ບົດທີ 1

ທິດສະດີຣັງສີດວງຕາເວັນ

Transcript

1. 1 ຍ຺ຈ຋ີ 1 ຋ິຈຘະຈີຖັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌ ຈທຄຉາຽທັຌ຾ຏໃຕັຄຘີບບກຓາຑາງຌບກ ເຌປູຍຂບຄ຃ືໄຌ຾ຓໃຽນົັກແຒຒໄາ ຆຶໃຄຓີ຃ທາຓງາທ຃ືໄຌ຃ໃາ ຉໃາຄໂ ຉັໄຄ຾ຉໃຕັຄຘີ຾ກຓຓາ຅ ຺ຌຽຊິຄ຃ືໄຌທິ຋ະງຸ ຘ າຖັຍຘໃທຌ຋ີໃ ຏໃາຌຆັໄຌຍັຌງາກາຈຓາຽຊິຄຏິທ຿ຖກ ຘໃທຌ ນົາງ຅ະດູໃເຌປູຍຂບຄ຾ຘຄຘະນທໃາຄ ຽຌືໃບຄ຅າກຈທຄຉາຽທັຌຍ ໃແຈໄເນໄຑະຖັຄຄາຌເຌປູຍ຾ຘຄຘະນທໃາຄຑຼຄ ດໃາຄຈຼທ ຾ຉໃງັຄເນໄຑະຖັຄຄາຌເຌປູຍຕັຄຘີຉໃາຄໂຈໄທງ. ຈັໃຄຌັໄຌ, ຅ຶໃຄຽບີໄຌຑະຖັຄຄາຌຆືໃຄດູໃເຌປູຍ຃ືໄຌ຾ຓໃຽນົັກແຒຒໄາຌີໄທໃາ: ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌ. ເຌກາຌຌ າ ຑະຖັຄຄາຌຈທຄຉາຽທັຌຓາເຆໄຎະ຿ນງຈດໃາຄຓີຎະຘິຈ຋ິຑາຍ ຽປ຺າ຅ າຽຎັຌຉໄບຄປູໄ຅ ັກ຃ຸຌຘ຺ຓຍັຈຉໃາຄໂ ຾ຖະ ຋ າຓະຆາຈຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ ຆືໃຄ຅ະຽທ຺ໄາຽຊິຄຽຌືໄບເຌຖະບຼຈຉາຓນ຺ທຂ ໄຉໃາຄໂຈັໃຄຌີໄ. 1.1 ກາຌກ າຽຌີຈຕັຄຘີຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ ຈທຄຉາຽທັຌຽຎັຌຈາທຽຖີກ ຾ຖະ ຽຎັຌຘູຌກາຄຂບຄຖະຍ຺ຍຘຸຕິງະ (solar system) ຆືໃຄຓີ ຿ຖກ ຾ຖະ ຈາທຽ຃າະບືໃຌໂ ຽຎັຌຘະຓາຆິກ ຓທຌຘາຌຂບຄຈທຄຉາຽທັຌຓີ຃ໃາຎະຓາຌ 30 10 989 , 1  ກິ຿ຖ ກົາຓ ນົື ຎະຓາຌ 3 ຾ຘຌຽ຋ືໃ ບຂບຄຓທຌຘາຌຂບຄ຿ຖກ ຓທຌຘາຌ຅ າຌທຌນົທຄນົາງຌີໄແຈໄກ຺ຈ຋ັຍກັຌ ຈໄທງ຾ປຄ຿ຌໄຓຊໃທຄ ຽປັຈເນໄຍ ຖິຽທຌເ຅ກາຄຓີ຃ທາຓຈັຌຘູຄຽຊິຄ 16 10 4 , 3  ຎາຘ຃າຖ ຾ຖະ ຓີບຸຌນະຑູຓ ຘູຄ 6 10 15 ຽ຃ຖທິຌ ຅ຶໃຄຽປັຈເນໄຽກີຈຎະຉິກິຖິງາຽ຋ີ຿ຓຌິທຽ຃ຕງຂຶໄຌ ຅າກຎະຉິກິຖິງາຈັໃຄກໃາທຌີໄ ແປ຿ຈ ຽ຅ຌ ນົື ປີ຿ຈົ຾ຆຌ ຆືໃຄຽຎັຌບ຺ຄຎະກບຍຘໃທຌເນໃງຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ຅ະນົບຓ຾ນົທຖທຓກັຌກາງຽຎັຌປີຖຼຓ ຾ຖະ ເນໄຑະຖັຄຄາຌບບກຓາຽຎັຌປູຍ຃ືໄຌ຾ຓໃຽນົັກແຒຒໄາ ຆືໃຄຓີ຃ທາຓງາທ຃ືໄຌຘັໄຌເຌຆໃທຄຂບຄຖັຄຘີ຾ກຓຓາ ຃ືໄຌ຾ຓໃຽນົັກແຒຒໄາຌີໄ຅ະຘ຺ໃຄຏໃາຌບບກຓາຑາງຌບກ ຏໃາຌຓທຌຘາຌຆັໄຌຊັຈບບກຓາ ຓທຌຘາຌຽນົ຺ໃ າຌີໄ຅ະຈູຈ ກືຌ຃ືໄຌ຾ຓໃຽນົັກແຒຒໄາ ຾ຖໄທຎໃບງ຃ືໄຌ຾ຓໃຽນົັກແຒຒໄາ຋ີໃ ຓີ຃ທາຓງາທ຃ືໄຌງາທຂຶໄຌ, ຽຓືໃບ຃ທາຓງາທ຃ືໄຌ ຈັໃຄກໃາທຓາຽຊິຄຏິທຈາທ ຃ືໄຌ຾ຓໃຽນົັກແຒຒໄາຘໃທຌເນງໃ຅ະຓີ຃ທາຓງາທ຃ືໄຌເຌຆໃທຄ຾ຘຄຘະນທໃາຄ.
2. 2 ປູຍ1.1 ຘະ຾ຈຄ຿຃ໄຄຘໄາຄຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ 1.2 ກາຌຑ຺ທຑັຌ຋າຄ຃ະຌິຈຘາຈຖະນທໃາຄ຿ຖກ ຾ຖະ ຈທຄຉາຽທັຌ 1.2.1 ທ຺ຄ຅ບຌຂບຄ຿ຖກບໄບຓຈທຄຉາຽທັຌ ທ຺ຄ຅ບຌຂບຄ຿ຖກບໄບຓຈທຄຉາຽທັຌ ຓີຖັກຘະຌະຽຎັຌທ຺ຄປີ (ellipse) ຓີ຃ທາຓປີ (eccentricity) ຽ຋຺ໃ າກັຍ 0,016722 ຓີແຖງະຽ຃ິໃຄ຾ກຌນົັກ (semimajor axis) 1,4968 8 10  ກິ຿ຖ຾ຓັຈ. ຿ຈງຓີຈທຄຉາຽທັຌດູໃ຋ີໃ ຅ຸຈຘຸຓ ນົື ຅ຸຈ຿ຒກັຘ (focus) ໜຶໃ ຄຂບຄທ຺ຄປີຈັໃຄກໃາທ ຈັໃຄຘະ຾ຈຄດູໃປູຍ຋ີ 1.2
3. 3 ໜໄາຑຼຄຂບຄທ຺ຄ຿຃຅ບຌຂບຄ຿ຖກ ບໄບຓຈທຄຉາຽທັຌຽບີໄຌທໃາ: ໜໄາຑຼຄຘຸຖິງະທິຊີ (ecliptic plane) ຾ກຌໝຸຌຂບຄ຿ຖກຄໃຼຄຽຎັຌຓູຓ ກັຍຽຘັໄຌຉັໄຄຘາກຂບຄຖະຍ຺ຍຘຸຖິງະທິຊີ 23 1/2 ບ຺ຄຘາ ຈັໃຄຌັໄຌ, ໜໄາຑຼຄ ຘູຌຘູຈ (equatorial plane) ຂບຄ຿ຖກ ຅ືໃຄຽຎັຌຓູຓກັຍໜໄາຑຼຄຘຸຖິງະທິຊີ 23 1/2 ບ຺ຄຘາຈໄທງ. ກາຌ຋ີໃ ຾ກຌໝຸຌຂບຄ຿ຖກບໃຼຄຌີໄ ຽປັຈເນໄຂ຺ໄທ຿ຖກຽໜືບ ຾ຖະ ຂ຺ໄທ຿ຖກເຉໄງັຍຽຂ຺ໄານາ ຈທຄຉາຽທັຌແຈໄນົາງໜໄບງ ຉໃາຄກັຌ ເຌຽທຖາຎິໃ ຌບໄບຓຈທຄຉາຽທັຌ ຿ຖກ຅ະຎິໃ ຌ຋າຄຽຒືໄບຄ຿ຖກຽໜືບຽຂ຺ໄານາຈທຄຉາຽທັຌນົາງ຋ີໃ ຘຸຈ ເຌທັຌ຋ີ 21 ນົື 22/03 (ຽຈືບຌຓີຌາ) ນົື ຆໃທຄຖະຈູປໄບຌ (summer solstice) ຉ າ຾ໜໃຄຌີໄກາຄຽທັຌຂບຄ ຂ຺ໄທ຿ຖກຽໜືບ຅ະງາທ. ຿ຖກ຅ະນັຌຽຒືໄບຄ຿ຖກເຉໄຽຂ຺ໄານາຈທຄຉາຽທັຌນົາງ຋ີໃ ຘຸຈເຌທັຌ຋ີ 21 ນົື 22/12 (ຽຈືບຌ຋ັຌທາ) ນົື ຆທໃຄຖະຈູໜາທ (winter solstice) ຈັໃຄຌັໄຌ, ກາຌຽກີຈຖະຈູກາຌ ຅ືໃຄຽຎັຌຏ຺ຌຓາ຅າກ ຾ກຌຎິໃ ຌຂບຄ຿ຖກຄໃຼຄຽຎັຌຓູຓກັຍຽຘັໄຌຉັໄຄຘາກໜໄາຑຼຄຖະຍ຺ຍຘຸຖິງະທິຊີ. ຽຌືໃບຄ຅າກທ຺ຄ຿຃຅ບຌຂບຄ຿ຖກບໄບຓປບຍຈທຄຉາຽທັຌຽຎັຌປູຍ຾ບຌຖິຍ ແຖງະນໃາຄຖະນທໃາຄ ຿ຖກກັຍຈທຄຉາຽທັຌ ຅ືໃຄຎໃຼຌ຾ຎຄຉະນົບຈຽທຖາ ຿ຈງຓີແຖງະນໃາຄຘະຽຖໃງຽ຋຺ໃ າກັຍ 8 10 496 . 1  ກິ຿ຖ ຾ຓັຈ ນົື 1ໜໃທງຈາຖາຘາຈ (astronomical unit, 1AU). ຿ຖກ຅ະດູໃຉ າ຾ໜໃຄເກໄຈທຄຉາຽທັຌ຋ີໃ ຘຸຈ (perihelion) ຓີແຖງະນໃາຄ 0.983 AU ນົື ຎະຓາຌທັຌ຋ີ 03/01 (ຽຈືບຌຓ ັຄກບຌ) ຾ຖະດູໃຉ າ຾ໜໃຄແກ ຘຸຈ (aphelion) ຓີແຖງະນໃາຄ 1.017 AU ຎະຓາຌທັຌ຋ີ 04/07 (ຽຈືບຌກ ຖະກ຺ຈ) ແຖງະນໃາຄຖະນທໃາຄ
4. 4 ຿ຖກກັຍຈທຄຉາຽທັຌ ຓີຏ຺ຌຘະ຋ໄບຌຉ ໃຎະຖິຓາຌຑະຖັຄຄາຌ຾ຘຄຉາຽທັຌ ຋ີໃ ຘ຺ໃຄຏໃາຌຓາຽຊິຄໜໄາ຿ຖກ ແຖງະນໃາຄຈັໃຄກໃາທ຅ະຓີຎໃຼຌແຎຉາຓທັຌຉໃາຄໂ ເຌປບຍຎີຉາຓຘ຺ຓຏ຺ຌຉ ໃ ແຎຌີໄ ( ) ( ) (1.2.1) ຽຓືໃບ 0 E = ຑະຖັຄຄາຌ຋ີໃ ຘ຺ໃຄຽຊິຄໜໄາ຿ຖກ (ຑະຖັຄຄາຌ຋ີໃ ຓາກະ຋຺ຍເຘໃໜໄາ຿ຖກ) 0 r = ແຖງະ຋າຄຘະຽຖໃງຖະນທໃາຄ຿ຖກກັຍຈທຄຉາຽທັຌ   km 8 10 496 . 1  n d = ຖ າຈັຍຂບຄທັຌເຌປບຍຎີ [ n d = 1 ຘ າຖັຍທັຌ຋ີ 1 ຓ ັຄກບຌ] r = ແຖງະ຋າຄຖະນທໃາຄ຿ຖກກັຍຈທຄຉາຽທັຌ [km] . ຉ຺ທດໃາຄ: ຅ ຺ໃຄ຃ິຈແຖໃແຖງະນໃາຄຖະນທໃາຄ຿ຖກນາຈທຄຉາຽທັຌເຌທັຌ຋ີ 16 ຉຸຖາ ຉບຍ: ເຌທັຌ຋ີ 16 ຉຸຖາ ຓີ຅ າຌທຌຓືໄ຾ຓໃຌ ຓືໄ ຅າກຘ຺ຓຏ຺ຌ (1.2.1) ( ) ( ) 1.2.2 ທ຺ຄຓ ຺ ຌ຋ໄບຄຒໄາ ຾ຖະ ຋າຄຽຈີຌຎະກ຺ຈຂບຄຽ຋ທັຈຊຸ ຽຊິຄ຾ຓໃຌທໃາເຌ຃ທາຓຽຎັຌ຅ິຄ຿ຖກ຅ະ຿຃຅ບຌບໄບຓຈທຄຉາຽທັຌ ຅າກ຋ິຈຉາຽທັຌຉ຺ກແຎນາ຋ິຈຉາ ຽທັຌບບກ ຾ຉໃຘິໃຄ຋ີໃ ຎະກ຺ຈຉ ໃຘາງຉາ ຾ຖະ ຃ທາຓປູໄຘຶກຂບຄຽປ຺າ຃ື ຑືໄຌ຿ຖກດຸຈຌິໄຄກັຍ຋ີໃ ຓີ຋ໄບຄຒໄາຽ຃ິໃຄ ທ຺ຄຓ ຺ ຌ຃ບຍຄ ຺ຓຽປ຺າດູໃ ຿ຈງຓີຽປ຺າຽຎັຌຏູໄຘັຄຽກຈດູໃ຋ີໃ ຽຎັຌ຅ຸຈຘູຌກາຄ ຾ຖະ ຈທຄຉາຽທັຌຽ຃ືໃບຌ຋ີໃ ແຎຉາຓ ຽ຃ິໃຄທ຺ຄຓ ຺ ຌຈັໃຄກໃາທ຅າກ຋ິຈຉາຽທັຌບບກແຎນາ຋ິຈຉາຽທັຌຉ຺ກ, ຽປ຺າຽບີໄຌທ຺ຄຓ ຺ຌ຋ີໃ ຽປ຺າຽນັຌຑຼຄຽ຃ິໃຄໜຶໃ ຄຌີໄທໃາ ທ຺ຄຓ ຺ຌ຋ໄບຄຒໄາ (celestial sphere) ຋ີໃ ຽປ຺າຽນັຌຽຎັຌປູຍຖັກຘະຌະຌີໄ ຘາຓາຈບະ຋ິຍາງແຈໄຈັໃຄປູຍ຋ີ 1.3
5. 5 ປູຍ຋ີ 1.3 ທ຺ຄຓ ຺ ຌ຋ໄບຄຒໄາ (celestial sphere) ຅າກປູຍ຋ີ 1.3 ຊໄາຓີຏູໄຘັຄຽກຈດູໃຉ າ຾ໜໃຄຽຘັໄຌປຸໄຄ (latitude,  ) ຽ຋ິຄໜໄາ຿ຖກ ຈາທຉໃາຄໂ຋ີໃ ດູໃແກ ນົາງ຅ະຊືທໃາດຸຈຌິໄຄກັຍ຋ີໃ ຋ຼຍກັຍກາຌຽ຃ືໃບຌ຋ີໃ ຂບຄ຿ຖກ ຏູໄຘັຄຽກຈຈັໃຄກໃາທ຅ະຽ຃ືໃບຌ຋ີໃ ແຎຑໄບຓກັຍກາຌ ຎິໃ ຌບໄບຓຉ຺ທຽບຄຂບຄ຿ຖກ຅າກ຋ິຈຉາຽທັຌຉ຺ກແຎນາ຋ິຈຉາຽທັຌບບກ ຏໃາຌຈທຄຈາທຉໃາຄໂ ຾ຉໃຽຌືໃບຄ ຅າກຑືໄຌຏິທ຿ຖກກໄທາຄເນງໃນົາງ ຽຓືໃບ຋ຼຍກັຍຂະໜາຈຂບຄທັຈຊຸຉໃາຄໂ ຽ຋ິຄໜໄາ຿ຖກ ຘະຌັໄຌ, ຏູໄຘັຄ ຽກຈ຅ຶໃຄປູໄຘຶກທໃາຑືໄຌຏິທ຿ຖກດູໃຌິໄຄກັຍ຋ີໃ ຾ຖະ ຈທຄຈາທຉໃາຄໂຽຎັຌຐໃາງຽ຃ືໃບຌ຋ີໃ ຅າກ຋ິຈຉາຽທັຌບບກແຎ ນາ຋ິຈຉາຽທັຌຉ຺ກບໄບຓ຾ກຌຎິໃ ຌ ຆືໃຄຂະໜາຌກັຍ຾ກຌຎິໃ ຌຂບຄ຿ຖກ ຽບີໄຌ຾ກຌຎິໃ ຌຌີໄທໃາ ຾ກຌຎິໃ ຌ ນົ ຾ກຌໝູຌ຋ໄບຄຒໄາ. ໜໄາຑຼຄຂບຄຑືໄຌ຿ຖກ຋ີໃ ຏູໄຘັຄຽກຈດູໃຽບີໄຌທໃາ: ໜໄາຑຼຄ຋ໄບຄຒໄາ (horizontal plane) ຅າກນົັກກາຌຽຖຂາ຃ະຌິຈຘາຓາຈຑິຘູຈແຈໄທໃາ ຾ກຌໝູຌ຋ໄບຄຒໄາ຅ະຎະກບຍຽຎັຌຓູຓກັຍໜໄາຑຼຄຂບຍຒໄາ ດູໃຉ າ຾ໜໃຄຂບຄຏູໄຘັຄຽກຈຽ຋຺ໃ າກັຍຽຘັໄຌປຸໄຄຂບຄຏູໄຘັຄຽກຈ, ຿ຈງ຋຺ໃທແຎຘາງຉາຂບຄຓະຌຸຈຍ ໃຘາຓາຈ຅ າ຾ຌກ ແຖງະນໃາຄ຅າກຏູໄຘັຄຽກຈຂບຄທັຈຊຸ ນົື ຾ນົໃຄກ າຽຌີຈ຾ຘຄຉັໄຄ຾ຉໃ 2 ຾ນົໃຄຂຶໄຌແຎ຋ີໃ ດູໃແກນົາງ ຘາງຉາ ຂບຄ຃຺ຌຽປ຺າ຅ະຘັຄຽກຈຽນັຌທັຈຊຸຽນົ຺ໃ າຌັໄຌ ດູໃນໃາຄ຅າກຽປ຺າຽ຋຺ໃ າກັຌໝ຺ຈ ຈໄທງຽນຈຌີໄຽປ຺າ຅ຶໃຄຽນັຌ຋ໄບຄຒໄາ ຓີ ຖັກຘະຌະຽຎັຌຽ຃ິໃຄທ຺ຄຓ ຺ ຌບໄບຓຽປ຺າດູໃ ຿ຈງຓີຽ຋ນະທັຈຊຸ (celestial object) ຽຆັໃ ຌ: ຈາທຽຖີກຉໃາຄໂ ດຶຈ ຉິຈກັຍທ຺ຄຓ ຺ ຌ຋ໄບຄຒໄາ ຾ຖະ ຽ຃ືໃບຌ຋ີໃ ບໄບຓປບຍ຾ກຌຎິໃ ຌ ຆືໃຄຂະໜາຌກັຍ຾ກຌຎິໃ ຌຂບຄ຿ຖກຈໄທງບັຈຉາ ຈຼທ ບັຈຉາກາຌຎິໃ ຌຂບຄ຿ຖກບໄບຓປບຍຉ຺ທຽບຄ຃ື 1 ປບຍຉ ໃ ທັຌ. ຊໄາຈາທຽຖີກຈທຄໜຶໃ ຄດູໃເຌໜໄາຑຼຄຈຼທກັຍໜໄາຑຼຄຽຘັໄຌຘູຌຘູຈ຿ຖກ ຂະຌະ຋ີໃ ຿ຖກຎິໃ ຌບໄບຓຉ຺ທ ຽບຄ ຏູໄຘັຄຽກຈດູໃ຋ີໃ ຉ າ຾ໜໃຄຽຘັໄຌຘູຌຘູຈ ຅ະຽນັຌຈາທຈທຄຌີໄຽ຃ືໃບຌ຋ີໃ ຅າກຂບຍຒໄາຈໄາຌຉາຽທັຌບບກແຎ
6. 6 ງັຄຂບຍຒໄາຈໄາຌຉາຽທັຌຉ຺ກ ເຌໜໄາຑຼຄ຋ີໃ ຂະໜາຌກັຍໜໄາຑຼຄຽຘັໄຌຘູຌຘູຈ຿ຖກ ຽປ຺າຽບີໄຌໜໄາຑຼຄຈັໃຄກໃາທ ທໃາ ໜໄາຑຼຄຽຘັໄຌຘູຌຘູຈ຋ໄບຄຒໄາ ຽຊິຄ຾ຓໃຌທໃາຏູໄຘັຄຽກຈຍ ໃແຈໄດູໃຽຘັໄຌຘູຌຘູຈ ກ ຅ະຽນັຌກາຌຽ຃ືໃບຌ຋ີໃ ຂບຄ ຈາທຈັໃຄກໃາທ ຽຆັໃ ຌຈຼທກັຍຏູໄຘັຄຽກຈ຋ີໃ ດູໃຽຘັໄຌຘູຌຘູຈ ຋ີໃ ຽນັຌເຌຖັກຘະຌະຌີໄກ ຽຑາະທໃາແຖງະນໃາຄຽ຋ິຄໜໄາ ຿ຖກຓີ຃ໃາຌໄບງນົາງ ຽຓືໃບກັຍແຖງະນໃາຄ຅າກຏູໄຘັຄຽກຈນາຈທຄຈາທຉໃາຄໂ ໜໄາຑຼຄຽຘັໄຌຘູຌຘູຈ຋ໄບຄຒໄາ ຅ະດູໃເຌ຾ຌທຉາຽທັຌບບກ - ຉາຽທັຌຉ຺ກ ຾ຖະ ຉັໄຄຘາກກັຍ຾ກຌຎິໃ ຌຂບຄທ຺ຄຓ ຺ຌ຋ໄບຄຒໄາ ຽຆັໃ ຌຈຼທກັຍເຌ ກ ຖະຌີຂບຄ຾ກຌຎິໃ ຌຌຂບຄ຿ຖກ ຆືໃຄຉັໄຄຘາກກັຍໜໄາຑຼຄຽຘັໄຌຘູຌຘູຈຂບຄ຿ຖກ. ຘ າຖັຍຈທຄຈາທບືໃຌໂ ຋ີໃ ຍ ໃແຈໄດູໃເຌໜໄາຑຼຄຈຼທກັຍໜໄາຑຼຄຽຘັໄຌຘູຌຘູຈຂບຄ຿ຖກ ຅ະຓີກາຌຽ຃ືໃບຌ ຋ີໃ ຉິຈແຎກັຍທ຺ຄຓ ຺ ຌ຋ໄບຄຒໄາ ເຌໜໄາຑຼຄ຋ີໃ ຂະໜາຌກັຍໜໄາຑຼຄຽຘັໄຌຘູຌຘູຈ຋ໄບຄຒໄາ ຈໄທງບັຈຉາຈຼທກັຍ ບັຈຉາກາຌຎິໃ ຌຌຂບຄ຿ຖກ. ຿ຈງ຋຺ໃທແຎ຋ໄບຄຒໄາຎະກ຺ຈຉ ໃຘາງຉາຏູໄຘັຄຽກຈ຅ະຓີຖັກຘະຌະຈັໃຄປູຍ຋ີ 1.4 ປູຍ1.4 ຖັກຘະຌະຂບຄ຋ໄບຄຒໄາ 1.2.3 ຽຘັໄຌ຋າຄຽຈີຌຎະກ຺ຈຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ ຿ຈງ຋຺ໃທແຎ຋ີໃ ຉັໄຄຂບຄຈາທຽ຃າະ຅ະດູໃ຃຺ຄ຋ີໃ ຽຓືໃບ຋ຼຍກັຍໜໄາຑຼຄຘູຌຘູຈຂບຄ຿ຖກ, ຋ັໄຄຌີໄ ຽຑາະ ຈາທຽ຃າະດູໃແກ຅າກ຿ຖກ຅ ຺ຌຍ ໃຘາຓາຈຽນັຌກາຌຽ຃ືໃ ບຌ຋ີໃ ແຖງະຽທຖາຘັໄຌໂ. ຈັໃຄຌັໄຌ, ຽປ຺າ຅ຶໃຄຽນັຌຈາທ ຽ຃າະດູໃເຌໜໄາຑຼຄຽຈີຓ຋ີໃ ຂະໜາຌກັຍໜໄາຑຼຄບີ຃ິທຽຉີ຋ໄບຄຒໄາ (ໜໄາຑຼຄ ຽຘັໄຌຘູຌຘູຈ຋ໄບຄຒໄາ) ຾ຉໃ ເຌກ ຖະຌີຂບຄຈາທຽ຃າະ ຾ຖະ ຈທຄຉາຽທັຌຓີກາຌຎໃຼຌ຾ຎຄ ໜໄາຑຼຄກາຌຽ຃ືໃບຌ຋ີໃ ຽ຋ິຄ຋ໄບຄຒໄາແຎ ຉາຓຽທຖາເຌປບຍຎີ ຋ັໄຄຌີໄກ ຽຑາະທໃາຽ຋ນະທັຈຊຸຽນົ຺ໃ າຌີໄດູໃເກໄ຿ຖກ ຾ຖະ ຓີ຋ີໃ ຉັໄຄຎໃຼຌ຾ຎຄຉະນົບຈ ຽທຖາ ຽຓືໃບ຋ຼຍກັຍໜໄາຑຼຄຂບຄ຿ຖກ.
7. 7 ເຌກ ຖະຌີຂບຄຈທຄຈາທ຅ະຘາຓາຈຘະ຾ຈຄເນໄຽນັຌ ຈັໃຄປູຍ຋ີ 1.5 ປູຍ຋ີ 1.5 ຘະ຾ຈຄ຋ີໃ ຉັໄຄຂບຄຈທຄຉາຽທັຌຽຓືໃບ຋ຼຍກ ັຍຘູຌຘູຈ຿ຖກ ຅າກປູຍ 1.5 ຅ະຽນັຌທໃາເຌທັຌ຋ີ 20 ນົື 21 ຓີຌາ ຾ຖະ 22 ນົື 23 ກັຌງາ ຈທຄຉາຽທັຌ຅ະດູໃ ເຌໜໄາຑຼຄກັຍຈຼທກັຍໜໄາຑຼຄບີ຃ິທຽຉີ຿ຖກ (ໜໄາຑຼຄຽຘັໄຌຘູຌຘູຈ຿ຖກ) ຘ າຖັຍເຌທັຌ຋ີ 21 ນົື 22 ຓິຊຸຌາ ຈທຄຉາຽທັຌດູໃ຋ິຈຽໜືບໜໄາຑຼຄບີ຃ິທຽຉີ຋ີໃ ຘຸຈ ຾ຖະ ທັຌ຋ີ 21 ນົື 22 ຋ັຌທາ ຅ະດູໃ຋ິຈເຉໄ ຂບຄໜໄາຑຼຄບີ຃ິທຽຉີ຋ີໃ ຘຸຈ. ຈັໃຄຌັໄຌ; ໜໄາຑຼຄຽຘັໄຌ຋າຄຽຈີຌຂບຄຈທຄຉາຽທັຌດູໃ຋ໄບຄຒໄາ ຅ຶໃຄຎໃຼຌ຾ຎຄແຎຉາຓຽທຖາ ຍາຄ ຃ັໄຄດູໃ຋າຄ຋ິຈຽໜືບ ຾ຖະ ຍາຄ຃ັໄຄ຅ະດູໃ຋າຄ຋ິຈເຉໄຂບຄໜໄາຑຼຄບີ຃ິທຽຉີ຋ໄບຄຒໄາ ຽຌືໃບຄ຅າກໜໄາຑຼຄບີ ຃ິທຽຉີຂບຄ຿ຖກຽຎັຌຓູຓຎະກບຍກັຍໜໄາຑຼຄຘຸຖິງະທິຊີ 23,1/2 ບ຺ຄຘາ (23,5º) ຈັໃຄຌັໄຌ, ຋າຄຽຈີຌຎະກ຺ຈຂບຄຈທຄຉາຽທັຌຽ຋ິຄ຋ໄບຄຒໄາຈັໃຄຘະ຾ຈຄເຌປູຍ 1.6 ຖຸໃຓຌີໄ
8. 8 ປູຍ຋ີ1.6 ຘະ຾ຈຄ຋າຄຽຈີຌຎະກ ຺ຈຂບຄຈທຄຉາຽທັຌຽ຋ິຄ຋ໄບຄຒໄາ ຅າກປູຍ຅ະຽນັຌທໃາ ຆໃທຄແຖງະຽທຖາ຋ີໃ ຈທຄຉາຽທັຌດູໃຽ຋ິຄຂບຍຒໄາ ນົື ຃ທາຓງາທຂບຄກາຄຽທັຌ ຅ະຎໃຼຌ຾ຎຄແຎຉາຓຽທຖາເຌປບຍຎີ ຾ຖະ ຂືໄຌກັຍ຋ີໃ ຉັໄຄຂບຄຽຘັໄຌປຸໄຄຂບຄຏູໄຘັຄຽກຈ, ຆຶໃຄເຌຆໃທຄຖະຈູ ປໄບຌຈທຄຉາຽທັຌ຅ະດູໃ຋າຄ຋ິຈຽໜືບຂບຄຘູຌຘູຈ຋ໄບຄຒໄາ ຾ຖະ ຓີກາຄຽທັຌງາທກທໃາກາຄ຃ືຌ, ເຌ ຆໃທຄຖະຈູໜາທ ຈທຄຉາຽທັຌດູໃ຋າຄ຋ິຈເຉໄຂບຄຘູຌຘຸຈ຋ໄບຄຒໄາ ຅ຶໃຄຽຎັຌຏ຺ຌເນໄຓີກາຄຽທັຌຘັໄຌກທໃາ ກາຄ຃ືຌ (ກາຄ຃ືຌງາທກທໃາກາຄຽທັຌ). 1.2.4 ກາຌຍບກ຋ີໃ ຉັໄຄຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ ເຌກາຌຍບກ຋ີໃ ຉັໄຄຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ ບາຈຍບກຈໄທງຓູຓ ນົື ຍບກຈໄທງຽຘັໄຌ຿຃ໄຄ (arc) ຂບຄປູຍ ຅ທງ຋ໄບຄຒໄາ຋ີໃ ປບຄປັຍຓູຓຈັໃຄກໃາທກ ແຈໄ ເຌທຼກຄາຌ຋າຄຈໄາຌຑະຖັຄຄາຌ຾ຘຄຉາຽທັຌ ຓີກາຌຍບກ຋ີໃ ຉັໄຄ ຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ 2 ຖະຍ຺ຍ຃ື: 1) ຖະຍ຺ຍບາຆີຓຸຈ - ບັຌຉິ຅ູຈ (Azimulth-altitude system) ຖະຍ຺ຍເຆໄຓູຓ 2 ຓູຓ ຈັໃຄ ປູຍ 1.7 ຽຎັຌທິ຋ີຍບກຉ າ຾ໜໃຄແຈໄ຾ກໃ: ກ. ຓູຓບາຆີຓຸຈ (Azimulth  ) ຽຎັຌຓູຓ຋ີໃ ທັຈ຾຋ກ຅າກ຋າຄ຋ິຈເຉໄແຎນາຽຄ຺າ (projection) ຽ຋ິຄໜໄາຑຼຄຂບຍຒໄາກັຍຽຘັໄຌຆືໃ຋ີໃ ຽຆືໃບຓ຿ງຄຖະນທໃາຄຏູໄຘັຄຽກຈກັຍຈທຄຉາຽທັຌ ຿ຈງກ າຌ຺ຈທໃາ ຊໄາຽຄ຺າ
9. 9 ຈັໃຄກໃາທດູໃຈໄາຌຉາຽທັຌບບກ ຓູຓບາຆີຓຸຈຓີ຃ໃາຽຎັຌຍທກ ຾ຖະ ຊໄາຽຄ຺າຈັໃຄກໃາທດູໃ຋າຄຈໄາຌຉາຽທັຌຉ຺ກ ຓີ຃ໃາຽຎັຌຖ຺ຍ. ຈັໃຄຌັໄຌ, ຓູຓບາຆີຓຸຈຓີ຃ໃາຖະນທໃາຄ 180 180      ຂ. ບັຖຉິ຅ູຈ ( altitude,  ) ຽຎັຌຓູຓຽຄີງ ຋ີໃ ຉ າ຾ໜໃຄຏູໄຘັຄຽກຈຂບຄຽຘັໄຌຆືໃ ຆຶໃຄຽຆືໃບຓ຿ງຄ ຖະນທໃາຄຏູໄຘັຄຽກຈກັຍຈທຄຉາຽທັຌ ຅ະຓີ຃ໃາ຅າກ 0 ຽຊິຄ 90 ບ຺ຄຘາ ຘ າຖັຍຓູຓ຋ີໃ ດູໃຖະນທໃາຄຏູໄ ຘັຄຽກຈກັຍຈທຄຉາຽທັຌ ຽບີີໄຌທໃາ: ຓູຓຽຆຌິຈ (Zenith angle, ) z  ຽຆິຄຘາຓາຈເຆໄຍບກຉ າ຾ໜໃຄຈທຄ ຉາຽທັຌແຈໄຽຆັໃ ຌກັຌ ຿ຈງ຋ີໃ   90 z   ກາຌຍບກຉ າ຾ໜໃຄ຿ຈງເຆໄຖະຍ຺ຍບາຆີຓຸຈ-ບັຌຉິ຅ູຈ (Azimulth altitude system) ຓີຂ ໄຈີ ຃ື: ຽຂ຺ໄາເ຅ແຈໄຄໃາງ຾ຉໃຓີຂ ໄຽຘງ຃ື ຃ໃາບາຆີຓຸຈ-ບັຌຉິ຅ູຈ ຅ະຎໃຼຌ຾ຎຄແຎ຋ຸກໂຽທຖາ ຉັໄຄ຾ຉໃຈທຄ ຉາຽທັຌຂຶໄຌ຅ ຺ຌຽຊິຄຉາຽທັຌຉ຺ກຈິຌ ຾ຖະ ຎໃຼຌ຾ຎຄແຎຉາຓ຾ຉໃຖະຓືໄເຌປບຍຎີຈໄທງ. ປູຍ຋ີ 1.7 ຘະ຾ຈຄກາຌຍບກ຋ີໃ ຉັໄຄຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ຿ຈງເຆໄ ຖະຍ຺ຍບາຆີຓຸຈ - ບັຌຉິ຅ູຈ 2) ຖະຍ຺ຍຽຘັໄຌຘູຌຘູຈ (equatorial system) ຖະຍ຺ຍຌີໄເຆໄຓູຓ ນົື ຘໃທຌ຿຃ໄຄ ຂບຄທ຺ຄຓ ຺ຄ ຋ໄບຄຒໄາ ຈັໃຄປູຍ຋ີ 1.8 ຽຎັຌກາຌຍບກ຋ີໃ ຉັໄຄຈັໃຄຌີໄ: ກ. ຽຈກົິຽຌຆັຌ (declination, ) ຽຎັຌຘໃທຌ຿຃ໄຄຂບຄທ຺ຄຓ ຺ ຌເນງໃ (Great circle) ຋ີໃ ຏໃາຌຂ຺ໄທ ຋ັຄຘບຄຂບຄທ຺ຄຓ ຺ ຌ຋ໄບຄຒໄາຖະນທໃາຄຽຘັໄຌຘູຌຘູຈ຋ໄບຄຒໄາກັຍ຋າຄຽຈີຌຈທຄຉາຽທັຌ ຉາຓປູຍ1.8 ຓີ຃ໃາຖະນທໃາຄ 23,1/2ບ຺ຄຘາ < < 23,1/2ບ຺ຄຘາ ຊືທໃາຓີ຃ໃາ຃຺ຄ຋ີໃ ເຌ຾ຉໃຖະຓືໄ ຾ຖະ ຓີ຃ໃາຎໃຼຌ຾ຎຄ ແຎຉາຓທັຌຽທຖາເຌປບຍຎີ ຆຶໃຄກາຌຎໃຼຌ຾ຎຄ ຂຼຌຽຎັຌຘູຈແຈໄຈັໃຄຌີໄ
10. 10 )] 284 )( 365 / 360 sin[( 45 . 23   n d  (1.2.2) ຽຓືບ  = ຽຈຽຖີຽຌຆັຌ (ບ຺ຄຘາ) n d = ທັຌເຌປບຍຎີ , n d = 1 ຘ າຖັຍທັຌ຋ີ 1 ຓ ັຄກບຌ ຉ຺ທດໃາຄ: ຅ ຺ໃຄ຃ິຈແຖໃຓູຓຽຈກົິຽຌຆັຌຂບຄທັຌ຋ີ 16 ຉຸຖາ ປູໄທໃາຓືໄຈັໃຄກໃາທກ຺ຄກັຍຓູຓ ຎະຓາຌ 284.160 ຅າກຘ຺ຓຏ຺ຌ (1.2.2) )] 284 )( 365 360 sin[( 45 . 23   n d  )] 284 289 )( 365 360 sin[( 45 . 23    ຂ. ຓູຓຆ຺ໃທ຿ຓຄ (hour angle, ω) ຽຎັຌຓູຓ຋ີໃ ຂ຺ໄທຂບຄທ຺ຄຓ ຺ຌ຋ໄບຄຒໄາ ( celestial pole) ນົື ຘໃທຌ຿຃ໄຄຂບຄທ຺ຄຓ ຺ ຌ຋ໄບຄຒໄາຖະນທໃາຄຽຘັໄຌຽຓຕິຈຼຌ (meridian) ຂບຄຏູໄຘັຄຽກຈ ກັຍທ຺ຄຓ ຺ ຌເນງໃ ຋ີໃ ຏໃາຌຈທຄຉາຽທັຌ ຾ຖະ ຂ຺ໄທ຋ັຄຘບຄຂບຄ຋ ໃ ກ຺ຓ຋ໄບຄຒໄາຓີ຃ໃາຽຎັຌຍທກ ຽຓືໃບຈທຄຉາຽທັຌດູໃ຋າຄ ຉາຽທັຌບບກຂບຄຽຓຕິຈຼຌ ຾ຖະ ຓີ຃ໃາຽຎັຌຖ຺ຍ ຽຓືໃບຈທຄຉາຽທັຌດູໃ຋າຄຉາຽທັຌຉ຺ກຂບຄຽຓຕິຈຼຌ. ປູຍ຋ີ 1.8 ຘະ຾ຈຄກາຌຍບກ຋ີໃ ຉັໄຄຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ຿ຈງເຆໄຽຘັໄຌຘູຌຘຸຈ ບິ຃ິທຽຉີ຋ໄບຄຒໄາ ຂ຺ໄທຽໜືບຂບຄທ຺ຄຓ ຺ ຌ຋ໄບຄຒໄາ ຽຓຕິຈຼຌ ຂ຺ໄທເຉໄຂບຄທ຺ຄຓ ຺ຌ຋ໄບຄຒໄາ
11. 11 ຋ີໃ ຉັໄຄຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ຋ັຄ 2 ຖະຍ຺ຍຓີກາຌຑ຺ທຑັຌຉາຓຘ຺ຓຏ຺ຌຉ ໃແຎຌີໄ.      cos cos cos sin sin sin   (1.2.3)         cos cos sin sin cos   (1.2.4) ຅າກກາຌຑ຺ທຑັຌເຌຘ຺ຓຏ຺ຌ຋ີ (1.2.3) ຾ຖະ (1.2.4) ຽປ຺າຘາຓາຈຆບກນາຓູຓຆ຺ໃທ ຿ຓຄ຋ີໃ ຈທຄຉາຽທັຌຂຶໄຌ ) ( s  ຾ຖະ ຃ທາຓງາທຂບຄກາຄຽທັຌ ກ ຃ືຂະຌະ຋ີໃ ຈທຄຉາຽທັຌຂຶໄຌ =0 ຅ະແຈໄທໃາ        cos cos ) sin sin ( cos   s (1.2.5) ນົື ) tan tan ( cos 1       s (1.2.6) ຘ າຖັຍຓູຓຆ຺ໃທ຿ຓຄ຋ີໃ ຈທຄຉາຽທັຌຉ຺ກ ຅ະຽ຋຺ໃ າກັຍຆ຺ໃທ຿ຓຄ຋ີໃ ຈທຄຉາຽທັຌຂຶໄຌ ຾ຉໃຓີຽ຃ືໃບຄໝາງກ຺ຄ ກັຌຂໄາຓ ກັຌ ຈັໃຄຌັໄຌ, ຃ທາຓງາທຂບຄຓືໄ Nd ຅ຶໃຄຽ຋຺ໃ າກັຍ s  2 ນົື ຂຼຌເຌປູຍ຾ຍຍ ຂບຄນ຺ທໜໃທງຂບຄຆ຺ໃທ຿ຓຄ ແຈໄ ຈັໃຄຌີໄ;           ) tan (tan cos 15 2 1   d N (1.2.7) 1.2.5 ຽທຖາ ຾ຖະ ຋ີໃ ຉັໄຄຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ ເຌຂະຌະ຋ີໃ ຿ຖກ຿຃຅ບຌບໄບຓຈທຄຉາຽທັຌ ຽຘັໄຌຆໃືໃ຋ີໃ ຽຆືໃບຓຖະນທໃາຄ຿ຖກ ຾ຖະ ຈທຄ ຉາຽທັຌ຅ະ ກທຈຽຌືໄບ຋ີໃ ແຈໄຽ຋຺ໃ າກັຌ ຊໄາຆໃທຄຽທຖາເຌກາຌຽ຃ືໃບຌ຋ີໃ ຽ຋຺ໃ າກັຌ ຋ັຄຌີໄຽຎັຌແຎຉາຓ ກ຺ຈຽກຌຂບຄ kepler ຾ຉໃຽຌືໃບຄ຅າກທ຺ຄ຿຃຅ບຌ຿ຖກຽຎັຌທ຺ຄຖີ. ຈັໃຄຌັໄຌ, ຃ທາຓແທກາຌຽ຃ືໃບຌ຋ີໃ ຂບຄ຿ຖກບໄບຓຈທຄຉາຽທັຌດູໃ຋ີໃ ຉັໄຄຉໃາຄໂ ຽ຋ິຄທ຺ຄ຅ບຌຓີ຃ໃາຍ ໃ ຽ຋຺ໃ າກັຌ ຽປັຈເນໄຆໃທຄຽທຖາ຋ີໃ ຏູໄຘັຄຽກຈຽ຋ິຄໜໄາ຿ຖກຽນັຌຈທຄຉາຽທັຌ 2 ຃ັໄຄຉິຈຉ ໃ ກັຌ ນົື 1 ຓືໄ ຓີ຃ທາຓ ງາທຍ ໃຽ຋຺ໃ າກັຌ ກາຌເຆໄຽທຖາ຋ີໃ ບາແຘຈທຄຉາຽທັຌຽຎັຌນົັກ ນົື ຽທຖາຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ ຅ຶໃຄຍ ໃຘະຈທກເຌ ກາຌຎຼຍ຋ຼຍຽນຈກາຌຉໃາຄໂ ເຌກາຌ຾ກໄແຂຍັຌນາຈັໃຄກໃາທ, ຅ຶໃຄແຈໄກ າຌ຺ຈຽທຖາ຋ີໃ ຘະໝ ໃາຘະໝີຂຶໄຌ
12. 12 ຿ຈງຌ າຽທຖາຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ຃ື ທັຌ຋ີ 1 ຓ ັຄກບຌ ຎີ ຃.ຘ 1900 ຓາ຾ຍໃຄຽຎັຌ 86400 ຘໃທຌ ຽບີໄຌ 1 ຘໃທຌຽຎັຌ 1 ທິຌາ຋ີ ຾ຖະ ຽບີໄຌຽທຖາຌີໄ ຽຎັຌຽທຖາຈທຄຉາຽທັຌຘະຽຖໃງ ຆຶໃຄຘາຓາຈ ທັຈ຾຋ກແຈໄ ຈໄທງ຃ທາຓຊີໃ຋ າຓະຆາຈ ຋ີໃ ຃຺ຄ຋ີໃ ຉໃາຄໂ ຽຆັໃ ຌ ຖູກຉູໄຓ຿ຓຄ ນົື ຃ທາຓຊໃີຂບຄກາຌຘັໃຌແກທຂບຄບະຉບຓ ຂບຄ຋າຈຍາຄຆະຌິຈ ຾ຖະ ກ າຌ຺ຈທໃາ ຽທຖາຈທຄຉາຽທັຌຘະຽຖໃງ຋ີໃ ຽຓືບຄກຕີຌີຆ (Greenwish) ຎະຽ຋ຈບັຄກິຈຽຎັຌຽທຖາຘາກ຺ຌ ນົື ຽທຖາກຕີຌີຆເຌຎະຽ຋ຈຉໃາຄໂ ຅ະ຾ຍໃຄຽທຖາຽຎັຌຽຂຈໂ ຋ຼຍກັຍ ຽທຖາກຕີຌີຆ, ເຌ຾ຉໃຖະຽຂຈ ຅ະຓີຽຘັໄຌ຾ທຄຓາຈຉະຊາຌຏໃາຌ ຾ຖະ ເຌຽຂຈຌັໄຌໂ ຅ະເຆໄຽທຖາຈຼທ ກັຌ ກັຍຽຘັໄຌ຾ທຄນໃາຄ຅າກກຕີຌີຆຽຎັຌ຅ າຌທຌຽ຋຺ໃ າຂບຄ 15 ບ຺ຄຘາ ຽຆັໃ ຌຽຘັໄຌ຾ທຄຓາຈຊາຌດູໃຎະຽ຋ຈ ແ຋ຽ຋຺ໃ າກັຍ 105ບ຺ຄຘາ (15x7) ຘະຌັັໄຌ; ຽທຖາຂບຄຎະຽ຋ຈແ຋ ຅ະແທກທໃາ ຽທຖາກຕີຌີຆ 7 ຆ຺ໃທ຿ຓຄ. ຽທຖາເຌ຾ຉໃຖະຽຂຈ ຓີຆືໃຽບີໄຌ຿ຈງ຋຺ໃທແຎທໃາ ຽທຖາຓາຈຉະຊາຌ຋ໄບຄຊິໃຌ (local standard time, LST) ຽຎັຌຽທຖາ຋ີໃ ບໃາຌແຈໄ຅າກ຿ຓຄ (clock time) ຾ຖະ ເຆໄເຌຆີທິຈຎະ຅ າທັຌຌັໄຌຽບຄ. ຘ າຖັຍຎະຽ຋ຈ຋ີໃ ຓີ ຂະໜາຈເນງໃຽຆັໃ ຌ ຘະນະຖັຈບາຽຓຕິກາ ຅ະ຾ຍໃຄຽຂຈກາຌເຆໄຽທຖາ຋ໄບຄຊິໃຌບບກຽຎັຌນົາງຽຂຈ ຽຑືໃ ບ ເນໄຘບຈ຃ໃບຄກັຍຘະຑາຍ຋ີໃ ຽຎັຌ຅ິຄຂບຄກາຄຽທັຌ ຾ຖະ ກາຄ຃ືຌຂບຄ຋ໄບຄຊິໃຌຌັໄຌໂ. ຽທຖາຈທຄຉາຽທັຌ ຾ຖະ ຽທຖາຈທຄຉາຽທັຌຘະຽຖໃງ ຓີ຃ທາຓ຾ຉກຉໃາຄກັຌຉາຓທັຌເຌປບຍຎີ ຆຶໃຄ ຘາຓາຈຆບກນາ຃ທາຓ຾ຉກຉໃາຄໂ ແຈໄ຅າກຘ຺ຓຏ຺ຌຽທຖາ (equation of time) ນົື ຘະ຾ຈຄແຈໄຈັໃຄ ກຕາຒ ເຌປູຍ຋ີ1.9
13. 13 ປູຍ຋ີ1.9 ຘະ຾ຈຄກາຌ຾ຎຄ຃ໃາເຌປບຍຎີຂບຄ຃ທາຓ຾ຉກຉໃາຄຖະນທໃາຄ ຽທຖາຈທຄຉາຽທັຌ ຾ຖະ ຽທຖາຈທຄຉາຽທັຌຘະຽຖງ (ET ) [2] ຘ຺ຓຏ຺ຌຽທຖາຘາຓາຈຂຼຌແຈໄຈັໃຄຌີໄ Et = 229.18 (0.000075 + (0.001868 cos T 0.032077 sin T 0.014615 cos 2T 0.04089 sin 2T) (1.2.8) ຿ຈງ຋ີໃ ຽຓືໃບ Et = ຘ຺ຓຏ຺ຌຽທຖາ ( ຌາ຋ີ ) T = ຓູຌທັຌ (day angle) (ຽຕຈຼຓ)
14. 14 ຽທຖາຈທຄຉາຽທັຌ຅ະຓີກາຌຑ຺ທຑັຌ຿ຈງກ຺ຄກັຍຉ າ຾ໜໃຄຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ຃ື ຽຓືໃບ 12:00ຓ ຉາຓ ຽທຖາຂບຄຈທຄຉາຽທັຌຌີໄ ຘາຓາຈ຃ິຈແຖໃແຈໄ຅າກ຃ໃາ ω = 0º ຊໄາຽທຖາຈທຄຉາຽທັຌຽຎັຌ 11:00ຓ ω =150. ຽທຖາຈທຄຉາຽທັຌຌີໄຘາຓາຈ຃ິຈແຖໃແຈໄ ຅າກຽທຖາຓາຈຉະຊາຌ຋ໄບຄຊິໃຌ, ຘ຺ຓຏ຺ຌຽທຖາ ຾ຖະ ຏ຺ຌຉໃາຄຖະນທໃາຄຉ າ຾ໜໃຄຽຘັໄຌ຾ທຄຓາຈຉະຊາຌ ຾ຖະ ຽຘັໄຌ຾ທຄຂບຄຏູໄຘັຄຽກຈ ນົື ຂຼຌຽຎັຌປູຍຘ຺ຓຏ຺ຌ ແຈໄຈັໃຄຌີໄ ST = LST + 4(Ls - Lioc ) + Et (1.2.9) ຽຓືໃບ ST = ຽທຖາຓາຈຊາຌຈທຄບາາ຋ິຈ (ຆຓ. ຌາ຋ີ) LST = ຽທຖາຓາຈຊຌ຋ໄບຄຊິໃຌ (ຆຓ. ຌາ຋ີ) Ls = ຽຘັຌຽທຖາຓາຈຊາຌ Lion = ຽຘັໄຌ຾ທຖາຂບຄຏູໄຘັຄຽກຈ (ບ຺ຄຘາ) Et = ຘ຺ຓຏ຺ຌຽທຖາ (ຌາ຋ີ) ຃ໃາຂບຄ 4(Ls Lioc ) ຓີນ຺ທໜໃທງຽຎັຌຌາ຋ີ ຾ຖະ ຃ໃາຂບຄ Ls ຾ຖະ Loc ຽຎັຌ຃ໃາຖ຺ຍຽຓືໃບດູໃ຋າຄຉາຽທັຌ ບບກຂບຄກຕິຌຌິຆ ຾ຖະ ຽຎັຌ຃ໃາຍທກ ຽຓືໃບດູໃ຋າຄຉາຽທັຌຉ຺ກຂບຄກຕິຌຌິຆ. ກາຌຑ຺ທຑັຌຖະນທໃາຄຓູຓຆ຺ໃທ຿ຓຄຂບຄຈທຄຉາຽທັຌກັຍຽທຖາຈທຄຉາຽທັຌ ຂຼຌຽຎັຌຘູຈແຈໄຈັໃຄຌີໄ ω = 15(12 ST) (1.2.11) ຽຓືໃບ ω = ຓູຓຆ຺ໃທ຿ຓຄ (ບ຺ຄຘາ) ST = ຽທຖາຈທຄຉາຽທັຌ (ຆຓ.) ຉ຺ທດໃາຄ ຅ ຺ໃຄ຃ິຈແຖໃຽທຖາຈທຄຉາຽທັຌຂບຄຽຓືບຄໜຶໃ ຄຆຶໃຄຉັໄຄດູໃຽຘັໄຌ຾ທຄ຋ີໃ 58029’W ເຌທັຌ຋ີ 16 ຉຸຖາ ຽທຖາ 10:00ຓ ຉາຓຽທຖາຓາຈຉະຊາຌ຋ໄບຄຊິໃຌ, ຽຓືບຄຈັໃຄກໃາທດູໃເຌຽຂຈ຋ີໃ ເຆໄຽຘັໄຌ຾ທຄຓາຈຉະຊາຌ 600W
15. 15 ກາຌ຃ິຈແຖໃ: ທັຌ຋ີີ16 ຉຸຖາ ຃ໃາ dn = 289 T= 2 (289 - 1)/365 T= 4.958 ຽຕຈຼຓ ນົື T= 284.16 ບ຺ຄຘາ ຅າກ Et = 229.18 (0.000075 + (0.001868 cos T – 0.032077 sin T – 0.014615 cos 2T – 0.04089 sin 2T) Et = 229.18 (0.000075 + (0.001868 cos (284.16) 0.032077 sin (284.16) - 0.014615 cos (2 x 284.16) – 0.04089 sin( 2 x 284.16 ) Et = 14.62 ຌາ຋ີ ຅າກ ST = LST + 4(Ls - Loc ) + Et ST = 10:00+4(60 - 58.29) ຌາ຋ີ + 14.62 ຌາ຋ີ ST = 10 ຿ຓຄ 20 ຌາ຋ີ 41 ທິຌາ຋ີ 1.2.6 ຓູຓປບຈ (ຓູຓກະ຋຺ຍ) ຂບຄຽຖ຺າ຾ຘຄຈທຄຉາຽທັຌຽ຋ິຄຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄ ເຌກາຌ຃ິຈແຖໃຍ ຖິຽທຌຑະຖັຄຄຌ຾ຘຄຉາຽທັຌ຋ີໃ ກະ຋຺ຍເຘໃຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄ ຽປ຺າ຅ າຽຎັຌຉໄບຄປູໄຓູຓ ຖະນທໃາຄຽຖ຺າ຾ຘຄຉາຽທັຌກັຍຽຘັໄຌຉັໄຄຘາກຂບຄຑືໄຌຄໃຼຄຌັໄຌ ນົື ຓູຓກະ຋຺ຍ (ϴ) ກັຍໜໄາຑຼຄຂບຍຒໄາ ຾ຖະ ຓີ຃ໃາບາຆິຓຸຈຂບຄຽຄ຺າຂບຄຽຘັໄຌຉັໄຄຘາກ ຈັຄ຋ີໃ ຘະ຾ຈຄແທໄເຌປູຍ຋ີ 1.10, ຑືໄຌຄໃຼຄ຿ຈງ຋຺ໃທແຎ຅ະ ໝາງຽຊິຄຑືໄຌຑຼຄ຋ີໃ ຎະກບຍຽຎັຌຓູຓ β ກັຍໜໄາຑຼຄຂບຍຒໄາ (horizontal plane) ຾ຖະຽຄ຺າຂບຄຽຘັໄຌຉັໄຄ ຘາກຂບຄຑືໄຌຄໃຼຄຓີ຃ໃາຓູຓ ບາຆິຓຸຈ ( )
16. 16 ປູຍ຋ີ1.10 ຘະ຾ຈຄຓູຓຉ຺ກກະ຋຺ຍຂບຄຽຖ຺າ຾ຘຄຉາຽທັຌຽ຋ິຄຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄ ຓູຓປບຈ ຂບຄຽຖ຺າ຾ຘຄຈທຄຉາຽທັຌ຋ີໃ ກະ຋຺ຍຽ຋ິຄຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄຈັຄກໃາທ ຘາຓາຈຆບກແຈໄ຅າກຘ຺ຓ ຏ຺ຌຉ ໃແຎຌີໄ ( ) ( ) (1.2.11) ນົື (  ) (1.2.12 ກ ຖະຌີ ຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄຎິໃ ຌໜໄາແຎ຋າຄ຋ິຈເຉໄ ຓູຓປບຈ ນົື ຓູຓ຋ີໃ ກະ຋຺ຍ຅ະຘາຓາຈຂຼຌແຈໄຈັໃຄຌີໄ ( ) ( ) (1.2.13) ຾ຖະ ຓູຓຆ຺ໃທ຿ຓຄ຋ີໃ ຈທຄຉາຽທັຌຉ຺ກຽຓືໃບ຋ຼຍກັຍຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄ ( ) ນາແຈໄ຅າກຘູຈ ω * ( ) [( ( ))]+ (1.2.14)
17. 17 1.3 ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກ 1.3.1 ຘະຽຎັກຉຕ າຂບຄຖັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກ. ກໃຼທກັຍຽຖືໃ ບຄຘະຽຎັກຉຕ າຂບຄຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກ ຓີ຃ທາຓຘ າ຃ັຌ ຉ ໃກາຌ ບບກ຾ຍຍບຸຎະກບຌຉໃາຄໂ ຋ີໃ ເຆໄເຌບາທະກາຽຆັໃ ຌ ຽຆຖ຾ຘຄຉາຽທັຌ ນົື ຽຆຖຘຸຕິງະ ຂບຄຈາທ຋ຼຓ ຾ຖະ ງາຌບາທະກາຈ ຽຎັຌຉ຺ໄຌ. ຌບກ຅າກຌີໄງັຄເຆໄຽຎັຌຑືໄຌຊາຌກາຌ຃ າຌທຌ ຘະຽຎັກຉຕ າຂບຄຖັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌດູໃຑືໄຌ຿ຖກບີກ ຿ຈງ ບາເຘຂ ໄຓູຌກາຌທັຈ຾຋ກຑາກຑືໄຌຈິຌ ຾ຖະ ກາຌທັຈ຾຋ກຖະຈັຍຘູຄ ຎະກບຍກັຍກາຌ຃ າຌທຌ຋າຄ຋ິຈ ຘະຈີ ຅ະແຈໄຘະຽຎັກຉຕ າຂບຄຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກ ຈັໃຄປູຍ຋ີ 1.11 ປູຍ຋ີ 1.11 ຘະ຾ຈຄຘະຽຎັກຉຕ ໃາຂບຄຕັຄຘີຈທຄບາ຋ິຈຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກ ຅າກຘະຽຎັກຉຕ າເຌປູຍ຋ີ 1.11 ຘາຓາຈ຾ຍໃຄຑະຖັຄຄາຌ຾ຘຄຉາຽທັຌເຌຆໃທຄ຃ທາຓງາທ຃ືໄຌຉໃາຄໂ ແຈໄຈັໃຄຉາຉະຖາຄ຋ີ 1.1 ຿ຈງ 95% ຂບຄຑະຖັຄຄາຌ຾ຓໃຌດູໃເຌຆໃທຄ m  0 . 4 25 . 0 
18. 18 ຉາຉະຖາຄ຋ີ 1.1 ຘະ຾ຈຄຑະຖັຄຄາຌ຾ຘຄຉາຽທັຌເຌຆໃທຄ຃ທາຓງາທ຃ືໄຌຉໃາຄໂ ຖັຄຘີຈທຄບາ຋ິຈ ຃ທາຓງາທ຃ືໄຌ( m  ) ຑະຖັຄຄາຌ( 2 / m w ) ຽຎີຽຆັຌ(%) ຖັຄຘີບູຖຉາແທ຿ບ ຽຖຈ ຾ຘຄຘະນທໃາຄ ຖັຄຘີບິຌຒຕາຽຖຈ <0.4 0.39 - 0.77 >0.77 109.81 634.40 634.40 8.03 46.40 46.40 Short wavelength High frequency High energy Long wavelength Low frequency Low energy 1.3.2 ຃ໃາ຃຺ຄ຋ີໃ ຘຸຖິງະ (Solar constant) ຃ໃາ຃຺ຄ຋ີໃ ຘຸຖິງະ຃ື ຑະຖັຄຄາຌ຾ຘຄຉາຽທັຌ຋ຸກ຃ທາຓງາທ຃ືໄຌ຋ີໃ ກະ຋຺ຍຉັໄຄຘາກຉ ໃໜຶໃ ຄນ຺ທໜໃທງ ຽຌືໄບ຋ີໃ ໜຶໃ ຄນ຺ທໜໃທງຽທຖາ, ຋ີໃ ຉ າ຾ໜໃຄນໃາຄ຅າກຈທຄຉາຽທັຌ 1AU ຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກ ຃ໃາຈັໃຄກໃາທ ຓີ຃ທາຓຘ າ຃ັຌ ຾ຖະ ຅ າຽຎັຌຉໄບຄເຆໄເຌກາຌ຃ າຌທຌ຃ໃາຑະຖັຄຄາຌ຾ຘຄຉາຽທັຌ ຋ີໃ ກະ຋຺ຍຽ຋ີຄຑຶໄຌ຿ຖກ ຅າກກາຌທັຈ຾຋ກ຋າຄຑາກຑືໄຌຈິຌ ຾ຖະ ກາຌທັຈ຾຋ກ຿ຈງບາເຘຍັຖຖູຌ ຾ຖະ ຽປືບຍິຌ຋ີໃ ຍິຌເຌຖະຈັຍ ຘູຄ ຑ຺ຍທໃາ຃ໃາ຃຺ຄ຋ີໃ ຘຸຖິງະ (Isc ) ຓີ຃ໃາຽ຋຺ໃ າກັຍ 1353 W/m2 ຑາງນົັຄແຈໄຓີກາຌທັຈ຾຋ກ ຾ຖະ ຾ກໄແຂ ຃ທາຓຏິຈຈໃຼຄຉໃາຄໂ ຽຑີໃ ຓຽຉີຓ຾ຖໄທ ແຈໄ຃ໃາ຃຺ຄ຋ີໃ ຘຸຖິງະຽ຋຺ໃ າກັຍ 1362 W/m2 ນົື 4921 kJ/m2hr ຃ໃາ ຈັໃຄກໃາທ຋ີໃ ແຈໄ຾ກໄແຂ຾ຖໄທຌີໄ ຽຎັຌ຋ີໃ ງບຓປັຍຂບຄບ຺ຄກາຌບຸຉຸຌິງ຺ຓ-ທິ຋ະງາ຿ຖກ (World Meteorology Orgaization, WMO) ຽຊິຄ຾ຌທເຈກ ໃຉາຓ຃ໃາ຃຺ຄ຋ີໃ ຘຸຖິງະ຋ັຄຘບຄຓີ຃ທາຓ຾ຉກຉໃາຄກັຌຑຼຄ 1% ຽ຋຺ໃ າ ຌັໄຌ.
19. 19 1.3.3 ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກຽ຋ີຄຑືໄຌຑຼຄ ກ. ຖັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກຖາງຆ຺ໃທ຿ຓຄ ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຘະຽຑາະຂະຌະ (irradiance) ນົື ຕັຄຘີ຋ີໃ ກະ຋຺ຍກັຍໜໄາຑຼຄປັຍຕັຄຘີ ເຌ ຂະຌະຽທຖາເຈໜຶໃ ຄຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກ ຘາຓາຈ຃ າຌທຌແຈໄ຅າກຘ຺ຓຏ຺ຌ ( ) ນົື Ion = Isc E0 (1.3.1) ຽຓືໃບ Ion = ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຘະຽຑາະຂະຌະຽຆີໃຄຉັໄຄຘາກກັຍໜໄາຑຼຄປັຍຕັຄຘີ ຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກ [W/m2] Isc = ຃ໃາ຃຺ຄ຋ີໃ ຘຸຖິງະ [1367 W/m2] r0 = ແຖງະຘະຽຖໃງຖະນທໃາຄ຿ຖກກັຍຈທຄຉາຽທັຌ [1.496 x 108 km] r = ແຖງະ຋າຄຖະນທໃາຄ຿ຖກກັຍຈທຄຉາຽທັຌ [km] E0 = ຉ຺ທຎະກບຍຘ າຖັຍ຾ກໄຏ຺ຌ຅າກ຃ທາຓປີຂບຄທ຺ຄ຿຃຅ບຌ ( Eccentricity correction factor, E0 = (r0 /r)2 ) ປູຍ຋ີ 1.12: ຘະ຾ຈຄຕັຄຘີຘະຽຑາະຂະຌະເຌໜໄາຑຼຄຉັໄຄຘາກກ ັຍ຋ິຈຂບຄຕັຄຘີ຾ຖະໜໄາຑຼຄຂບຄຑືໄຌຑຼຄ z Earth I0 Ion
20. 20 ຅າກກາຌຑ຺ທຑັຌຖະນທໃາຄຕັຄຘີຘະຽຑາະຂະຌະເຌໜໄາຑຼຄຉັໄຄຘາກກັຍ຋ິຈ຋າຄຕັຄຘີ (Ion ) ກັຍເຌໜໄາຑຼຄຂບຄຑືໄຌຑຼຄ (I0 ) ຉາຓປູຍ 1.12 ຽປ຺າຘາຓາຈຂຼຌຽຎັຌຘ຺ຓຏ຺ຌແຈໄຈັໃຄຌີໄ 0 on z I I cos   (1.3.2) ຾ຉໃ       cos cos cos sin sin cos   z (1.3.3) ຈັໃຄຌັໄຌ ( ) (1.3.4) ຃ໃາ Ion ເຌຘ຺ຓຏ຺ຌ (1.3.4) ຽຎັຌ຃ໃາຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຘະຽຑາະຂະຌະ ຊໄາຉໄບຄກາຌປູໄຑະຖັຄຄາຌຂບຄຕັຄຘີ ຈທຄຉາຽທັຌເຌຆໃທຄຽທຖາເຈໜຶໃ ຄ ຅ະຂຼຌຘ຺ຓຏ຺ຌ (1.3.2) ແຈໄຈັໃຄຌີໄ: 0 sc 0 z dI 3600I E cos dt   (1.3.5) ຿ຈງ຋ີໃ Isc ຽຎັຌ຃ໃາ຃຺ຄ຋ີໃ ຘຸຖິງະເຌນ຺ທໜໃທງ W/m2 ຾ຖະ dt ຓີນ຺ທໜໃທງຽຎັຌຆ຺ໃທ຿ຓຄ ຅າກ  )d (12/ dt  (1.3.6) ຾຋ຌ dt ຅າກຘ຺ຓຏ຺ຌ (1.3.6) ຖ຺ຄເຌຘ຺ຓຏ຺ຌ (1.3.5) ຅ະແຈໄ ( ) (1.3.7) ເຘໃຘັຄ຃ະຌິຈ dI0 ເຌຆໃທຄຽທຖາ 1 ຆ຺ໃທ຿ຓຄ຅ະແຈໄ ∫( ) (1.3.8)
21. 21 ຽຓືໃບ ຽຎັຌຓູຓຆ຺ໃທ຿ຓຄຂບຄຽ຃ີໃຄກາຄຆ຺ໃທ຿ຓຄ຋ີໃ ຑິ຅າຖະຌາ ນົື ( ( ) ) (1.3.9) ຾ຉໃຽຌືໃບຄ຅າກທໃາ ( ) ຈັໃຄຌັໄຌ; ( ) (1.3.10) ຉ຺ທດໃາຄ: ຅ ຺ໃຄ຃ິຈແຖໃ຃ໃາຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກຖາງຆ຺ໃທ຿ຓຄ ດູໃຉ າ຾ໜໃຄຽຘັໄຌປຸໄຄ N ' º11 49 ເຌທັຌ຋ີ 16 ຉຸຖາ ເຌຖະນໃທາຄຆໃທຄ 00 . 12 00 . 11  ຉາຓຽທຖາຈທຄຉາຽທັຌ ກາຌ຃ິຈແຖໃ ທັຌ຋ີ 16 ຉຸຖາ 289  n d ຅າກ )] 365 2 cos[( 033 , 0 1 0 n d E   )] 365 289 2 cos[( 033 , 0 1 0   E ] 9749 . 4 cos[ 033 , 0 1 0 rad E   0085638 , 1 0  E ຅າກ ] 365 ) 284 ( 360 sin[ 45 , 23   n d          365 ) 284 289 ( 360 sin 45 , 23  96626 , 9    ບ຺ຄຘາ ຃ໃາ N ' º11 49   183333 , 49   ບ຺ຄຘາ ຆໃທຄຽທຖາຖະນໃທາຄ 00 . 12 00 . 11  ຃ໃາ ( ) ບ຺ຄຘາ ຃ໃາ 2 / 1367 m W I sc  ຃ໃາ ( ) ) 18333 , 49 sin( ) 96626 , 9 [sin( 0085638 , 1 1367 3600     )] 5 , 7 cos( ) 18333 , 49 cos( ) 96626 , 9 cos(   
22. 22 h m J    2 6 / 10 30 , 2 ຂ. ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກຖາງທັຌ ຃ໃາຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກຖາງທັຌຽ຋ິຄຑືໄຌຑຼຄແຈໄ຅າກກາຌ຃ິຈແຖໃຘັຄ຃ະຌິຈ ຂບຄຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຘະຽຑາະຂະຌະ ຉັໄຄ຾ຉໃຉາຽທັຌຂຶໄຌ຅ ຺ຌປບຈຉາຽທັຌຉ຺ກ ) ( 0 H ນາແຈໄ຅າກ ∫( ) (1.311) ນົື *( ) + (1.3.12) ຽຓືໃບ  0 H ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກຖາງທັຌຽ຋ິຄຑືໄຌຑຼຄ ] / [ 2 h m J   s w ຓຸຓຆ຺ໃທ຿ຓຄ຋ີໃ ຈທຄຉາຽທັຌຉ຺ກ [ບ຺ຄຘາ]  sc I ຃ໃາ຃຺ຄ຋ີໃ ຘຸຖິງະ ] / 1360 [ 2 m w ຉ຺ທດໃາຄ: ຅ ຺ໃຄ຃ິຈແຖໃ຃ໃາຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຖາງທັຌຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກຽ຋ິຄຑືໄຌຑຼຄ ເຌຂະຌະຉ າ ຾ໜໃຄຽຘັໄຌປຸໄຄ S ' º 49 37 ເຌທັຌ຋ີ 15 ກຸຓຑາ ກາຌ຃ິຈແຖໃ ຽຘັໄຌປຸໄຄ S ' º 49 37 ນົື º 82 , 37    ທັຌ຋ີ15 ກຸຓຑາແຈໄ   87 , 12 0256 , 1 0    E ຅າກ )] 87 . 12 tan( ) 82 . 37 tan( [ cos ] tan tan [ cos 1 1            s 22 . 100  ຅າກ ) sin (sin ) 180 / [( 3600 ) / 24 ( 0 0      s sc E I H   )] sin cos (cos s     ) 87 , 12 sin( 22 , 100 ) 180 / [( 0256 , 1 1367 ) / 3600 24 (          )] 22 , 100 sin( ) 82 , 37 cos( ) 87 , 12 cos( ) 82 , 13 sin(     day m J    2 6 / 10 43 , 38
23. 23 1.3.4 ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກຽ຋ິຄຑືໄຌບໃຼຄ຋ີໃ ຽຂ຺ໄາຘູໃ຋ິຈເຉໄ ກ. ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຖາງຆ຺ໃທ຿ຓຄ ຅າກກາຌ຃ິຈແຖໃຘັຄ຃ະຌິຈຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຽ຋ິຄຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄ ຅ະແຈໄຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຽ຋ິຄ ຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄ ) ( 0 l ຉາຓຘ຺ຓຏ຺ຌຈັໃຄຌີໄ: ] cos ) cos( cos ) sin( [sin 0 0 i sc E I I             (1.3.13) ຽຓືໃບ 0 I = ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຖາງຆ຺ໃທ຿ຓຄ຋ີໃ ກະ຋຺ຍເຘໃຑືໄຌຄໃຼຄ ນົື ຓາປບຈຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄ   ຓູຓຂບຄຑືໄຌຄໃຼຄ຋ຼຍກັຍໜໄາຑຼຄຂບຍຒໄາ [ບ຺ຄຘາ]   ຽຈກົິຽຌຆັຌ [ບ຺ຄຘາ] ຂ. ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຖາງທັຌ ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຖາງທັຌແຈໄ຅າກກາຌ຃ິຈແຖໃຘັຄ຃ະຌິຈ຃ໃາຂບຄຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຉັໄຄ຾ຉໃ ຈທຄຉາຽທັຌຂືໄຌ຅ ຺ຌປບຈຈທຄຉາຽທັຌຉ຺ກຽຓືໃບ຋ຼຍກັຍຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄ ຽຌືໃບຄ຅າກຓູຓຆ຺ໃທ຿ຓຄ຋ີໃ ຈທຄຉາຽທັຌ ຂືໄຌ ຾ຖະ ຈທຄຉາຽທັຌຉ຺ກຽ຋ິຄຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄ ) ( ' s  ຾ຖະ ຽ຋ິຄຑືໄຌຑຼຄ ) ( s  ບາຈຓີ຃ໃາຍ ໃຽ຋຺ໃ າກັຌ. ຈັໃຄຌັໄຌ, ຃ໃາຂບຄ 0 H ຅ຶໃຄຓີ 2 ກ ຖະຌີຈັໃຄຌີໄ: ) sin( sin ) 180 / [( 3600 ) / 24 ( ¹ , 0 0          E I H sc (1.3.14) s s s          ' ' ], sin ) cos( cos ຾ຖະ ) sin( sin ) 180 / [( ) / 24 ( 0 0         s sc E I H (1.3.15) s s s ' ], sin ) cos( cos          ຿ຈງ຋ີໃ )] tan( tan [ cos min[ 1 ' ' '          s s (1.3.16) 1.4. ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌ຋ີໃ ຑືໄຌ຿ຖກເຌບາກາຈ຾຅ໃຓເຘ 1.4.1 ບ຺ຄຎະກບຍຂບຄຍັຌງາກາຈ຿ຖກ ຿ຈງ຋຺ໃທແຎບ຺ຄຎະກບຍຂບຄຍັຌງາກາຈ຿ຖກ຾ຍໃຄຽຎັຌ 3 ກຸໃຓຈັໃຄຌີໄ:
24. 24 1. ບາກາຈ຾ນໄຄ ແຈໄ຾ກໃ຿ຓຽຖກຸຌຉໃາຄໂ ຂບຄກ໅າຘເຌ຿ຉຕຽ຅ຌ (N2 ) ບ຺ກຆີຽ຅ຌ(O2 ) ຃າຕ໌ຍບຌເຈບບ ແຆຈ໌ (CO2 ) ຾ຖະ ກ໅າຘ, ຎະຖິຓາຌຂບຄກ໅າຘຽນົ຺ໃ າຌີໄຂືໄຌກັຍຘະຊາຌ຋ີໃ ຾ຖະ ຘະຑາຍຑູຓີບາກາຈ. 2. ບາງຌ ໄາ ຎະຖິຓາຌຂບຄບາງຌ ໄ າ ຌິງ຺ຓຍບກຽຎັຌ຃ທາຓຘູຄຂບຄ຃ ຖ າຂບຄຌ ໄ າ ຘ຺ຓຓຸຈທໃາ ຊໄາ ບາງຌ ໄ າເຌ຃ ຖ າຆຶໃຄຉັໄຄຘາກກັຍຏິທ຿ຖກກັໃຌຉ຺ທຽຎັຌຌ ໄ າໝ຺ຈ 3. ຂີໄຐຸໃຌ ນົື ຐຸໃຌຖະບບຄ ຽຎັຌບະຌຸຑາກຂບຄ຋າຈ຾ຂຄ຋ີໃ ຾ຂຌຖບງດູໃເຌຍັຌງາກາຈ ຘາຓາຈຍບກ ຎະຖິຓາຌຂບຄຐຸໃຌຖະບບຄແຈໄນົາງທິ຋ີ ຽຆັໃ ຌ ຍບກຽຎັຌ຅ າຌທຌບະຌຸຑາກຂບຄຐຸໃຌຖະບບຄຉ ໃໜຶໃ ຄນ຺ທ ໝໃທງຍ ຖິຓາຈຂບຄບາກາຈ ນົື ຍບກ຋ັຈຘະທິເຘ (visibility) ຾ຖະ ຘະຑາຍຂຸໄຌຓ ຺ທ (turbidity) ຂບຄ ຍັຌງາກາຈຽຎັຌຉ຺ໄຌ. 1.4.2. ຓທຌຘາຌບາກາຈ຋ີໃ ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຽ຃ືໃ ບຌ຋ີໃ ຏໃາຌ (optical air mass) ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຽຓືໃບຽ຃ືໃບຌ຋ີໃ ຏໃາຌຍັຌງາກາຈຓາຘູໃຏິທໜໄາ຿ຖກ ຅ະຊືກຈູຈກືຌ (absorption) ຾ຖະ ຘະ຋ໄບຌ (scattering) ຿ຈງ຿ຓຽຖກຸຌຂບຄບາກາຈ, ບາງຌ ໄ າ ຾ຖະ ຐຸໃຌຖະບບຄຽປັຈເນໄຕັຄຘີຈທຄ ຉາຽທັຌ຋ີໃ ຓາຽຊິຄຑືໄຌ຿ຖກຓີຎະຖິຓາຌນົຸຈຖ຺ຄ ກາຌນົຸຈຖ຺ຄຌີໄ຅ະນົຸຈຖ຺ຄນົາງ ນົື ໜໄບງ຾ຓໃຌຂືໄຌກັຍຆະຌິຈ ຾ຖະ ຎະຖິຓາຌຂບຄບະຌຸຑາກຉໃາຄໂ ຆືໃຄຽຎັຌບ຺ຄຎະກບຍຂບຄຍັຌງາກາຈ ນົືຂືໄຌກັຍຓທຌຘາຌຂບຄ ບາກາຈເຌ຃ ຖ າ຋ີໃ ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຽຈີຌ຋າຄຏໃາຌ ) ( act m ຘາຓາຈນາແຈໄ຅າກ ds m act     0 (1.4.1) ຽຓືໃບກ າຌ຺ຈເນໄ S ຃ືແຖງະ຋າຄຽຈີຌຂບຄຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌ຅ິຄ (geometrical path length) ຾ຖະ ຽຎັຌ຃ທາຓໜາ຾ໜໄຌຂບຄບາກາຈ ຘ າຖັຍກ ຖະຌີ຋ີໃ ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌ຋ີໃ ກະ຋຺ຍຉັໄຄຘາກກັຍຏິທ຿ຖກ ຅ະແຈໄຓທຌຂບຄບາກາຈ ) ( act m ແຈໄຈັໃຄຘ຺ຓຏ຺ຌ dz m v act    0 . (1.4.2) ຽຓືໃບ z ຾ຓໃຌແຖງະ຋າຄ຋ີໃ ຉັໄຄຘາກກັຍໜໄາ຿ຖກ ຽປ຺າ຅ະແຈໄຌິງາຓຓທຌບາກາຈຘ າຑັຈ຋ີໃ ຕັຄຘີຈທຄ ຉາຽທັຌຽຈີຌ຋າຄຏໃາຌ ) ( r m ຃ືຽຎັຌບັຈຉາຘໃທຌຂບຄ act m ຾ຖະ v act m . ນົື dz ds m r       0 0 / (1.4.3)
25. 25 (1.4.5) ຃ໃາ r m ຌີໄ຅ະຌ າແຎເຆໄຽຑືໃ ບ຃ິຈແຖໃກາຌຈູຈກືຌ ຾ຖະ ກາຌຘະ຋ໄບຌຂບຄຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌ ຿ຈງບ຺ຄ ຎະກບຍຉໃາຄໂຂບຄຍັຌງາກາຈ຿ຖກ ຊໄາຘ຺ຓຓຸຈທໃາ ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຽຈີຌ຋າຄຏໃາຌຍັຌງາກາຈຓາຽຊິຄຑືໄຌ຿ຖກຽຎັຌຽຘັໄຌຆືໃ ຃ໃາ mr ຘາຓາຈນາແຈໄ຅າກຘ຺ຓຏ຺ຌ. (1.4.4) ຃ໃາ mr ຋ີໃ ຆບກແຈໄ຅າກຘ຺ຓຏ຺ຌກາຌຌີໄ ຅ະຓີ຃ທາຓຊືກຉໄບຄນົາງຂືໄຌ ຽຓືໃບຈທຄຉາຽທັຌດູໃຘູຄ ຅າກ ຂບຍຒໄານົາງໂ. 1.4.3 ກາຌ຃ິຈແຖໃ຃ໃາຕັຄຘີຈທຄບາ຋ິຈ຋ີໃ ຓາຽຊີຄຑືໄຌ຿ຖກເຌຘະຑາຍ຋ໄບຄຒໄາ຾຅ໃຓເຘ. ຽຓືໃບຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຽຈີຌ຋າຄຏໃາຌຍັຌງາກາຈຓາປບຈຑືໄຌ຿ຖກ຅ະຊືກຈູຈກືຌ (absorption) ຾ຖະ ຊືກ຾ຏໃກະ຅າງ (scattering) ຿ຈງ຿ຓຽຖກູຌຂບຄບາກາຈ ແບຌ ໄ າ ຾ຖະ ຐຸໃຌຖະບບຄຂບຄ຋າຈ຾ຂຄ ຋ີໃ ກະ຅າງດູໃເຌບາກາຈ ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌ຋ີໃ ຽນົືບ ຾ຖະ ຏໃາຌຽຂ຺ໄາຓາຽຊີຄຑືໄຌ຿ຖກຽບີໄຌທໃາ ຖັຄຘີກ຺ຄ (direct radiation) ຘ າຖັຍຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌ຋ີໃ ຽກີຈ຅າກກາຌກະ຅າງ຅ະຽບີໄຌທໃາ ຖັຄຘີກະ຅າງ (diffuse radiation) ກາຌ຃ິຈແຖໃຕັຄຘີຖທຓ (global radiation) ຋ີໃ ຓາປບຈຑືໄຌຈິຌ ນົື ໜໄາ຿ຖກ ຆຶໃຄຎະກບຍຈໄທງ ຕັຄຘີກ຺ຄ ຾ຖະ ຕັຄຘີກະ຅າງ ຘາຓາຈຆບກແຈໄ຿ຈງບາເຘ຋ິຈຘະຈີກາຌຈູຈກືຌ ຾ຖະ ກາຌ຾ຏໃກະ຅າງ ຂບຄ຃ືໃຌ຾ຓໃຽນົັກແຒຒໄາ ຎະກບຍກັຍຂ ໄຓູຌ຋ີໃ ກໃຼທກັຍ ບ຺ຄຎະກບຍຂບຄຍັຌງາກາຈ ຃ໃາຕັຄຘີກ຺ຄຘະຽຑາະ ຂະຌະ (direct irradiance) ຋ີໃ ຓີ຃ທາຓງາທ຃ືໄຌໜຶໃ ຄ ຆຶໃຄກະ຋຺ຍຉັໄຄຘາກ, ຘາຓາຈ຃ິຈແຖໃແຈໄ຅າກຘູຈ ຽຓືໃບ  0 I ຽຎັຌຕັຄຘີຘະຽຑາະຂະຌະ ຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກ   ຽຎັຌຘ າຎະຘິຈກາຌຘ຺ໃຄຏໃາຌຂບຄຍັຌງາກາຈ (transmission coefficient) ຃ໃາ  ຘາຓາຈນາແຈໄ຅າກກາຌທິຽ຃າະຂະຍທຌກາຌຈູຈກືຌ ຾ຖະ ກາຌກະ຅າງ຋ີໃ ຽກີຈຂືໄຌເຌຍັຌງາ ກາຈ ຾ຖະ ຓທຌຘາຌບາກາຈ຋ີໃ ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຽຈີຌ຋າຄຏໃາຌ
26. 26 ຽຌືໃບຄ຅າກກາຌ຃ິຈແຖໃຈັໃຄກໃາທ ຓີ຃ທາຓງຸໄຄງາກ ຘ າຖັຍກາຌ຃ິຈແຖໃຕັຄຘີກ຺ຄຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ ຅ືໃຄ ແຈໄຘະຽໜີຘູຈຽບຓແຑປິ຃ບຖ (empirical formular) ຂຶໄຌຽຑືໃ ບເນໄ຃ິຈແຖໃຄໃາງ ຉ຺ທດໃາຄ ກ ຖະຌີ຋ໄບຄຒໄາ ຍ ຖິຘຸຈ ຃ໃາຂບຄຕັຄຘີຖທຓກັຌ຋ຸກໂ຃ທາຓງາທ຃ືໄືໃຌ   n I ຅ະຘາຓາຈຆບກແຈໄ຅າກ * ( ) + ( ⁄ ) (1.4.6) ຽຓືໃບ  ຃ືຓູຓບັຖຉິ຅ູຈຂບຄຈທຄຉາຽທັຌ ຘ າຖັຍ຃ໃາຕັຄຘີກະ຅າງ຋ີໃ ຓາຽຊີຄຑືໄຌ຿ຖກ຅ະຂືໄຌກັຍບ຺ຄຎະກບຍຂບຄຍັຌງາກາຈ ຾ຖະ ຘະຑາຍ ກາຌຘະ຋ໄບຌ຾ຘຄຂບຄຑືໄຌຏິທ຿ຖກ ຆຶໃຄຑິ຅າຖະຌາຈໄທງກາຌ຃ິຈແຖໃ ຿ຈງເຆໄ຋ິຈຘະຈີ຋າຄຒີຆິກ຋ີໃ ຓີ ຃ທາຓຆັຍຆໄບຌ ຽຊິຄດໃາຄເຈກ ໃຉາຓແຈໄຓີກາຌຘະຽໜີຘູຈຽບຓແຑຖິ຃ັຖ ຘ າຖັຍ຃ິຈແຖໃຕັຄຘີກະ຅າງ (Id ) ຽ຋ິຄຑືໄຌຑຼຄ ຈັໃຄຉ຺ທດໃາຄ ຘູຈ຃ິຈແຖໃຂບຄກ ຖະຌີ຋ໄບຄຒໄາຍ ຖິຘຸຈ ຈັໃຄຘ຺ຓຏ຺ຌ 1.5 ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຽ຋ິຄຑືໄຌ຿ຖກເຌຘະຑາຍ຋ໄບຄຒໄາຓີຽຓກຎ຺ກ຃ຸຓ. ຿ຈງ຋຺ໃທແຎ຋ໄບຄຒໄາຓ ັ ກຓີຽຓກຎ຺ກ຃ຸຓ ຆຶໃຄຎະຖິຓາຌຽຓກ ນົື ຂີໄຽຐືໄບ ຓີນົາງໜໄບງ ນົື ນົາງ຾ຓໃຌ ຂືໄຌກັຍຆໃທຄຽທຖາເຌປບຍທັຌຖະຈູກາຌ ຾ຖະ ຘະຊາຌ຋ີໃ ຉາຓນົັກກາຌຽປ຺າຘາຓາຈເຆໄ຋ິຈຘະຈີ຋າຄຒີຆິກ ຘາຈ຃ິຈແຖໃ຃ໃາຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌ຋ີໃ ຓາຽຊິຄຑືໄຌ຿ຖກເຌຘະຑາຍຽຓກຎ຺ກ຃ຸຓແຈໄ ເຌກາຌ຃ິຈແຖໃຈັໃຄກໃາທຽປ຺າ ຉໄບຄປູໄ ຎະຖິຓາຌຆະຌິຈ຃ທາຓໜາ ຾ຖະ ຉ າ຾ໜໃຄຂບຄຽຓກ ຾ຉໃຂ ໄຓູຌຽນົ຺ໃ າຌີໄນາແຈໄງາກ ຾ຖະ ຓ ັກຍ ໃຓີ ກາຌທັຈຽຎັຌຎະ຅ າດູໃຑືໄຌ຿ຖກ ຈັໃຄຌັໄຌ, ກາຌນາ຃ໃາຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌ຅ືໃຄບາເຘກາຌທັຈ຾຋ກຽຎັຌນົັກ ເຌ ຎະຽ຋ຈຉໃາຄໂ ຓີກາຌ຅ ັຈຉັໄຄຽ຃ືໃບຂໃາງຂບຄຘະຊາຌທັຈ຾຋ກຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຂືໄຌ ຽຑືໃ ບຽກັຍກູໄຂ ໄຓູຌແຖງະ ງາທ ຘ າຖັຍຌ າແຎເຆໄຄາຌຉໃາຄໂ. ຘ າຖັຍຍ ຖິຽທຌ຋ີໃ ຍ ໃຓີກາຌທັຈ຾຋ກ຃ໃາຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌ ຾ຉໃຓີກາຌທັຈ ຃ໃາຎະຖິຓາຌຽຓກ ນົື ຅ າຌທຌຆ຺ໃທ຿ຓຄ຋ີໃ ຓີ຾ຘຄ຾ຈຈ ຽປ຺າຘາຓາຈເຆໄຎະຖິຓາຌ຋ີໃ ທັຈ຾຋ກຽນົ຺ໃ າຌີໄ ຓາ຃ິຈແຖໃ ຃ໃາຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌແຈໄຽຆັໃ ຌກັຌ ຆືໃຄ຅ະແຈໄຘຶກຘາເຌຂັໄຌຉ ໃ ແຎ.
27. 27 1.5.1 ຃ທາຓຘ າຑັຌຖະນທໃາຄຖັຄຘີກະ຅າງ ຾ຖະ ຖັຄຘີຖທຓ. ຽຌືໃບຄ຅າກກາຌທັຈ຾຋ກຕັຄຘີກະ຅າງ ຾ຖະ ຕັຄຘີກ຺ຄຂບຄຈທຄຉາຽທັຌຓີ຃ທາຓນງຸໄຄງາກນົາງ ກທໃາກາຌທັຈ຾຋ກຕັຄຘີຖທຓ. ຈັຄຌັໄຌ, ຘະຊາຌີທັຈ຾຋ກຘໃທຌເນງໃ຅ືໃຄຽປັຈກາຌທັຈ຾຋ກຘະຽຑາະຕັຄຘີ ຖທຓຽ຋຺ໃ າຌັໄຌ ຾ຉໃເຌກາຌເຆໄຄາຌ຿ຈງ຋຺ໃທແຎ ຽປ຺າ຅ າຽຎັຌຉໄບຄປູໄ຃ໃາຕັຄຘີກະ຅າງ ນົື ຕັຄຘີກ຺ຄຈໄທງ ເຌ ກາຌ຾ກໄຍັຌນາຈັໃຄກໃາທ຅ືໃຄແຈໄຓີກາຌຆບກນາກາຌຑັຌຖະນທໃາຄຕັຄຘີກະ຅າງ ນົື ຕັຄຘີຖທຓ ຾ຖະ ຌ າຽບ຺າ ກາຌຑ຺ທຑັຌຈັໃຄກໃາທແຎເຆໄ຃ິຈແຖໃ຃ໃາຕັຄຘີກະ຅າງ ຅າກຂ ໄຓູຌຕັຄຘີຖທຓ຋ີໃ ທັຈ຾຋ກແຈໄ ຈັໃຄ຅ະກໃາທຖາງ ຖະບຼຈຉ ໃແຎຌີໄ. ກ. ຕັຄຘີຖາງຆ຺ໃທ຿ຓຄ ຿ຈງ຋຺ໃທແຎຌິງ຺ຓຘະ຾ຈຄກາຌຑ຺ທຑັຌເຌປູຍຂບຄກາຌຑັຌຖະນທໃາຄບັຈຉາຘໃທຌຂບຄຕັຄຘີກະ຅າງ ຖາງຆ຺ໃທ຿ຓຄ ( Id ) ຉ ໃຕັຄຘີຖທຓຖາງຆ຺ໃທ຿ຓຄ ( I ) ຾ຖະ ຈັຈຘະຌີ຃ທາຓເຘຂບຄຍັຌງາກາຈຖາງຆ຺ໃທ຿ຓຄ (hourly clearness index, t K ) ຈັຈຘະຌີ຃ທາຓເຘຂບຄຍັຌງາກາຈ຃ື ບັຈຉາຘໃທຌຂບຄຕັຄຘີຖທຓຖາງ ຆ຺ໃທ຿ຓຄຉ ໃຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກຖາງຆ຺ໃທ຿ຓຄ   0  ກາຌຑ຺ທຑັຌກັຌຈັໃຄກໃາທຂບຄຂ ໄຓູຌ ຅າກຍ ຖິຽທຌຉໃາຄໂຂບຄ຿ຖກ ຅ະຓີ຃ທາຓ຾ຉກຉໃາຄກັຌຑຼຄຽຖັກໜໄບງ ຋ັຄຌີໄ຾ຓໃຌຂືໄຌກັຍບຸຌນະຑູຓ ບາກາຈຂບຄ຋ີໃ ຉັໄຄຘະຊາຌີທັຈ຾຋ກ ຾ຖະ ຃ຸຌຌະຑາຍຂບຄຂ ໄຓູຌ, ຘ າຖັຍກ ຖະຌີຂບຄຂ ໄຓູຌຆຶໃຄທັຈ຋ີໃ ກຸຄ ຽ຋ຍຎະຽ຋ຈແ຋ (3) ຘະນະກາຌຑ຺ທຑັຌ຋ີໃ ແຈໄຘາຓາຈຂຼຌເຌປູຍຘ຺ຓຏ຺ຌແຈໄຈັໃຄຌີໄ 3 2 03 . 3 340 . 4 973 . 0 735 . 0 t t t d K K K I I     (1.5.1) ຂ. ຕັຄຘີຖາງທັຌ. ຅າກກາຌທິຽ຃າະຂ ໄຓູຌຕັຄຘີກະ຅າງຖາງທັຌ   d H ຾ຖະ ຕັຄຘີຖທຓຖາງທັຌ   H ຆຶໃຄແຈໄ຅າກ ຘະຊາຌີທັຈ຾຋ກເຌຎະຽ຋ຈຉໃາຄໂ ຽນັຌທໃາບັຈຉາຘໃທຌຂບຄຕັຄຘີຖທຓຖາງທັຌ ຾ຖະ ຈັຈຘະຌີ຃ທາຓເຘ ຍັຌງາກາຈຖາງທັຌ (daily clearness index, T K ) ຓີກາຌຑ຺ທຑັຌຽຆັໃ ຌຈຼທກັຌ ກັຍກ ຖະຌີຂບຄຕັຄຘີຖາງ ຆ຺ໃທ຿ຓຄ. ຘ າຖັຍກາຌຑ຺ທຑັຌ຋ີໃ ຆບກແຈໄ຅າກຂ ໄຓູຌຈໄາຌທັຈ຾຋ກດູໃກຸຄຽ຋ຍຎະຽ຋ຈແ຋ ຘາຓາຈຂຼຌ຾຋ຌແຈໄ ຈໄທງຘ຺ຓຏ຺ຌ [3] (1.2.5)
28. 28 ຃. ຕັຄຘີຖາງທັຌຘະຽຖໃງຉ ໃຽຈືບຌ ກ ຖະຌີຂບຄຕັຄຘີຖາງທັຌຘະຽຖໃງຉ ໃຽຈືບຌ ກ ຑ຺ຍກາຌຑ຺ທຑັຌຽຆັໃ ຌຈຼທກັຌກັຍກ ຖະຌີ ຂບຄ ຖັຄຘີຖາງທັຌ. ຘ າຖັກາຌຑ຺ທຑັຌຆຶໃຄແຈໄ຅າກຂ ໄຓູຌ຋ີໃ ທັຈ຾຋ກດູໃກຸຄຽ຋ຍຎະຽ຋ຈແ຋ ຘາຓາຈຂຼຌເຌປູຍຘ຺ຓຏ຺ຌແຈໄ ຈັໃຄຌີໄ (3) 1.5.2 ກາຌ຃ິຈແຖໃ຃ໃາຕັຄຘີຖທຓ຅າກຂ ໄຓູຌ຋າຄບຸຉຸຌິງ຺ຓທິ຋ະງາບືໃຌໂ ຽຌືໃບຄ຅າກຽ຃ືໃບຂໃາງຂບຄຘະຊາຌີທັຈຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌ ຍ ໃແຈໄ຃ທຍ຃ຸຓ຋຺ໃທຽຊິຄ຋ຸກໂ ຽຌືໄບ຋ີໃ ຽປັຈ ເນໄຍ ໃຘາຓາຈປູໄ຃ໃາຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌດູໃຍ ຖິຽທຌ຋ີໃ ຍ ໃຓີຘະຊາຌີທັຈ຾຋ກແຈໄ຿ຈງກ຺ຄ ເຌກາຌ຾ກໄຍັຌນາຈັໃຄກໃາທ ຅ຶໃຄແຈໄຓີກາຌນາກາຌຑ຺ທຑັຌຖະນທໃາຄຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌກັຍຂ ໄຓູຌບຸຉຸຌິງ຺ຓທິ຋ະງາບືໃຌໂ ຆຶໃຄແຈໄຽປັຈກາຌ ທັຈ຾຋ກເຌຽຌືໄບ຋ີໃ ຽຂຈຌັໄຌຽຆັໃ ຌ: ຎະຖິຓາຌຽຓກ ຾ຖະ ຅ າຌທຌຆ຺ໃທ຿ຓຄ຋ີໃ ຓີ຾ຘຄ຾ຈຈຽຎັຌຉ຺ໄຌ, ຈັໃຄ຅ະກໃາທ ເຌຖາງຖະບຼຈຈັໃຄຌີໄ. ກ. ກາຌຑ຺ທຑັຌຖະນທໃາຄຕັຄຘີຖທຓກັຍ຅ າຌທຌຆ຺ໃທ຿ຓຄຓີ຾ຘຄ຾ຈຈ. ຅າກກາຌທິຽ຃າະຂ ໄຓູຌຕັຄຘີຖທຓຖາງທັຌຘະຽຖໃງຉ ໃຽຈືບຌ   H ຾ຖະ ຅ າຌທຌຆ຺ໃທ຿ຓຄ຋ີໃ ຓີ຾ຘຄ຾ຈຈ ຖາງທັຌຘະຽຖໃງຉ ໃຽຈືບຌ   S ຅າກຘະຊາຌີທັຈ຾຋ກເຌຎະຽ຋ຈຉໃາຄໂ ຽນັຌທໃາ H ຾ຖະ S ຓີກາຌ ຑ຺ທຑັຌກັຌ ຘາຓາຈຂຼຌແຈໄຈັໃຄຘ຺ຓຏ຺ຌ. ຽຓືໃບ 0 H ຃ື຃ໃາຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຘະຽຖໃງຖາງທັຌຉ ໃຽຈືບຌຌບກຍັຌງາກາຈ຿ຖກ ຾ຖະ 0 S ຽຎັຌ຃ໃາ຃ທາຓ ງາທຂບຄທັຌຘະຽຖໃງຉ ໃທັຌ a ຾ຖະ b ຽຎັຌ຃ໃາ຃຺ຄ຋ີໃ ຘ າຖັຍກ ຖະຌີຂບຄຂ ໄຓູຌ ຆຶໃຄແຈໄ຅າກກາຌທັຈ຾຋ກດູໃ ກຸຄຽ຋ຍ a=0.369 ຾ຖະ b=0.272 ຘ຺ຓຏ຺ຌຌີໄ຅ະຆໃທງເນໄຽປ຺າຘາຓາຈ຃ິຈແຖໃ຃ໃາ H ຅າກ຃ໃາ S ຆຶໃຄຓີ ຽ຃ືໃບຂໃາງກາຌທັຈ຾຋ກ຃ທຍ຃ຸຓນົາງກທໃາກາຌທັຈ຾຋ກຕັຄຘີຖທຓ (3)
29. 29 ຂ. ກາຌຑ຺ທຑັຌຖະນທໃາຄຕັຄຘີຖທຓກັຍຎະຖິຓາຌຽຓກ. ຕັຄຘີຖທຓຘະຽຖໃງຖາງທັຌ ຉ ໃຽຈືບຌ   H ຓີກາຌຑ຺ທຑັຌເຌ຋າຄຘະຊິຉິກັຍຎະຖິຓາຌຽຓກຘະຽຖໃງຖາງ ທັຌ ຉ ໃຽຈືບຌ   C ຆຶໃຄຘາຓາຈຂຼຌເຌປູຍຘ຺ຓຏ຺ຌ ຋຺ໃທແຎແຈໄຈັໃຄຌີໄ. ຽຓືໃບ c ຾ຖະ d ຽຎັຌ຃ໃາ຃຺ຄ຋ີໃ ຆຶໃຄຂືໄຌກັຍຂ ໄຓູຌ຾ຉໃຖະຆຸຈ຋ີໃ ຌ າຓາເຆໄນາກາຌຑ຺ທຑັຌຈັໃຄກໃາທ ຘ຺ຓຏ຺ຌຌີໄ຅ະ ຆໃທງເນໄຽປ຺າຘາຓາຈ຃ິຈແຖໃ຃ໃາ H ຅າກ຃ໃາຎະຖິຓາຌຽຓກ C ຆຶໃຄຓີກາຌທັຈ຾຋ກກັຌ຋຺ໃທແຎຉາຓຘະຊາຌີ ບຸຉຸຌິງ຺ຓທິ຋ະງາຉໃາຄໂ 1.6 ກາຌ຃ິຈແຖໃ຃ໃາຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຽ຋ິຄຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄ ຕັຄຘີຈທຄຉາຽທັຌຽ຋ິຄຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄ຋ີໃ ແຈໄປັຍ຅ະຎະກບຍຈໄທງຕັຄຘີ 3 ຑາກຘໃທຌ ແຈໄ຾ກໃຕັຄຘີກ຺ຄ, ຕັຄ ຘີກະ຅າງ຅າກ຋ໄບຄຒໄາ ຾ຖະ ຕັຄຘີກະ຅າງ຅າກຑືໄຌຈິຌ ຃ໃາຕັຄຘີກ຺ຄຖາງຆ຺ໃທ຿ຓຄ຋ີໃ ກະ຋຺ຍເຘໃຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄ   bT I ຘາຓາຈຆບກແຈໄ ຅າກຘ຺ຓຏ຺ຌ ຽຓືໃບ Ib ຃ືຕັຄຘີກ຺ຄຖາງຆ຺ທ຿ຓຄຽ຋ິຄ຾ຏໃຌຑຼຄ ຘ າຖັຍກ ຖະຌີຂບຄຽຒືໄບຄ຿ຖກຽໜືບ ຾ຖະ ຄໃຼຄຎິໃ ຌໜໄາແຎ ຋າຄ຋ິຈເຉໄ ຘາຓາຈຆບກ ແຈໄຈໄທງຘ຺ຓຏ຺ຌ (1.5.7) ຽຓືໃບ ຃ືຓູຓຖະນທໃາຄຽຖ຺າ຾ຘຄຈທຄຉາຽທັຌ຋ີໃ ກະ຋຺ຍເຘໃຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄຌັໄຌ ຾ຖະ ຃ືຓູຓຽຆຌິກ (Zenith angle) ຂບຄຉ າ຾ໜໃຄຈທຄຉາຽທັຌ. ຃ໃາຕັຄຘີກະ຅າງ຅າກ຋ໄບຄຒໄາ຋ີໃ ກະ຋຺ຍຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄ   bT I ຅ະຂຶໄຌກັຍຘໃທຌຎະກບຍ (view factor) ຂບຄຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄຌັໄຌ຋ຼຍກັຍ຋ໄບຄຒໄາ ຾ຖະ ຕັຄຘີກະ຅າງຽ຋ິຄຑືໄຌຑຼຄ   d I ເຌຽທຖາຌັໄຌ ຽຎັຌແຎຉາຓຘ຺ຓຏ຺ຌ (1.5.8) ຽຓືໃບ ຃ືຓູຓຄໃຼຄຂບຄຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄ
30. 30 ຘ າຖັຍ ຃ໃາຕັຄຘີກະ຅າງ຋ີໃ ຓາ຅າກຑືໄຌຈິຌ    d I ຅ະຂຶໄຌກັຍຘໃທຌຎະກບຍ (view factor) ຂບຄຑືໄຌ ຑຼຄຄໃຼຄຌັໄຌ ຋ຼຍກັຍຑືໄຌຈິຌ ຾ຖະ ຕັຄຘີຖທຓ຋ີໃ ກະ຋຺ຍເຘໃຑືໄຌຑຼຄ   I ເຌຽທຖາຌັໄຌ ຾ຖະ ຃ໃາຘ າຎະຘິຈຘະກາຌ຋ໄບຌ຾ຘຄ (albedo) ຂບຄຑືໄຌຈິຌ ຃ິຈແຖໃຉາຓຘ຺ຓຏ຺ຌ (1.5.9) ຈັໃຄຌັໄຌ, ຃ໃາຕັຄຘີຖທຓຖາງຆ຺ໃທ຿ຓຄ຋ີໃ ກະ຋຺ຍເຘໃຑືຌຑຼຄຄໃຼຄ ຆຶໃຄຎິໃ ຌໜໄາແຎ຋າຄ຋ິຈແຉໄ ຘາຓາຈຆບກແຈໄຉາຓຘ຺ຓຏ຺ຌ (1.5.10) ນົື (1.5.11) ຘ າຖັຍກາຌນາ຃ໃາຕັຄຘີຖທຓຖາງທັຌຽ຋ິຄຑືໄຌຑຼຄຄໃຼຄ ຘາຓາຈ຃ າຌທຌ ນົື ຃ິຈແຖໃແຈໄ຅າກຏ຺ຌຖທຓ ຂບຄຕັຄຘີຖາງຆ຺ໃທ຿ຓຄ [1,4].