Node.js, Deno ve JavaScript ile Backend Geliştirmenin Dünü ve Bugünü

Bu sunumda Web'in geçmişine kadar giderek JavaScript'in doğduğu ve olgunlaştığı browser savaşlarına kısaca bir değindikten sonra, JavaScript'in Backend serüveninden bahsediyoruz. ve <% %> tag'leri arasındaki JavaScript'in node.js ve Deno ile birlikte runtime haline gelip değişik platformlara taşınması irdelendikten sonra, Backend JavaScript dünyasına en son eklenen Deno ile birkaç örnek proje demosu yapıyoruz.

Transcript

1. ACM Hacettepe ACS Days 19 30.06.2020 Node.js, Deno ve JavaScript ile Backend Geliştirmenin Dünü ve Bugünü Eser Özvataf
2. HAKKIMDA ESER ÖZVATAF ▸ Yazılım Yöneticisi @ Setur ▸ Alaylı ve Mektepli ▸ açık-kaynak.org Topluluk Lideri ▸ İçerik Üreticisi /eserozvataf /eserozvataf /laroux /EserOzvataf
3. ‣ 1. JAVASCRIPT ‣ 2. BACKEND JS ‣ 2.1. NODE.JS ‣ 2.2. DENO ‣ 3. BUGÜN Bugün bahsedeceklerim:
4. 1. JAVASCRIPT
5. 1. JAVASCRIPT NCSA Mosaic 1.0 – İlk Web Browser, 22 Nisan 1993 Netscape 0.9 – 13 Ekim 1994 BROWSER SAVAŞLARI – İLK CELSE
6. 1. JAVASCRIPT (let loop ((n 1)) (if (> n 10) '() (cons n (loop (+ n 1))))) Scheme dili bir Lisp dialektidir ▸ Web’e dinamizm kazandırmak amaçlı “Mocha” projesi başlatıldı. Web’e özel bir Scheme diyalekti geliştirilecekti. ▸ Bu esnada Netscape ve Sun mühendisleri diğer koldan Java’yı browserlara adapte etmeye çalışıp kendi VM’lerini yazmışlardı. ▸ Zaman baskısıyla Brendan Eich deklaratif bir dilden çok bugün JavaScript olarak anmaya başladığımız dilin temelini geliştirdi ve ismini LiveScript olarak belirledi. ▸ Yeni dilin browser’a entegre edilecek Java’ya kıyasla daha hafif işler üstlenmesini istediler. Bu nedenle ismi JavaScript oldu. Ancak Java kısmı hiç çıkmadı. MOCHA PROJESİ
7. 1. JAVASCRIPT JAVASCRIPT’İN TARİHÇESİ ▸ İlk Sürüm – 1995: Netscape’in web’e dinamizm katma çabasıyla ortaya çıkmıştı. ▸ ES1 – 1997: ECMA International tarafından standartlaştırıldı. ▸ ES2 – 1998: Spesifikasyon üzerinde editöryal güncellemeler. ▸ ES3 – 1999: RegExpler, try/catch, hata tanımları, v.s. ▸ ES4 – 2003: İptal edilen sürüm. Bazı özellikleri ES2015’de kullanıldı. ▸ ES5 – 2009: JSON, strict mode, array metotları, vs. ▸ ES2015 – 2015: Classlar, promiseler, arrow functionlar, let/const, vs. ▸ ES2016+ – Her yıl gelen güncellemeler.
8. 2. BACKEND JS
9. 2. BACKEND JS JAVASCRIPT’İN BACKEND TARİHÇESİ ▸ 1996 – Netscape Enterprise Server üzerinde Netscape LiveWire Pro (<server> tagleri) ▸ 1996 – IIS üzerinde Microsoft’un ASP’si (<% %> tagleri ile JScript) ▸ 2000’ler – Netscape’den kalan mirasların devamı Rhino (Java) ve SpiderMonkey (C) JS motorlarını backend uygulamaların içine gömebileceğiniz mimariler (Örnek: Aptana Jaxer) ▸ 2009 – node.js: Event-driven, non-blocking, JavaScript runtime + dependency management ▸ 2020 – Deno
10. 2. BACKEND JS NODE.JS TARİHÇESİ ▸ 2009 – Chrome’da bulunan V8 JavaScript motoru üzerine yazıldı, ilk sürüm yalnızca Linux ve macOS destekliydi ▸ 2009 – Joyent tarafından sponsorluk kazandı ▸ 2010 – paket yönetimi için npm tanıtıldı ▸ 2011 – Microsoft ve Joyent’in katkılarıyla Windows platformuna geldi ▸ 2014 – io.js isimli bir topluluk kopyası oluşturuldu ▸ 2015 – io.js ile tekrar birleştiler
11. 2. BACKEND JS DENO TARİHÇESİ ▸ Mayıs 2018 – Ryan Dahl üzerine çalışmaya başladı ▸ Haziran 2018 – Ryan Dahl JSConf’da node.js’i tasarlarken yaptığı 10 hatayı sunum haline getirdi ▸ Mayıs 2020 – 13 Mayıs’ta ilk sürümünü yayınladı
12. 2. BACKEND JS NODE.JS ▸ Modül Sistemi: CommonJS + NPM ▸ Araç Desteği: Formatter, linter, test, paketleme ve doküman araçları 3. parti ▸ Native Uzantılar: GYP ▸ Kendi standard kütüphanesi ▸ Browser API’ından biraz farklılaşan API’lar ▸ Örnek: fetch API yok, request ▸ Modül Sistemi: ES Modules + deno.land ▸ Araç Desteği: Formatter, linter, test, paketleme ve doküman araçları içinde ▸ Native Uzantılar: GN + Rust’ın cargo sistemi ▸ Go’dan esinlenilen modern bir standard kütüphane ▸ Promise’ler veya yeni JavaScript standartlarının özellikleri ilk günden düşünülmüş ▸ Browser API’ı ile uyumlu kalmaya çalışmak proje hedeflerinden biri DENO
13. 2. BACKEND JS NODE.JS’DE TATSIZ DENEYİMLER ▸ API tasarımı nedeniyle Callback Hell ▸ Paket sürümleme hataları nedeniyle lock dosyaları ▸ Paketler nedeniyle devasa node_modules klasörleri ▸ Modül çözümleme algoritması araçlar için sorun teşkil ediyordu ▸ ES2015 ve/veya TypeScript için Transpilation ▸ io.js ile birleşene kadar Promise’ler veya ES2015 özellikleri yoktu
14. 2. BACKEND JS DENO’DA UMUT VAAD EDENLER ▸ TypeScript desteği ▸ Bundler, dependency info, linter, formatter, documentor built-in ▸ Güvenli runtime ▸ Tek binary ve taşınabilirlik ▸ Browser’da standartlaşan ancak server-side’a yeni gelen standard tipler ▸ Streamler, Eventler ▸ URL, Blob, File, FormData, Headers, Request, Response ▸ TextEncoder, TextDecoder
15. 2. BACKEND JS DENO YORUMLAR ▸ Üzücü haber: node.js ile uyumluluğu ▸ İyimserlik: bugün başlıyorsanız node.js’i komple unutup Deno ile başlayabilirsiniz ▸ İyimserlik: node.js API’larına bağımlı olmayan npm paketlerinizi Deno’da kullanabilirsiniz ▸ Yalnız require()’a dikkat etmek gerekli ▸ Benchmarklarda henüz node.js’den daha yavaş ▸ Deno’da profesyonel anlamda çalışmak için; yeterli ekosistem oluşmadan giriş yapmak tehlikeli ▸ Örnek: veritabanı v.b. aktif soket bağlantılı kütüphaneler
16. 2. BACKEND JS DENO İLE NE YAZMALI? ▸ Araçlar ▸ PoC ▸ Çok fazla trafik almayan, bir mimarinin göbeğinde olmayan, hata toleransı olan, sorun olduğunda benzerini hızlıca node.js ile ayağa kaldırabileceğiniz, API ve/veya mikroservisler ▸ Topluluk desteği ihtiyacınız varsa biraz bekleyebilirsiniz
17. 3. BUGÜN
18. 3. BUGÜN DENO İLE GELİŞTİRMEYE BAŞLAMAK
19. 3. BUGÜN DEMO ▸ Standard Library ve 3. parti bileşenler ▸ CLI https://github.com/eserozvataf/hex-functions ▸ Backend API Service https://github.com/eserozvataf/hex-service
20. KAPANIŞ acik-kaynak.org
21. KAPANIŞ İLETİŞİMDE KALALIM ▸ Twitch: Canlı Yayın https://twitch.tv/laroux ▸ YouTube: Yayın Tekrarları https://youtube.com/EserOzvataf ▸ Twitter: Mikroblogging https://twitter.com/eserozvataf ▸ Sunumlar: Speakerdeck https://speakerdeck.com/eser ▸ GitHub: Üretim https://github.com/eserozvataf
22. TEŞEKKÜRLER /eserozvataf /eserozvataf /laroux /EserOzvataf