na de meetdag van gisteren wel duidelijk. Projectlei- der Frans Snik moest gisteren voor tientallen camera’s verschijnen en hij heeft in letterlijk honderden interviews moeten uitleggen hoe dat opzetstukje voor de iPhone nou eigenlijk werkt. Snik was daar druk mee in het Utrechtse Cabau, maar ook in Leiden, waar het idee vandaan komt, was er een pr-mo- ment georganiseerd. Burgemeester Henri Lenferink en rector magnificus Carel Stolker verrichtten op deze officiële meet- dag een waarneming op het Stad- huisplein. Een keer voor het echt en daarna nog een keer in een richting die mooier uitkomt op de foto’s. Aan hun zijde staan Huub Röttgering van de Sterrewacht Leiden en Geert de Snoo, decaan van de faculteit wiskunde en na- tuurkunde. iSpex is meer dan alleen een me- diahype en een aardige gimmick met een smartphone, zeggen de astronoom en de decaan. De lande- lijke proefneming heeft wel dege- lijk ook wetenschappelijke waarde. Het is een simpele en goedkope methode om een goed beeld te krijgen op veel punten in het land. ,,Vroeger had je voor een fijnstof- meting een koelkast nodig’’, zegt De Snoo, ,,op aarde of in een satel- liet. Dit opzetstukje voor de iPhone maakt het veel simpeler. Natuur- lijk is de kwaliteit van de metingen minder dan met een groot appa- raat, maar omdat er zoveel metin- gen tegelijk worden gedaan, kun je de ruis eruit halen.’’ Bovendien - dit is pas het begin van burgerwetenschap, voorspelt hij. Niet dat iSpex het allereerste voorbeeld is van ’citizen science’ - gewone mensen stelden al de re- kenkracht van hun pc ter beschik- king van de zoektocht naar buiten- aards leven en ze telden sterren- stelsels. Ze telden vogels in de achtertuinen geplette vliegjes op hun kentekenplaat. Maar iSpex, gaat nog een stap verder. Er kun- nen nog veel iSpex-meetdagen volgen, zegt de decaan. Hij heeft op deze meetdag al diver- se waarnemingen gedaan op weg naar de binnenstad. ,,Je kon echt de verschillen zien. Op een druk verkeersplein zag je meer fijnstof.’’ Op het Stadhuisplein zijn de meet- omstandigheden tegen het mid- daguur niet optimaal. Er hangen witte plukken in wat een strak- blauwe lucht zou moeten zijn. Voorbijgangers blijven staan om te zien waarom die heren hun tele- foon naar de hemel richten. ,,Wat doet u, burgemeester’’, vraagt een fietser. ,,Eigenlijk zouden we voor zo’n fijnstofmeting op de Bree- straat moeten staan’’, merkt die op. Leids iSpex meer dan alleen een gimmick Cabauw , Strikt genomen kan het ook zonder iPhone.Kies op een zon- nige dag positie in het open veld. Kijk naar de horizon. Verkleurt de hemel van blauw naar wit? Dan is de lucht schoon, want de kleur van wa- terdamp in de atmosfeer is wit. Ver- kleurt de hemel naar geel of bruin? Dan hangt er fijnstof in de atmo- sfeer.Maar een waarneming met het blote oog kan nooit meer geven dan een algemene indruk.Met de app en het opzetstukje van het iSpex-pro- ject gaat het heel precies. Sterrenkundige Frans Snik van de Universiteit Leiden houdt de atmo- sfeer nauwgezet in de gaten. Zijn ene oog is gericht op een computer- scherm, waarop te zien is hoe een wolk fijnstof vanuit Frankrijk en België onderweg is naar Noord-Bra- bant. ,,Dat zullen we snel merken in de metingen uit het zuiden’’, zegt hij. Met zijn andere oog registreert hij de lucht boven Cabauw, waar het CESAR-meetstation van het KNMI en het RIVM staat.Dit is het zenuw- centrum van het iSpex-project. Een paar hoge windveren trekken zijn aandacht. ,,Vanmiddag brandt de zon die wolken wel weg. Maar ze mogen de meetresultaten van van- ochtend niet vertroebelen’’, zegt hij. Het iSpex-project is een ’citizen science-project’. Het Rijksinstituut voor Milieuhygiëne (RIVM) heeft samen met het KNMI een eigen vast net waarmee het de kwaliteit van de lucht meet, maar een netwerk van duizenden burgers overal in Neder- land is natuurlijk veel fijnmaziger. Het is echter onduidelijk of een iPhone met een opzetstukje even betrouwbare gegevens oplevert als het fijn afgestelde en geijkte net- werk van het RIVM. De landelijke iSpex-meetdag is opgezet om dit uit te zoeken. In totaal hebben 10.000 Nederlan- ders de app gedownload en het spe- ciale opzetstukje ontvangen. Zij moesten wachten tot gisteren, toen de atmosferische omstandigheden eindelijk ideaal waren voor het ex- periment. Vanaf het eerste begin maakten de deelnemers druk ge- bruik van de mogelijkheid. Zo druk was het zelfs, dat de server de testre- sultaten niet kon verwerken. De da- tabase die de gegevens moest op- slaan, deed het wel, maar de server kon de resultaten niet zichtbaar ma- ken op de kaart van ispex.nl. ’s Mid- dags waren de problemen verholpen en rond 17.30 uur kwamen de mel- dingen rap binnen; dik 4500 metin- gen. Hieruit bleek dat het een over- wegend heldere dag was. Blauwe balletjes (’heel helder’) overheersten boven Leiden, de Haarlemmermeer en Haarlem. Groene, gele en zelfs bruine balletjes maakten duidelijk dat het boven Alkmaar, Amsterdam en Hilversum veel minder goed ge- steld was met de lucht. Het autover- keer, vooral dieselroet, is een be- langrijke bron van fijnstof. Lang niet alle fijnstof is gevaarlijk. Saharazand, dat jaarlijks wel een paar keer over Nederland waait, zee- zout uit de Noordzee of de rook van bosbranden uit Canada, die gisteren vanuit Scandinavië hoog over Ne- derland trokken,leveren amper risi- co op.Maar de iPhone registreert dat stof allemaal wel. Astronoom Snik verwacht dan ook dat de analyse van de meetgegevens nog wel enkele maanden gaat duren. De resultaten worden te zijner tijd gepubliceerd via www.rivm.nl/ispex. In de brandende zon bedienden astronomen gisteren de ’grote spexen’, de instrumenten waaraan de iPhones worden geijkt. FOTO'S ANP Goede dag voor meting iSpex Duizende mensen ra met de tele telefoon rec gen langzaam . Daarna bewo foon strak omh een holle rug. E leek wel tai chi. D komt van deelnem Heerhugowaard d voor de iSpex-metin foon volgde. ,,Het is om aan zo’n groot ex mogen meewerken. H begrijp dat er veel ’fijns nodig zijn, moet hun ro dreven worden. Het echt schappelijke werk moet n gedaan worden. Maar zond kunnen ze niet aan de slag.’ Hans Kortstee uit Zaanstad d meting bij de Prins Bernhardb in Zaandam. „Dat leek me een waar we fijnstof zouden kunnen meten. Dat viel vanmorgen mee, meting geeft aan dat de lucht zee helder was.” Vlotjes Wim Nugteren deed rond kwart over acht een eerste meting in Broek op Langedijk bij Winkelcen- trum Broekerveiling. ,,Daar is nu nog een ruim veld om te meten. Om ongeveer half elf een tweede meting gedaan. Het was eerst even wennen, maar de instructie is goed en de meting verliep ook vlotjes. Beide keren was de uitslag: ’min- der helder’, uitgedrukt in de kleur- code geel.’’ Ger Welboren deed de meting op het dak van de brand- weerkazerne in Zandvoort waar hij werkt. ,,Aangezien ik in de uitruk zit en binnen anderhalve minuut in de brandweerauto moet zitten, was de enige optie voor veel ruimte om je heen het dak van de brand- weerkazerne. Uiteindelijk gaf het apparaat zeer helder aan.’’ Tegen de avond deed hij een meting in zijn woonplaats Noorddorp (tussen Heemskerk en Castricum). ,,Daar is het voor mij belangrijker om te weten, omdat Tata Steel mijn buur is.’’ Het resultaat: Ook heel helder b , Zandvoort: er tien jaar weten we of deze tour schoon is. J. den Boer, Heemstede: Oneens. Pas over tien jaar weten we of Froome echt schoon rijdt. Lance Armstrong zei ook altijd dat hij niets gebruikte. Ik hoop wel dat ze nu naturel rijden maar de twijfel is te groot. Krijn Schoonderwoerd, Leiden: Oneens. Wout Poels werd in een zware etappe zevende, terwijl hij een jaar geleden na een lelijke val zijn nier en zijn milt scheurde, zijn longen kneusde en gebroken rib- ben had. Hij lag op de intensive care, fietste 222 dagen geen wed- strijd. En dan nog zevende worden, een jaar later in een zware etappe. Knap hoor, maar bij zo’n voorbeeld blijf ik dan wel mijn vraagtekens zetten. Met de tandpastaglimlach van Michael Boogerd in m’n ach- terhoofd die nog nooit van het woord doping had gehoord. Maar ondertussen door diezelfde doping goed geboerd heeft en nooit meer hoeft te werken. Jan de Kwaaisteniet, Schagen: Oneens. Dopinggebruik zal altijd doorgaan, zeker bij dergelijke lange ritten. Het blijft een constan- te race tussen de gebruiker en de opsporende organisatie waarbij de laatste altijd een ronde achterloopt. Dus laat de renners doping gebrui- ken. Storten zij dan van de fiets af, is het eigen schuld: men wil toch ten koste van alles winnen. Het enige wat hier tegen helpen kan, is de desbetreffende sporter voor het leven schorsen. Maar dán voor élke sport! En het verdiende geld terug- storten naar de organisaties van deze evenementen. Arie Pronk, Noordwijk: Oneens. De verleiding blijft te groot voor een aantal renners. Rotte appels blijven er altijd tussen zitten, wat dit betreft is het een afspiegeling van de dagelijkse maatschappij die hier misp einde Mevor Sassenh procent s voorlopig mondeling nutteloos in hangt aan elk vooral verbete Die te pas en te den gebruikt al 25% eens oneens opool De bediening van de iSpex-app is heel eenvoudig. Heldere dag voor Leiden, Haarlemmermeer en Haarlem , Analyse gegevens duurt ’enkele maanden’ , server traag Hans Ko Wilfred Simons
[email protected] De Snoo, Lenferink en Stolker doen hun meting. FOTO PR Silvan Schoonhoven Massaalmetenmetje Van onze verslaggever Bard van de Weijer lopikUitgeteldligteenrijtjeschapen inhetflinterdunnereepjeschaduwdat e 213 meter hoge meetmast van het ver hun weiland werpt; het aardezonmaandagniet jnt. Iets verderop tearmnaar jl hij beurtprecieshetzelfde.Ookhierwordt fijnstof gemetendoornaardeluchtte n,maardanmetkostbarespectro- rs.Deze‘spexen’werkennet itjesvoordeiPhone, preciezer.De alsijk- - een strakblauwe hemel nodig. En die kwammaarniet.Nu,opdevalreep– de vakanties zijn al begonnen, waardoor het landelijke karakter van de meting gevaar liep – schenken de weergoden alsnogeenpaarmooiedagen. Dus trekken overal in het land bur- gers er met hun smartphone op uit. et opzetstukje dat zij gebruiken lgenshetzelfdeprincipealsde n in het weiland bij Lo- tellensjesdateen opdelens stel- Sterrenkundige Stephanie Heikamp van de Universiteit Leiden doet een fijnstofmeting met haar iSpex. Links Reportage Fijnstofonderzoek Hetwaslangwachten,op eenzostrakblauwelucht datfijnstofmetenmet duizendensmartphones tegelijkzinzouhebben. Maandagwashetzover. 090713 © de Volkskrant. Bron: ispex.nl Hoe werkt de iSpex? iSpex registreert die vingerafdruk en stuurt de meting naar een centrale database. Op basis van duizenden metingen door vrijwilligers hopen onderzoekers een nieuwe methode te vinden om de samenstelling van fijnstof beter te meten. Met een opzetstukje kan een iPhone worden veranderd in een instrument om fijnstof te meten: de iSpex. Zo werkt het: fijnstof verandert de kleursamenstelling van het licht. Elk type fijnstof verstrooit het licht net even anders, waardoor het een unieke 'vingerafdruk' achterlaat. Advertentie Van o Ianthe Sah amsterdam Bijeeng peratuurvanmin10graden deHaagsetimmermanEddy(35) metzijnmoederWilma(56)opde avondvan19februariditjaarin Düsseldorftepinnen,toenhet tweetaldoordeDuitsepolitiein dekraagwerdgevat.Eenoogge- tuigehaddepolitieingeseind. Moederenzoonstondennamelijk nietzomaartepinnen;zevulden alurenlangeenrugtasmetbank- biljettendiezemetvalsebankpas- jesdoordehelestaduitdemuur trokken.Detasbevatteinmiddels zo’n170 duizendeuroaancash. EddyenWilmablekennietal- leentehandelen,ontdektedepo- litie.Zemaaktendeeluitvaneen wereldwijdnetwerkaanneppin- ners,datdiedaginfebruaritoe- sloeg.Intotaalwerdvoor30 mil- joeneurogepinddoortientallen mensenin23 landen. 30miljoenisveelgeld;alleRoe- meenseskimmersinNederland hebbenzekereenjaarnodigom hetbijeenteroven.Dewoordvoer- dervandeHaagsepolitiediesinds dezeweekbetrokkenisbijdezaak noemtheteen‘triesthoogtepunt inbankcomputerkraken’. MaandagmelddedeHaagsepo- litiedateendeelvandeverdach- tenvandepinbendevermoedelijk afkomstigisuitNederland.De Duitsepolitievroeghunomhulp bijdeopsporing.Daaromzijn maandagookcamerabeeldenvrij- gegevenvanzevenNederlandse verdachtendiediebewustedagin februariinDuitslandpinden.Een GriekseverdachtedienaarNeder- landvluchtte,isinmiddelsopver- zoekvandeDuitseautoriteitenin DenHaaggearresteerd.Indiere- giozijnaldiversehuiszoekingen verricht.Tweeverdachtenzijnin- middelsgeïdentificeerdalseen51- jarigeeneen32-jarigeHagenees. ZodradeDuitsepolitieerom vraagt,wordenzeopgepakt. Hetgeldwerdgestolenvanreke- ninghoudersbijtweebankenuit deVerenigdeArabischeEmiraten (Rakbank)enOman(BankofMus- cat).Deneppinnersmaaktenge- bruikvanwhiteplastics,onbe- druktebankpassenwaaropgesto- lengegevenswordengekopieerd. Dedadershaddendebenodigde gegevensverkregendoordebevei- ligdesystemenvanbedrijvendie voordebankenwerkentehacken. Zoschakeldenzedekaartlimieten vanbestaandecreditcardrekenin- genuitenkopieerdenmagneet- strippenenpincodes. DeNederlandsepolitieraakte bijdezaakbetrokkentoende Haagsetimmermanenzijnmoe- deralsvermistwerdenopgege- ven.Eddyzouzijnmoederbegelei- denbijeenbezoekaanDuitsland vooreenmedischeingreep,maar zekeerdennietterug.DeNeder- landsepolitieontdektetoendat zeineenDuitsecelzaten. smartphone de professionele meetapparatuur. Foto Raymond Rutting / de Volkskrant OverdagwasopdewebsitevaniSpex al te zien waar alle metingen zijn ver- richt.Omtienuur’s ochtendswarener al1.800uitgevoerd,vooralindesteden – een aanwijzing dat het onderwerp fijnstof daarmeerleeftdanindemin- der dichtbevolkte regio’s. De drukte waszogrootdatdeserverswaarophet kaartjegetoondwerdenigetijdbezwe- ken onder de toeloop. Maar de onder- zoekers bezwoeren dat alle gegevens gewoon zijn opgeslagen. Om zes uur waren4.957metingenbinnen. Wereldwijd netwerk Snikenzijncollega’szullenhunvakan- tiedoordelatelandelijkemetingmoe- tstellen. De komende maanden data vergelijken met de ofessioneleappara- tuurheeftgedaan.Doelisuittevinden of aldietelefoonseenbetrouwbarein- dicatie kunnen geven van de hoeveel- heid en vooral het soort fijnstof in de atmosfeer. De droom is het uitrollen van een Europees of misschien zelfs eenwereldwijdmeetnetwerk. Het Longfonds, partner in het pro- ject,hooptdatdeappoptermijnmen- senmetlongklachtenhelptbijhetbe- palenvandeluchtkwaliteitinhunom- geving. Ze kunnen dan besluiten bin- nen te blijven, het wat rustiger aan te doen of hun medicatie aan te passen. Maar zo ver is het nog lang niet. Het duurtvermoedelijknogjarenvoorde iSpexmethode goed genoeg is om de preciezesamenstellingvanhetfijnstof tekunnenbepalen,verwachthetRIVM. Maandagisalvasteeneerstestapgezet. ‘De term fijnstof is nogal een ver- gaarbak’,zegt HesterVolten van het RIVM,dat landelijk fijnstofni- veaus meet met vijftig stations.Bij deze meetpunten wordt gekeken hoe veel fijnstof er in de atmosfeer zit.Alles kleiner dan 10 microme- ter (een 1000ste millimeter) telt mee.Maar het ene fijnstof is het andere niet.Kleine roetdeeltjes zijn schadelijker dan rondzwevend zeezout.Uit de metingen van het RIVM is lastig te achterhalen waar- uit fijnstof precies bestaat.Ster- renkundigen van de Universiteit Leiden hebben mogelijk de oplos- sing voor dit probleem bedacht.Zij hadden spectropolarimeters ont- wikkeld om te onderzoeken wat er zoal rondzweeft in de atmosfeer van verre planeten.Hun techniek bleek ook op aarde goed bruik- baar.Anderhalf jaar geleden be- dacht de Leidse sterrenkundige Frans Snik dat er misschien wel een goedkoop instrumentje voor een smartphone gemaakt kon wor- den.Hij krabbelde wat op een pa- piertje en de iSpex was geboren, een simpel meetinstrument voor de iPhone.Masterstudent Stepha- nie Heikamp ontwierp het voorzet- stukje.Ze wonnen er deAcademi- scheJaarpijs mee,plus 100 dui- zend euro.Daarmee kon de iSpex massaal geproduceerd worden. Eenvoudigapparaatjevoorgrootschaligmeten België, Canada, Colombia, Dominicaanse Republ Egypte, Estland, Groot-Brittannië, Indonesië, Italië, Jap Maleisië, Mexico, Oekraïne, Pakistan, Roemenië, Rusland, Sp Sri Lanka, Thailand, de Verenigde Arabische Emiraten en de VS. 090713 © de Volkskrant BN DESTEM DINSDAG 9 JULI 2013 VANDAAG 3 door Maartje Huijben BREDA – Nee, eerlijk gezegd had hij meer fijnstof verwacht dan dat hij tot dusver heeft gemeten. „Ik woon relatief dicht bij de snelweg en de spoorlijn. Ik ging ervan uit dat er daarom meer fijnstof in de lucht zou zitten. De hoeveelhe die ik tot nu heb me fijnstof van weinig tot veel. In de rest van West-Brabant is het ver- gelijkbaar, zij het dat op sommige plekken ook schone lucht wordt gemeten. „Ik ben geïnteresseerd in de we- tenschap”, verklaart Ma deelname De overheid heeft de maximaal toelaatbare hoeveelheid fijnstof per kubieke meter in de atmosfeer vastgesteld. De dagelijkse norm is 50 microgram en die mag hooguit 35 dagen per jaar worden overschreden. 50 gaan de lucht in ‘Minder fijnstof in Breda dan verwacht’ Ⅵ René Martens had verwacht een hogere concentratie fijnstof te meten. foto Ron Magielse/het fotoburo
mobilemaggie
aronwalsh
sshimizu2006
utig
techmathproject
nearme_tech
mansuy
brainpadpr
kinakomoti321
chokkan
02hattori11sat03
07jp27
dscs
michaelherold
speakerdeck
deanohume
lynnandtonic
bkeepers
tanoku
nonsquared
destraynor
csswizardry
pedronauck
andyhume
lara
