Αφήγηση και αφηγηματικοί τρόποι

Transcript

1. Η Αυήγηση κι ο αυηγητής στη λογοτεχνία Τα είδη ηοσ αθηγηηή, η εζηίαζη ηης αθήγηζης και οι αθηγημαηικοί ηρόποι
2. Αφήγηση ονομάζεται η παρουσίαση, η εξιστόρηση πραγματικών ή φανταστικών γεγονότων, είτε μέσω του προφορικού είτε μέσω του γραπτού λόγου. Σε κάθε αφήγηση απαραίτητα υπάρχει ένα πομπός, ο οποίος παρέχει τις πληροφορίες της αφήγησης (χρόνο, τρόπο, γεγονότα, πρόσωπα του περιστατικού που αφηγείται) και ένας δέκτης (αναγνώστης) που λαμβάνει τις πληροφορίες της αφήγησης.
3.  Κάθε αφήγηση περικλείει κάποιο αφηγηματικό περιεχόμενο και κάποια αφηγηματική πράξη.  Ως αφηγηματικό περιεχόμενο ορίζουμε τα γεγονότα, τα πρόσωπα και τις πράξεις τους που συνθέτουν την ιστορία.  Ως αφηγηματική πράξη ορίζεται ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο παρουσιάζει ο αφηγητής τα γεγονότα.
4. Λογοτεχνική αφήγηση - Μυθιστόρημα - Νουβέλα - Διήγημα
5. Ο αφηγητής  Σε κάθε αφήγηση ο αφηγητής επιλέγει τα γεγονότα που θα παρουσιάσει και ανάλογα διαμορφώνει την οπτική γωνία μέσα από την οποία θα προχωρήσει στην έκθεση των γεγονότων, βάσει των συναισθημάτων του, των σκέψεών του, της αντίληψής του.  Να τονίσουμε το εξής: ο συγγραφέας με τον αφηγητή δεν πρέπει να ταυτίζονται στα λογοτεχνικά κείμενα. Ο συγγραφέας είναι υπαρκτό πρόσωπο –αλλά εκτός κειμένου- ενώ ο αφηγητής και αναλαμβάνει την εξιστόρηση της ιστορίας που δημιουργεί ο συγγραφέας. Αυτό δε σημαίνει ότι σε κάποιες περιπτώσεις δε μπορούμε να εντοπίσουμε αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα στον αφηγητή. Ωστόσο, και τότε ακόμη παραμένουν δύο ξεχωριστά πρόσωπα.
6. Τα είδη του αφηγητή Ο αφηγητής ανάλογα με τη συμμετοχή του στα γεγονότα που εξιστορεί διακρίνεται σε δύο είδη:  α. Ο αφηγητής που συμμετέχει στα γεγονότα της ιστορίας, είτε ως πρωταγωνιστής είτε ως αυτόπτης μάρτυρας (δραματοποιημένος αφηγητής- ομοδιηγητικός αφηγητής) και αφηγείται σε α’ πρόσωπο.  β. Ο αφηγητής που δε συμμετέχει καθόλου στα γεγονότα της ιστορίας (μη δραματοποιημένος αφηγητής – ετεροδιηγητικός αφηγητής) και αφηγείται σε γ’ πρόσωπο.
7. Η εστίαση της αφήγησης Η εστίαση της αφήγησης έχει σχέση με την απόσταση που λαμβάνει ο αφηγητής από τα πρόσωπα της ιστορίας και τη γνώση που διαθέτει για τα γεγονότα, τις σκέψεις και τα συναισθήματα των προσώπων. Επομένως, το είδος του αφηγητή (ομοδιηγητικός – ετεροδιηγητικός) επηρεάζει και την εστίαση της αφήγησης.
8. Ανάλογα με την οπτική γωνία του αφηγητή, έχουμε τρία είδη αφηγήσεων:  α. Αφήγηση με εσωτερική εστίαση: ο αφηγητής συνήθως συμμετέχει και ως πρόσωπο στην ιστορία και έχει περιορισμένη γνώση σχετικά με τα γεγονότα, τις σκέψεις και τα συναισθήματα των υπολοίπων προσώπων της ιστορίας. Η αφήγηση πραγματοποιείται μέσα από ένα συγκεκριμένο πρόσωπο της ιστορίας.  β. Αφήγηση με μηδενική εστίαση: ο αφηγητής λειτουργεί ως παντογνώστης, αφού γνωρίζει όλες τις πτυχές που αφορούν τα συναισθήματα, τις σκέψεις των ηρώων και τα γεγονότα της ιστορίας.  γ. Αφήγηση με εξωτερική εστίαση: ο αφηγητής απλώς εξιστορεί τα γεγονότα χωρίς να δίνει στον αναγνώστη πρόσβαση στις σκέψεις και τα συναισθήματα των ηρώων.
9. Αφηγηματικοί τρόποι Οι αφηγηματικοί τρόποι απαντούν στην ερώτηση «πώς αφηγείται κάποιος», με ποιους τρόπους ο αφηγητής επιλέγει να μας εξιστορήσει τα γεγονότα της ιστορίας. Βασικότεροι αφηγηματικοί τρόποι είναι οι παρακάτω.
10.  α) Αφήγηση: αποκαλείται η έκθεση των γεγονότων της ιστορίας. Συνηθίζεται να μιλάμε για διήγηση όταν έχουμε τριτοπρόσωπη αφήγηση και για μίμηση όταν έχουμε πρωτοπρόσωπη αφήγηση.  β) Περιγραφή: είναι η στατική αναπαράσταση προσώπων, τόπων, αντικειμένων, φαινομένων. Η περιγραφή δίνει περισσότερες πληροφορίες για τα πρόσωπα και το χώρο δράσης της ιστορίας, επιβραδύνει την αφήγηση κι έτσι προκαλεί μεγαλύτερη προσμονή και αγωνία στον αναγνώστη για την εξέλιξη της ιστορίας.  γ) Διάλογος: όταν δύο πρόσωπα συνομιλούν σε α’ πρόσωπο. Ο διάλογος δίνει ζωντάνια και αμεσότητα στην αφήγηση και αναδεικνύει καλύτερα την προσωπικότητα των ηρώων.  δ) (Εσωτερικός) μονόλογος: είναι η απόδοση των σκέψεων, των συναισθημάτων, των αναμνήσεων του ήρωα, συνήθως σε α’ ενικό πρόσωπο.