Δευτερεύουσες Χρονικές Προτάσεις Ν.Ε.

Transcript

1. Η δήλωςη του χρόνου ςτα νέα ελληνικά
2.  Οι δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις ανήκουν στην κατηγορία των δευτερευουσών επιρρηματικών προτάσεων.  Όπως δηλώνει και το όνομά του λειτουργούν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου: προσδιορίζουν το χρόνο κατά τον οποίο έλαβε χώρα μια ενέργεια και τη χρονική σχέση ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα γεγονότα.  Υπάρχει πληθώρα υποτακτικών συνδέσμων που εισάγουν δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις: όταν, καθώς, ενώ, αφού, μόλις, όποτε, μέχρι να κ.α.
3. Αναφέραμε στην προηγούμενη διαφάνεια ότι οι χρονικές προτάσεις δηλώνουν τη χρονική σχέση ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα γεγονότα. Τι σημαίνει αυτό; Το γεγονόσ που δηλώνει η δευτερεύουςα χρονική πρόταςη μπορεί να έχει ςυμβεί: α) πριν το γεγονόσ που δηλώνεται ςτην κύρια πρόταςη, β) ταυτόχρονα με το γεγονόσ που δηλώνεται ςτην κύρια πρόταςη, γ) μετά το γεγονόσ που δηλώνεται ςτην κύρια πρόταςη.
4. Επομένως, διαμορφώνονται τρεις διαφορετικές χρονικές σχέσεις ανάμεσα στη δευτερεύουσα χρονική και στην κύρια πρόταση.  1) Το προτερόχρονο: το γεγονός της χρονικής πρότασης έχει προηγηθεί του γεγονότος της κύριας πρότασης.  2) Το ταυτόχρονο-σύγχρονο: το γεγονός της χρονικής πρότασης συμβαίνει ταυτόχρονα με το γεγονός της κύριας πρότασης.  3) Το υστερόχρονο: το γεγονός της χρονικής πρότασης λαμβάνει χώρα μετά το γεγονός της κύριας πρότασης.
5.  Οι χρονικοί σύνδεσμοι που δηλώνουν το προτερόχρονο είναι οι εξής: αφού, αφότου, μόλις, όποτε, όταν, σαν.  Οι χρονικοί σύνδεσμοι που δηλώνουν το ταυτόχρονο είναι οι εξής: ενώ, ενόσω, εκεί που, καθώς, όποτε, όταν, σαν.  Οι χρονικοί σύνδεσμοι που δηλώνουν το υστερόχρονο είναι οι εξής: μέχρι να/που, πριν(να), προτού(να), ωσότου(να), ώσπου(να), όποτε, όταν.
6. Παραδείγματα 1) Να πασ για βόλτα, αφού τελειώςεισ τα μαθήματά ςου. (Πρώτα θα τελειώςεισ τα μαθήματά ςου και μετά θα πασ για βόλτα  προτερόχρονο) 2) Ακούω μουςική, ενώ μελετάω τα μαθήματά μου. (Την ίδια ώρα που ακούω μουςική, μελετάω  ταυτόχρονο) 3) Περίμενα ςτον προθάλαμο, μέχρι να με καλέςει ο διευθυντήσ. (Με δέχθηκε αφού πρώτα περίμενα  υςτερόχρονο)
7. Θα παρατηρήσατε ότι κάποιοι χρονικοί σύνδεσμοι μπορεί να δηλώνουν παραπάνω από μία χρονικές σχέσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις η χρονική σχέση εξαρτάται από το χρόνο των ρημάτων. Παράδειγμα - Μην κάνεισ φαςαρία, όταν κοιμάμαι! (ταυτόχρονο) - Όταν έφταςεσ ςτο ςπίτι, εγώ είχα φύγει. (υςτερόχρονο) - Με κάλεςε από το κινητό του, όταν είχα φτάςει ςτο ςχολείο. (προτερόχρονο)
8. Άλλοι τρόποι δήλωσης του χρόνου 1) Με επιρρήματα π.χ. Θα προτιμούσα να φύγουμε τώρα. Παρακολούθησα ένα σεμινάριο εχθές. 2) Με προθετικά σύνολα (εμπρόθετοι προσδιορισμοί) π.χ. Θα ξεκινήσω το μάθημα σε δέκα λεπτά. Αποφάσισαν να συναντηθούν μετά το φαγητό. 3) Με ουσιαστικά σε γενική ή αιτιατική π.χ. Υποσχέθηκε να μας επισκεφτεί του χρόνου. Θα αναχωρήσουμε το πρωί. 4) Με χρονική μετοχή π.χ. Πηγαίνοντας στη δουλειά συνάντησα έναν παλιό μου δάσκαλο. Κατεβαίνοντας τις σκάλες κατάλαβα ότι είχα ξεχάσει το πορτοφόλι μου.
9. Γιατί είναι σημαντική η σωστή χρήση των δευτερευουσών χρονικών προτάσεων και των χρονικών προσδιορισμών στη γλώσσα;  Διότι, η αφήγηςη (γραπτή και προφορική) βαςίζεται ςτη διαδοχή των διάφορων γεγονότων. Επομένωσ η ορθή χρήςη των δευτερευουςών χρονικών προτάςεων και των χρονικών προςδιοριςμών είναι ςημαντική διότι: α) μασ βοηθά να δηλώςουμε με ςαφήνεια τη ροή των γεγονότων κι έτςι, β) να γίνει αντιληπτή από τον ακροατή ή τον αναγνώςτη η χρονική ςχέςη ανάμεςα ςτα διάφορα γεγονότα.