 4 2011:48:47 Confirm Driver 長谷川 7 1611:48:51 AgreementNav4 仁科 8 2011:48:54 Explain Driver 長谷川 6 1611:48:56 Think aloudDriver 長谷川 10 1 1611:49:11 Think aloudNav4 仁科 3 1 2011:49:16 Question Nav4 仁科 3 2011:49:17 Answer Driver 長谷川 4 1611:49:20 Comment Nav4 仁科 5 2011:49:26 Answer Driver 長谷川 5 4 1611:49:32 Explain Driver 長谷川 6 1611:49:36 Comment Nav4 仁科 3 5 2011:49:40 AcknowledgeDriver 長谷川 2 1611:49:42 Comment Nav4 仁科 5 2011:49:45 Explain Driver 長谷川 8 6 1611:49:58 ParaPhraseNav4 仁科 14 2011:50:01 Learn Nav4 仁科 28 2011:50:02 Explain Driver 長谷川 6 1611:50:05 ParaPhraseNav4 仁科 14 2011:50:11 Learn Driver 長谷川 28 1611:50:15 Explain Driver 長谷川 6 1611:50:18 Think aloudDriver 長谷川 2 1 1611:50:27 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:50:29 Think aloudDriver 長谷川 10 1 16 まず起こっていることからあるべき振る舞いをコメントに書いて次に進む11:51:03 Confirm Driver 長谷川 7 1611:51:06 AgreementNav4 仁科 8 2011:51:09 Question Nav4 仁科 3 2011:51:15 Answer Driver 長谷川 4 1611:51:39 Confirm Driver 長谷川 7 1611:51:19 AgreementNav4 仁科 8 2011:51:45 Think aloudDriver 長谷川 1 1611:51:49 Comment Nav4 仁科 5 2011:52:00 Think aloudDriver 長谷川 26 1 1611:52:27 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:52:28 Think aloudDriver 長谷川 19 1 16 べたに書いて後でリファクタリングする11:52:52 AcknowledgeNav4 仁科 2 2011:52:56 Think aloudDriver 長谷川 1 1611:52:59 Propose Driver 長谷川 10 16 2019/10/25 11:53 22 Test11:53:14 Think aloudDriver 長谷川 1 1611:53:28 Propose Nav4 仁科 10 2011:53:40 Aha Driver 長谷川 9 1611:53:49 Think aloudDriver 長谷川 50 1 16 動いた 2019/10/25 11:54 22 Test11:54:41 Explain Driver 長谷川 1 6 1611:54:51 Comment Nav4 仁科 5 2011:54:54 Propose Driver 長谷川 10 16
モブメトリクス5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 23時間長 14:23 , イベント数 23205101520253035404550モブメトリクス やり取りの分布Driver Nav1 Nav2 Nav3
ドライバのつぶやきから始まる5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 24パターン:つぶやく” 小さい声でひとりごとを言う”特定の誰かに話しかけているわけではない自分が今やっていることや考えていることを”説明”しているのではない自分がやっていることや思いついたことをそのまま口に出しているだけつぶやいている人以外の人にとっては、つぶやいている人の行動の意図や考えを理解する重要な情報源になっている音読効果:つぶやいた内容を正確に理解し記憶する必要があると考えるときに音読することが 多い伝達効果:
つぶやきに対する反応5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 25パターン:相槌を打つふんふん、なるほど、確かに、はい、そうですね、うん、お願いしますつぶやき、質問、説明、コメント、回答などをしている途中もしくは終わりに、それを聞いたメンバーが、その発言を理解している、もしくは受け入れている場合に、肯定的な返事を返します。相槌されると、自分の行動に対して肯定的なサインとして受け取り、次に進むモチベーションを持ちます※心理学的には、承認欲求が満たされてうれしいと感じている相手の言葉をそのまま言い返す“オウム返し”も相槌の一種です
つぶやきに対する反応5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 26パターン:質問する不明な点、わからない点を質問する私は、これはこのように考えたのですがどう思いますか自分と考えが違うときコメントの代わりに質問する違和感を覚えた時私は、このように解釈しましたが、合っていますかここのところを、もう少し説明してもらえますかこれは、言い換えると、このようなことですか自分の理解を確認する
モブのフィードバックループ5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 27ドライバーがつぶやく ナビゲータが相槌を打つポジティブな反応合意次の手ナビゲータが質問するコメント気づき相槌合意確認する提案する説明ガイド言い換え
モブで何が起きているか5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 28つぶやき相槌ポジティブレスポンス合意受け入れ次の手質問コメント気づき相槌合意確認提案学び改善促進自信説明ガイド言い換えフィードバックの効果
モブ・メンタルモデル5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 29次のステップ対象次のステップドライバつぶやき自信質問 相槌改善学び提案議論返答ナビゲータ ナビゲータ説明促進ループ改善ループ
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 30内面化 知識 経験ナビゲータモデル
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 31内面化 知識 経験ふん、ふんナビゲータモデル考え同じ!
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 32内面化知識 経験なんか引っかかるんだよねここのところはこういうことでしょうか?ナビゲータモデル
モブのやり取り5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 33セッション114:23:19 14:23:29 14:23:38 14:23:53 14:23:58 14:24:05 14:24:17 14:24:19 14:24:38 14:24:42 14:24:44 14:24:49 14:24:57 14:25:06 14:25:13 14:25:16 14:25:24 14:25:41 14:25:47 14:25:51 14:26:07 14:26:25 14:26:29 14:26:42 14:26:44 14:26:46 14:26:49 14:26:50 14:27:02 14:27:08 14:27:26 14:27:30 14:27:33 14:27:35 14:27:36 14:27:37 14:27:44 14:27:46 14:27:51 14:27:54 14:27:59 14:28:05 14:28:08 14:28:13 14:28:24 14:28:32 14:28:34 14:29:00 14:29:07 14:29:11 14:29:14 14:29:27 14:29:34 14:29:38 14:29:47 14:29:53 14:29:55 14:30:02 14:30:10 14:30:17 14:30:21 14:30:35 14:30:36 14:30:58 14:31:01 14:31:34 14:31:43 14:31:47 14:32:01 14:32:06 14:32:08 14:32:13 14:32:23 14:32:25 14:32:30 14:32:33 14:32:38 14:32:45 14:32:54 14:33:21 14:33:23 14:33:25 14:33:28 14:33:33 14:33:40 14:33:41 14:33:46 14:33:51 14:33:54 14:34:09 14:34:17 14:34:24 14:34:25 14:34:33 14:34:35 14:34:36 14:35:05 14:35:11 14:35:34 14:35:37 14:35:41 14:35:43 14:35:57 14:36:18 14:36:34 14:36:48 14:36:54 14:36:56 14:37:00 14:37:12 14:37:17 14:37:23 14:37:40 14:37:43 14:37:56 14:38:00 14:38:29 14:38:39 14:38:41 14:38:46 14:38:51 14:39:00 14:39:07 14:39:08 14:39:12 14:39:26 14:39:32 14:39:39 14:39:45 14:39:46 14:39:51 14:39:52 14:40:00 14:40:24 14:40:27 14:40:29 14:40:30 14:40:33 14:40:35 14:41:08 14:41:10 14:41:13 14:41:17 14:41:18 14:41:31 14:41:32 14:41:38 14:41:40 14:41:47 14:41:50 14:41:53 14:41:55 14:42:00 14:42:01 14:42:05 14:42:09 14:42:12 14:42:18 14:42:24 14:42:25 14:42:27 14:42:31 14:42:34 14:42:39 14:43:02 14:43:03 14:43:12 14:43:15 14:43:16 14:43:29 14:43:32 14:43:33 14:43:37 14:43:39 14:43:40 14:43:42 14:43:49 14:43:53 14:43:54 14:43:56 14:44:00 14:44:02 14:44:07 14:44:09 14:44:13 14:44:15 14:44:18 14:44:19 14:44:21 14:44:23 14:44:26 14:44:31 14:44:37 14:44:40 14:44:45 14:44:50 14:44:54 14:44:56 14:45:08 14:45:22 14:45:24 14:45:25 14:45:34 14:45:37 14:45:38 14:45:41 14:45:50 14:45:54 14:45:58 14:46:07 14:46:10 14:46:23 14:46:32 14:46:48 14:46:49 14:46:57 14:46:59 14:47:08 14:47:11 14:47:15 ####セッション214:56:14 17:30:25 18:08:00 14:56:51 14:57:04 14:57:10 14:57:14 14:57:37 14:57:45 14:57:50 14:58:03 14:58:05 14:58:10 14:58:14 14:58:48 14:58:53 14:58:56 14:59:00 14:59:10 14:59:11 14:59:20 14:59:57 15:00:02 15:00:05 15:00:09 15:00:12 15:00:15 15:00:29 15:00:33 15:00:41 15:00:45 15:00:49 15:00:51 15:00:53 15:01:04 15:01:20 15:01:23 15:01:27 15:01:30 15:01:32 15:01:39 15:01:51 15:01:56 15:01:59 15:02:05 15:02:18 15:02:37 15:02:50 15:02:51 15:02:53 15:03:19 15:03:22 15:03:32 15:03:36 15:04:04 15:04:47 15:04:55 15:05:12 15:05:19 15:05:28 15:05:32 15:05:35 15:05:44 15:05:57 15:06:11 15:06:12 15:06:24 15:06:35 15:06:45 15:06:48 15:06:51 15:06:52 15:06:56 15:06:59 15:07:05 15:07:07 15:07:10 15:07:21 15:07:24 15:07:28 15:07:51 15:08:06 15:08:09 15:08:12 15:08:20 15:08:25 15:08:28 15:08:37 15:09:02 15:09:05 15:10:13 15:10:18 15:10:20 15:10:26 15:10:44 15:10:47 15:10:49 15:10:58 15:11:05 15:11:10 15:11:13 15:11:14 15:11:27 15:11:31 15:11:38 15:11:41 15:11:45 15:11:48 15:11:50 15:11:51 15:11:53 15:11:56 15:12:11 15:12:14 15:12:15 15:12:18 15:12:20 15:12:22 15:12:27 15:12:29 15:12:30 15:12:31 15:12:37 15:12:38 15:12:49 15:12:51 15:13:00 15:13:02 15:13:03 15:13:07 15:13:09 15:13:32 15:13:37 15:13:41 15:13:53 15:14:06 15:14:08 15:14:31 15:14:37 15:14:41 15:14:45 15:14:50 15:14:55 15:14:58 15:15:01 15:15:35 15:15:37 15:15:41 15:15:47 15:15:56 15:16:00 15:16:09 15:16:11 15:16:16 15:16:59 15:17:01 15:17:11 15:17:29 15:17:31 15:17:32 15:17:37 15:17:43 15:17:46 15:18:02 15:18:05 15:18:12 15:18:16 15:18:17 15:18:20 15:18:22 15:18:23 15:18:27 15:18:33 15:18:36 15:18:38 15:18:45 15:18:50 15:18:56 15:19:00 15:19:09 15:19:10 15:19:18 15:19:23 15:19:34 15:19:40 15:19:47 15:19:49 15:19:53 15:19:58 15:20:00 15:20:06 15:20:15 15:20:17 15:20:21 15:20:23 15:20:27 15:20:34 15:20:44 15:20:51 15:20:54 15:20:59 15:21:03 15:21:07 15:21:09 15:21:14 15:21:19 15:21:24 15:21:28 15:21:41 15:21:48 15:21:50 15:21:54 15:21:56 15:22:01 15:22:19 15:22:37 15:22:43 15:22:46 15:22:51 15:22:55 ####セッション315:30:04 15:30:07 15:30:09 15:30:11 15:30:13 15:30:16 15:30:21 15:30:23 15:30:32 15:30:38 15:30:41 15:30:44 15:30:52 15:31:09 15:31:12 15:31:13 15:31:15 15:31:32 15:31:35 15:31:37 15:31:39 15:31:43 15:31:48 15:31:52 15:31:54 15:31:59 15:32:04 15:32:09 15:32:14 15:32:20 15:32:31 15:32:42 15:32:50 15:32:54 15:32:57 15:33:04 15:33:07 15:33:09 15:33:15 15:33:26 15:33:28 15:33:29 15:33:39 15:33:40 15:34:04 15:34:09 15:34:09 15:34:43 15:34:44 15:34:56 15:35:33 15:35:35 15:35:36 15:35:41 15:35:43 15:35:52 15:35:57 15:36:06 15:36:37 15:36:37 15:37:02 15:37:16 15:37:23 15:37:24 15:37:26 15:37:30 15:37:37 15:37:41 15:37:51 15:38:00 15:38:15 15:38:45 15:38:48 15:38:59 15:39:03 15:39:09 15:39:15 15:39:25 15:39:31 15:39:35 15:39:40 15:39:45 15:39:58 15:40:02 15:40:10 15:40:22 15:40:25 15:40:30 15:40:42 15:40:44 15:40:47 15:40:49 15:40:55 15:41:01 15:41:03 15:41:05 15:41:17 15:41:19 15:41:21 15:41:23 15:41:25 15:41:31 15:41:36 15:41:45 15:41:56 15:42:08 15:42:14 15:42:17 15:42:19 15:42:30 15:42:33 15:42:36 15:42:38 15:42:56 15:42:57 15:42:58 15:42:59 15:43:02 15:43:10 15:43:20 15:43:26 15:43:36 15:43:38 15:43:39 15:43:52 15:43:57 15:43:58 15:44:00 15:44:10 15:44:15 15:44:20 15:44:24 15:44:29 15:44:46 15:45:04 15:45:08 15:45:09 15:45:12 15:45:13 15:45:42 15:45:47 15:45:56 15:46:07 15:46:57 15:46:58 15:46:59 15:47:09 15:47:17 15:47:20 15:47:22 15:47:37 15:47:51 15:47:53 15:47:55 15:47:57 15:48:02 15:48:05 15:48:10 15:48:20 15:48:22 15:48:25 15:48:26 15:48:28 15:48:35 15:48:43 15:48:53 15:49:06 15:49:08 15:49:18 15:49:20 15:49:25 15:49:25 15:49:30 15:49:30 15:49:31 15:49:37 15:49:39 15:49:42 15:50:07 15:50:10 15:50:15 15:50:17 15:50:30 15:50:35 15:50:38 15:50:45 15:51:09 15:51:29 15:51:58 15:51:59 15:52:05 15:52:12 15:52:13 15:52:19 15:52:20 15:52:23 15:52:30 15:52:53 15:52:56 15:52:58 15:53:01 15:53:03 15:53:08 15:53:12 15:53:13 15:53:21 15:53:32 15:53:34 15:53:36 15:53:44 15:53:46 15:54:05 15:54:14 15:54:15 15:54:26 15:54:56 15:55:08 15:55:14 15:55:23 15:55:28 ####14:2314:5915:3014:4715:5515:23合意“いいね”改善”いいので変えたよ”学習“いいので学んだよ“
モブ・プログラミングの効果5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 34
モブの効果5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 35フィードバックループが高速に回る高いモチベーションチームが集中して取り組む強力なレビューフィードバック気づき改善高い品質の成果物学び達成感 ⇒ チームフロー
モブ・メトリクス5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 36
モブの対象5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 37• プロダクトバックログ(要求)• スプリント計画• コード• 仕様書、テスト設計書• モデル : Agile modeling• タスク(スプリントバックログ):タスクの洗い出し• Kintoneに残るメモ・ノート• ステークホルダへのメンション (PO, QA, デザイン)• Product Backlog (リファインメントにおいて)• 振り返り以下の成果物がモブの対象これらの成果物がモブで品質的に洗練される
改善ループ: 強力なレビュー効果5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 38チームメンバーはレビューア• コンテキストを共有• ドメイン知識• バックログ、仕様• コード、プログラム構造と設計• リスクを理解している• チームメンバの多様性• 違う観点で見てくれる• 違う知見、経験、専門性を持っている• 即時性• その場でフィードバックしてくれるもちろん、プルリク(コードレビュー)も重要
モブによるレビュー5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 39TimeStamp10:36:18 10:36:47 10:36:53 10:36:59 10:37:01 10:37:09 10:37:17 10:37:20 10:37:26 10:37:30 10:37:32 10:37:36 10:37:38 10:37:38 10:37:42 10:37:44 10:37:45 10:37:49 10:37:51 10:38:05 10:38:09 10:38:15 10:38:18 10:38:23 10:38:31 10:38:34 10:38:49 10:38:56 10:39:09 10:39:20 10:39:22 10:39:23 10:40:03 10:40:09 10:40:15 10:40:18 10:40:19 10:40:21 10:40:23 10:40:34 10:40:49 10:40:52 10:41:37 10:41:39 10:41:55 10:41:56 10:41:58 10:42:18 10:42:26 10:42:27 10:42:40 10:42:42 10:42:43 10:42:52 10:42:56 10:43:00 10:43:05 10:43:07 10:43:20 10:43:22 10:43:26 10:43:32 10:43:36 10:43:38 10:43:44 10:43:47 10:43:59 10:44:00 10:44:02 10:44:05 10:44:07 10:44:10 10:44:14 10:44:36 10:44:37 10:44:42 10:44:47 10:44:52 10:44:55 10:45:00 10:45:02 10:45:07 10:45:13 10:45:16 10:45:17 10:45:42 10:45:45 10:45:51 10:45:54 10:45:57 10:46:05 10:46:09 10:46:13 10:46:17 10:46:19 10:46:46 10:46:48 10:47:21 10:47:23 10:47:27 10:47:35 10:47:41 10:47:51 10:47:55 10:48:04 10:48:23 10:48:36 10:48:50 10:48:57 10:49:26 10:49:29 10:49:32 10:49:38 10:49:50 10:49:53 10:49:55 10:49:58 10:50:06 10:50:09 10:50:10 10:50:13 10:50:40 10:50:50 10:51:06 10:51:13 10:51:15 10:51:19 10:51:21 10:51:24 10:51:30 10:51:33 10:51:37 10:51:42 10:51:56 10:52:02 10:52:17 10:52:29 10:52:31 10:52:46 10:52:49 10:53:00 10:53:07 10:53:13 10:53:16 10:53:17 10:53:19 10:53:28 10:53:33 10:53:40 10:53:44 10:53:48 10:54:05 10:54:13 10:54:18 10:54:22 10:54:27 10:54:36 10:54:38 10:54:40 10:55:12 10:55:16 10:55:18 10:55:42 10:55:44 10:55:47 10:55:50 10:55:58 10:56:23 10:56:38 10:56:39 10:56:41 10:56:52 10:56:54 10:56:59 10:57:09 10:57:20 10:57:22 10:57:41 10:57:45 10:57:48 10:57:54 10:57:56 10:57:59 10:58:09 10:58:17 10:58:20 10:58:33 10:58:37 10:58:48 10:58:49 10:59:21 10:59:41 10:59:44 10:59:45 11:00:00 11:00:07 11:00:12 11:00:36 11:00:38 11:00:46 11:00:52 11:00:55 11:01:11 11:01:46 11:01:51 11:01:55 11:01:58 11:02:01 11:04:06 11:04:21 11:04:27 11:04:44 11:04:46 11:05:03 11:05:11 11:05:16 11:05:42 11:05:48 11:06:01 11:06:18 11:06:27 11:06:29 11:06:32 11:07:26 11:07:29 11:07:31 11:08:10 11:08:15 11:09:03 11:09:04 11:09:14 11:09:16 11:09:42 11:09:51 11:09:52 11:09:54 11:09:58 11:10:02 11:10:05 11:10:08 11:10:18 11:10:28 11:10:30 11:10:38 11:10:47 11:10:52 11:11:09 11:12:15 11:12:18 11:19:53 11:19:55 11:19:58 11:19:59 11:20:05 11:20:08 11:20:27 11:21:24 11:21:30 11:21:39 11:21:53 11:22:13 11:22:18 11:22:25 11:22:29 11:22:39 11:22:57 11:23:02 11:23:15 11:23:57 11:24:00 11:24:11 11:24:19 11:24:23 11:24:25 11:24:31 11:24:32 11:24:37 11:24:47 11:24:54 11:24:59 11:25:08 11:25:11 11:25:17 11:25:25 11:25:28 11:25:31 11:25:36 11:25:57 11:26:04 11:26:07 11:26:26 11:26:31 11:26:57 11:27:04 11:27:06 11:27:10 11:27:23 11:27:27 11:27:44 11:28:04 11:29:01 11:29:29 11:29:33 11:30:39 11:30:45 11:31:02 11:31:13 11:31:18 11:31:36 11:31:52 11:31:55 11:32:06Event Think aloudParaPhraseAnswer Change ActionAcknowledgeThink aloudQuestion Answer Question CommentAnswer Question Answer Question Answer AcknowledgeExplain AcknowledgeExplain Question Answer AcknowledgeQuestion Answer Question CommentThink aloudCommentThink aloudCommentChange ActionThink aloudAcknowledgeThink aloudAcknowledgeThink aloudExplain Question Answer Think aloudAcknowledgeThink aloudQuestion Confirm Think aloudAcknowledgeThink aloudQuestion AcknowledgeCommentAcknowledgeCommentExplain Question Answer CommentAcknowledgeCommentExplain CommentExplain AcknowledgeExplain AgreementThink aloudChange ActionThink aloudAcknowledgeThink aloudCommentAcknowledgeThink aloudChange ActionThink aloudQuestion Answer AcknowledgeChange ActionCommentAcknowledgeCommentAnswer AcknowledgeAnswer CommentQuestion ParaPhraseCommentChange ActionQuestion Explain Think aloudAcknowledgeExplain Think aloudAcknowledgeThink aloudAcknowledgeThink aloudQuestion AcknowledgeThink aloudCommentExplain CommentThink aloudCommentChange ActionThink aloudQuestion ParaPhraseExplain Change ActionAcknowledgeAcknowledgeParaPhraseThink aloudChange ActionCommentAcknowledgeCommentThink aloudChange ActionCommentExplain AcknowledgeThink aloudQuestion CommentQuestion Answer Change ActionCommentQuestion Answer CommentAnswer AcknowledgeThink aloudAcknowledgeCommentAcknowledgeThink aloudChange ActionLearn CommentCommentCommentThink aloudCommentThink aloudCommentCommentQuestion Answer Explain Change ActionAcknowledgeThink aloudCommentAnswer AcknowledgeThink aloudCommentExplain Change ActionThink aloudCommentQuestion AcknowledgeQuestion AcknowledgeQuestion AcknowledgeAnswer AcknowledgeAnswer AcknowledgeThink aloudChange ActionQuestion Answer AcknowledgeChange ActionCommentChange ActionQuestion CommentThink aloudChange ActionThink aloudCommentQuestion Answer Change ActionCommentAcknowledgeCommentAcknowledgeCommentExplain CommentCommentAcknowledgeThink aloudChange ActionAcknowledgeThink aloudCommentQuestion Answer Think aloudChange ActionCommentExplain AcknowledgeCommentThink aloudQuestion Answer Question Answer Change ActionCommentQuestion CommentAnswer CommentConfirm AgreementQuestion Answer Question CommentAcknowledgeCommentAcknowledgeCommentAcknowledgeQuestion Answer CommentExplain Explain CommentExplain CommentParaPhraseComment Question Answer Question Answer Think aloudAcknowledgeThink aloudCommentChange ActionThink aloudCommentQuestion Answer Question Answer CommentCommentThink aloudChange ActionQuestion Answer CommentParaPhraseCommentAcknowledgeQuestion AcknowledgeCommentQuestion Answer Change ActionAsking Change ActionCommentThink aloudLearn CommentThink aloudCommentPropose Think aloudCommentThink aloudQuestion CommentChange ActionAnswer Think aloudThink aloudCommentThink aloudQuestion Change ActionCommentAcknowledgeChange ActionQuestion CommentThink aloudPropose Think aloudAcknowledgeThink alouRole Driver Nav1 Driver Driver Nav1 Driver Nav1 Driver Nav1 Nav1 Driver Nav1 Driver Nav1 Driver Nav1 Driver Nav1 Nav1 Nav2 Driver Driver Driver Nav2 Driver Driver Nav2 Nav2 Driver Driver Driver Driver Nav1 Driver Nav2 Driver Driver Nav1 Driver Driver Nav2 Driver Driver Driver Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Nav2 Nav2 Driver Nav2 Nav2 Driver Driver Nav2 Nav2 Nav2 Driver Nav2 Driver Driver Driver Driver Nav2 Driver Driver Nav2 Driver Driver Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Driver Driver Driver Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Driver Nav2 Driver Nav1 Nav2 Nav2 Driver Nav1 Driver Driver Nav1 Driver Nav1 Driver Nav2 Nav1 Nav1 Driver Driver Nav1 Driver Nav1 Driver Driver Nav1 Driver Driver Driver Driver Nav1 Driver Nav1 Driver Nav2 Nav2 Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Nav2 Nav2 Driver Driver Driver Driver Nav2 Nav2 Driver Driver Nav1 Driver Nav1 Driver Driver Nav1 Nav2 Driver Driver Driver Nav1 Driver Nav2 Driver Driver Nav1 Driver Driver Nav1 Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Nav1 Nav2 Driver Nav2 Driver Driver Driver Driver Nav2 Driver Driver Nav1 Driver Nav1 Nav1 Driver Driver Driver Nav1 Nav1 Driver Driver Nav1 Nav1 Nav1 Nav2 Driver Nav1 Nav1 Driver Nav1 Driver Driver Nav2 Driver Nav1 Driver Nav1 Driver Driver Nav1 Driver Nav1 Nav1 Driver Driver Nav1 Driver Nav1 Driver Nav1 Driver Nav1 Driver Nav1 Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Nav2 Nav2 Nav1 Driver Nav1 Nav2 Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Driver Nav2 Nav2 Driver Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Driver Nav1 Driver Nav1 Nav1 Nav2 Driver Driver Nav2 Nav2 Driver Nav1 Driver Nav1 Driver Nav1 Driver Driver Nav1 Driver Nav1 Nav2 Driver Nav1 Driver Driver Nav2 Driver Nav2 Driver Driver Nav2 Driver Driver Driver Nav1 Driver Driver Driver Nav1 Nav1 Driver Driver Nav1 Driverレビューによる改善 : 35回 ナビゲータのあいづち : 59回モブ活動のやり取りの例分析時間:1時間28分
フィードバックループがなかったら5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 40もし、ドライバがつぶやかなかったらナビゲータは、ドライバが何をしようとしているのかわからなくなる声をかけにくくなる:相槌、質問が出にくいもし、ナビゲータが相槌、質問をしなかったら• ドライバは、みなが寄り添ってくれているのか不安になる• ドライバは、そのままソロで突っ走ってしまうフィードバックがかからないモブモブの効果がでない
モブを回していこう5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 41次のステップ対象次のステップドライバつぶやき自信質問 相槌改善学び提案議論返答ナビゲータ ナビゲータ説明促進ループ改善ループ
モブ・プログラミングができる基盤企業文化がカギ5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 42
モブ・メンタリティ5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 43Respect : 相手に敬意を持つです、ますでの会話感謝とねぎらい会話が丁寧(Polite)ありがとう、おつかれさま無意識であっても、人を傷つける言葉を出さないよう気を付けましょう
モブ・メンタリティ5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 44Humility : 謙虚な振る舞い自分も過ちをおかしてしまうだから、みんなに見てほしいもし過ちがわかれば学べる
モブ・メンタリティ5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 45Trust : 信頼する心理的安全性を保てる発言の平等性を保てる
モブ・メンタリティ5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 46Curiosity : 好奇心を持つ新しい提案、アイデア、手法、技術、考え方に抵抗感なく受け入れるじゃあ、ちょっとやってみようかReceptive : 受け入れる
モブ・メンタリティ5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 47Respect : 相手に敬意を持つHumility : 謙虚な振る舞いTrust : 信頼するCuriosity : 好奇心を持つReceptive : 受け入れる
基盤となる文化5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 48心理的安全性発言の平等性
心理的安全性5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 49心理的安全性の高い職場環境では、• 従業員は、同僚が自分らしさや自分の考えを言うことを拒絶しないと感じる• 互いの能力を尊重する• 人間として関心を持つ• 互いに肯定的な意図を持つ• 建設的な対立や衝突に関与できる• 実験やリスクを取っても安全であると感じるチームが対人関係におけるリスクテイクに対して安全であるという信念を共有すること
対人関係におけるリスク5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 50対人関係をつなごうとするときのリスクがある:主に恥じること• 自分が無知であると思われる• 自分が無能であると思われる• 自分がチームに邪魔をしている:足手まとい• 自分がネガティブであると思われる結局、リスクを取らない=何も発言も質問もしなくなるコミュニケーションがない=フィードバックが起こらない気づきも学習もない ⇒ 信頼も育まれず、創造もできないそのようなモブ・プログラミングは、時間の無駄どころか、苦痛になる
モブ・プログラミングを継続するためには5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 51今まで上げた、メンタリティ、文化を組織が持っていないと難しいこれらメンタリティ、文化を組織に育むのが皆さんマネージャーの仕事
モブ・プログラミングの醍醐味チームフロー5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 52
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 53Flow:フローhttps://www.ted.com/talks/mihaly_csikszentmihalyi_flow_the_secret_to_happiness?language=ja個人のフロー
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 54“流れている(floating)ような感じだった”“私は、流れ(flow)に運ばれたのです”時も忘れて、夢中になる状態、その達成感ウェルビーイング、楽しい、面白い
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 55チャレンジスキル無関心心配不安覚醒コントロール高い低い低い 高い体験の質は、チャレンジとスキルの関係によって決まる最適な体験、つまりフローは、両方の変数が高いときに起こるSources: Adaptive from Massimini & Carili 1988, Cshikzentmihalyi 1990.Finding flow, Chsikszentmihalyi, 1997フロー退屈リラックス
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 56Team Flow:チームフロー
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 57チームでの最高の状態、フローもあるのではチームで、集中し、時も忘れて、夢中になる状態、その達成感Team Flow:チームフロー一人では解決できない複雑なことをやり遂げる楽しさ、やりがい、ウェルビーイング
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 58Team Flowの7つの必要条件• Collective Ambition: チームの志、強い思い• Common Goal: チームの皆が認める共通のゴール• Aligned Personal Goals: 共通のゴールにも貢献する個人のゴール• High Skill Integration: 個々の長所を総合的な力にアレンジする• Open Communication: オープンなコミュニケーション• Safety: 心理的安全性• Mutual commitment: 相互に行動とその効果を認識している組織文化やメンタリティに強く関係している
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 59Safety• 心理的安全性• 失敗を学習と成長の機会として受け入れる• 失敗を心配することなく受け入れられサポートされる• 互いに信頼しあう信頼 : 弱い立場になることをいとわないこと• 偏見のないフィードバックオープンなコミュニケーション、情報共有対立を解消するための行動
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 60モブ・プログラミングはなぜ、このように導入され使い続けられているのかこの、チームフローの必要条件が満たされているこの、チームフローが体験できているから
モブ・プログラミングで起こる問題5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 61
モブ・レジスタンス5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 62なんでもいつでもすべてモブでやるべきではない⚫ 一人で開発したい、調べたいときもある⚫ モブ・プログラミングに適したタスクと不適切なタスクがある
モブ・プログラミングに不適切なタスク5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 63⚫ シンプルなタスク:もう実装の段取りも明確なもの理由 あえて、フィードバックを回さなくてもよいのでドライバーが黙って粛々とやってしまうナビゲータも、言わなくなってしまう。せいぜいタイポを直す程度達成感がない学びもない強いて、複数人でやる必要はないと感じる
クネビンフレームワーク5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 64More Effective Agile, Steve McConnel 著, 長沢 智治(監訳), 日経BP, 2020分析すれば因果関係はわかり予測可能不確実予測不可能一目瞭然Dave Snowden計画駆動型が使える可能性大計画駆動型では困難ソフトウェアでは扱えないVUCA
モブプログラミングが苦手な人もいる5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 65⚫ ほかの人のテンポと合わない一人で、学習、調査、開発をしたい心理的苦痛にまでなる人に多様性があるゆえに、避けられない
モブ・プログラミングを有効に使う5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 66• 適材適所:モブが有効な場面で使うスプリント計画で、モブで行うかをチームで決める• 自分の時間を設ける複雑で、不確定なところがあるバックログ⇒モブ単純で機械的作業ですむバックログ⇒ソロ
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 67多様性モブ・プログラミングは、多様性により、効果を上げている違う気づき・シナジー・化学変化多様性:人それぞれ、モブを行うに際して感じ方が違うモブという認知活動がポジティブにもネガティブにも人間の精神の営みに直接影響する幸福感、達成感を生む つらい感情、退屈、達成感がない
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 68最高のチームでは、メンバーはお互いに耳を傾け、感情やニーズに敏感であるプロジェクト・アリストテレスWhat Google Learned From Its Quest to Build the Perfect TeamThe New Yoke Times Magazine, 2026
モブ・プログラミングとQA(テストエンジニア)5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 69
QA(テストエンジニア)もモブに入れてしまう5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 70• バックログのレビュー• 仕様の作成・修正• テスト計画及び設計• テストの実行QAと開発者の早いうちからの早い回転のフィードバックが行われる
スプリント・プランニング5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 71バックログタスク設計テスト実装タスク実行懸念点出し・モブQA設計テスト設計・モブ仕様作成・モブPOUIデザインリスクリスト 仕様書 受入テスト試験設計書テスト実行品質の共有品質の共有共有の形式化品質の埋込み品質の確認
まとめモブ・プログラミングは、開発の方法の一つですモブ・プログラミングは、チーム総がかりで、複雑で、不確定なソフトウェア開発の問題を、集中し、多様性を使い、互いに気づき、学びあいながら解決していく方法ですそのような方法で作り上げたコードは、作り上げるそばで設計や実装に対するレビューがされる形になり、高い品質が期待できますQAも開発に巻き込むことができますモブを強いてはいけない。適材適所で、チームで決断して使うことをお勧めします5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 72
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 73おしまい
5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 74おまけ
モブプログラミングの元祖 Hunter社5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 75• かつてはリアルモブ:現在リモートモブ• ナビゲータドリブン• ドライバはタイピスト• ドライバーの交代と休息• 4分毎ドライバー交代• 頻繁にナビゲータの番が回ってる• TDD• 心理的安全性• ノーサイロ• 同じ製品のモブは横に並んで設置• マシンはつけっぱなし
相槌と日本文化5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 76日本と海外の会話の違い相槌は日本の方が多い海外:相槌を打つのは失礼相槌がうまく打てるのは、日本人の言語文化のおかげサイボウズのモブの特徴になっている人のはなしに割り込む相手が話し終わるのを待ってから口を開くのが礼儀アイコンタクトはしている日本:相槌を打たないと失礼話を聞いていない無視している
Hunterのナビゲータとドライバー5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 77•ドライバー•タイピスト•ナビゲータが依頼することをタイプする•詳しい人が進めてしまっていることも•ナビゲータ•ドライバに作業を依頼するする•モブを実質ドライブしている•詳しい二人がやっているとペアプロだった•Strict Navigator•特定のNavigatorが主にファシリテート•ほかのナビゲータは、自分が詳しくわかることについてモブに入る
Hunterのモブ・プロのモデル5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 78タイピングドライバお頼みファシリテーションタイピングナビゲータRestricted ナビゲータお頼みお頼みファシリテーション
モブ・フィードバックループ5/17/2023 ,サイボウズ 開運研修 COPYRIGHT © ATSUSHI NAGATA 2022 79次のステップ対象次のステップドライバつぶやき自信質問 相槌改善学び提案議論返答ナビゲータ ナビゲータ説明促進ループ改善ループ