Bertso-sorkuntza automatikoa: posible ote?

Hitzaldia UEU-n. Dakiguna erakutsiko dizugu hitzaldi-sortaren parte.

Transcript

1. BERTSO-SORKUNTZA AUTOMATIKOA: POSIBLE OTE? Manex Agirrezabal Euskal Herriko Unibertsitatea manex.agirrezabal@gmail.com 2014ko azaroaren 27a
2. Eskerrak • Udako Euskal Unibertsitatea • Euskal Herriko Unibertsitatea • IXA taldea • Euskal Herriko Bertsozale Elkartea
3. Informatikan ingeniaritza (EHU) (2006-2011) Hizkuntzaren Azterketa eta Prozesamendua Unibertsitate Masterra (2011-2012) EHUn doktorego ikaslea Nire helburua: Ordenagailuari bertsoak sortaraztea
4.  2012ko bertso saioa  Azken urteotako kontu pare bat  Eta munduan, zer?  Eta EHn zer?  Nola sortu bertsoa? AURKEZPENAREN ESKEMA
5.  2012ko bertso saioa  Azken urteotako kontu pare bat  Eta munduan, zer?  Eta EHn zer?  Nola sortu bertsoa? AURKEZPENAREN ESKEMA
6. 2012ko bertso saioa
7. 2012ko bertso saioa 2012an Gipuzkoako Campusean 6 bertsolari (4 gizaki + 2 robot) 4 ariketa burutu zituzten robotek
8. 2012ko bertso saioa Lau ariketak: 1.- Bertso klasikoa kantatu 2.- Oinak emanda (puntuak konbinatu) 3.- Gaia emanda (bertsoa bilatu) 4.- Bertsoa gai librean (surrealista) Youtube
9. 2012ko bertso saioa Bertso surrealista: merezi zu begiak nun duda guztia hara adi da hutsa hemen trazeria gorputza bion baina inkontzientzia duen saiatu zure bi protestaldia Siuc03 makina, 2014-11-25
10. Gure helburua Bertso metriko soilak sortu beharrean, edukiz ere bertso egokiak sortu
11.  2012ko bertso saioa  Azken urteotako kontu pare bat  Eta munduan, zer?  Eta EHn zer?  Nola sortu bertsoa? AURKEZPENAREN ESKEMA
12. Azken urteotako kontuak Zer izan dugu azken urteotan? Literaturan... Hizkuntzaren prozesamenduan...
13. Literaturan... Stanislaw Lem (1921-2006) Cyberyada (1965) - Bi roboten inguruko ipuin laburrak - Trurl's electronic bard - Robot poeta
14. Literaturan... Stanley Kubrick & Arthur C. Clarke 2001: A Space Odyssey (1951-1968) - HAL 9000 - Hitz egin, entzun, ulertu, artea ulertu, sentitu, iritzia eman, matxinatu
15. Hizkuntzaren prozesamenduan... Turing-en testa (1950) Makinak sortutakoa gizakiak sortu dezakenaren parekoa den ala ez egiaztatzeko testa
16. Hizkuntzaren prozesamenduan... ELIZA (1966) Ezagunena Doctor psikoterapeuta - I'm looking for a weird example of the system ELIZA - Do you enjoy looking for a weird example of the system ELIZA?
17. Hizkuntzaren prozesamenduan... Watson (2006-2011+) 2011n Jeopardy programan irabazle Youtube
18.  2012ko bertso saioa  Azken urteotako kontu pare bat  Eta munduan, zer?  Eta EHn zer?  Nola sortu bertsoa? AURKEZPENAREN ESKEMA
19. Eta munduan, zer? Ez naiz bakarra!!! :-) Bada poesia/ipuinak sortzen dituenik Bada umorea sortzen duenik Bada kantuarekin lan egiten duenik
20. Eta munduan, zer? Literatura-sorkuntza...
21. Poesia eta literatura... Pablo Gervás (UCM) Wasp (2000) Xake partida (2014) Dragoi eta Printzeak (2014)
22. Poesia... Wasp A ti unidos sin saber El destino se encaprichó En más de ti no me dejes De vueltas miedos y temores
23. Literatura... Dragoi eta printzesak El rey Felipe está preparado. La princesa Laura despierta. La princesa sale del castillo. El dragón Draco emprende el vuelo en busca de alguna princesa desprotegida. La princesa Laura ha sido secuestrada. El rey intenta pedir rescate para la princesa Laura. El caballero Rafael entra en escena. El rey intenta pedir rescate para la princesa Laura. El caballero Rafael busca al dragón Draco. El dragón Draco ha muerto en batalla. La princesa Laura fue liberada. El rey entrega 50 monedas al caballero Rafael. La princesa llega al castillo con el caballero Rafael. La princesa Laura pone fin a su aventura.
24. Poesia... Hugo R. G. Oliveira PoeTryMe (2009) PoeTryMe gazteleraz (2014)
25. Poesia... PoeTryMe gazteleraz (2014) sordos a las estimas y afectas en el dulce amor ejercitados en los presentes trabajos y cuidados hinchen de tristes desgracias el viento
26. Poesia... Ruli Manurung Poemak ebaluatzeko hiru irizpide: esanahia, gramatikaltasuna eta poetikotasuna
27. Eta munduan, zer? Umorea...
28. Umorea...
29. Umorea... HahaCronym! FBI = Federal Bureau of Investigation Fantastic Bureau of Intimidation PDA = Personal Digital Assistant Penitential Demoniacal Assistant ITS = Intelligent Tutoring Systems Impertinent Tutoring Systems
30. Eta munduan, zer? Ordenagailua kantuan jarriko dugu orain!
31. Kantuan Pavarobotti
32.  2012ko Bertso saioa  Azken urteotako kontu pare bat  Eta munduan, zer?  Eta EHn zer?  Nola sortu bertsoa? AURKEZPENAREN ESKEMA
33. Eta EHn zer? IXA taldea
34. Eta EHn zer? • Xuxen • Matxin • Euskal WordNet • Euskal Aditzen Lexikoia • Bertsotarako Arbel Digitala • SegaPoto
35. WordNet
36. Euskal Aditzen Lexikoia agindu Mikelek Mireni zerbait agindu zion NORK NORI ZER
37. BertsolariXa
38. Bertsotarako Arbel Digitala www.bertso-eskolak.com
39. SegaPoto
40.  2012ko Bertso saioa  Azken urteotako kontu pare bat  Eta munduan, zer?  Eta EHn zer?  Nola sortu bertsoa? AURKEZPENAREN ESKEMA
41. Nola sortu bertsoa? Eta guzti honekin? Zer egin dezakegu?
42. 1. esperimentua Ideia!
43. 1. esperimentua Ideia! Bertsoak analizatu eta kategoria morfologikoak berdin mantenduta, puntu berriak sortu.
44. 1. esperimentua Ideia! Bertsoak analizatu eta kategoria morfologikoak berdin mantenduta, puntu berriak sortu Berriro nere kontura aberastu kasinoa ADB IOR_GEN IZE_ALA ADI IZE_ABS
45. 1. esperimentua Ideia! Bertsoak analizatu eta kategoria morfologikoak berdin mantenduta, puntu berriak sortu Berriro nere kontura aberastu kasinoa ADB IOR_GEN IZE_ALA ADI IZE_ABS Bertan nire batera izan tanto
46. 1. esperimentua Emaitza onik bazegoen, baina! Belodromoarentzat zenbat laudorio Sorginentzat hiru esker
47. 2. esperimentua Aditzek arazoak ematen dituzte...
48. 2. esperimentua Aditzek arazoak ematen dituzte... Ideia!
49. 2. esperimentua Aditzek arazoak ematen dituzte... Ideia! Ez aldatu aditzak!!!
50. 2. esperimentua Aditzek arazoak ematen dituzte... Ideia! Ez aldatu aditzak!!! Nahiz administrazioan erantzungo duten zera LOT IZE_INE ADI ADL IZE_ABS
51. 2. esperimentua Aditzek arazoak ematen dituzte... Ideia! Ez aldatu aditzak!!! Nahiz administrazioan erantzungo duten zera LOT IZE_INE ADI ADL IZE_ABS Nahiz Bueltan erantzungo duten atzamarra
52. 2. esperimentua Honetan ere emaitza onik bazegoen! Euskaldunok izan dugu borrokalarien fama Freskura izan dugu bizilagunen duintasuna
53. 3. esperimentua Oraindik arazoak daude...
54. 3. esperimentua Oraindik arazoak daude... Ideia!
55. 3. esperimentua Oraindik arazoak daude... Ideia! Hitzak aldatzerakoan semantikoki erlazionatutako hitzekin aldatu: sinonimoak, antonimoak, hiperonimoak, hiponimoak, ...
56. 3. esperimentua Oraindik arazoak daude... Ideia! Hitzak aldatzerakoan semantikoki erlazionatutako hitzekin aldatu: sinonimoak, antonimoak, hiperonimoak, hiponimoak, ... Lotsagabekeria zuregan nagusi IZE_ABS IOR IZE_ABS
57. 3. esperimentua Oraindik arazoak daude... Ideia! Hitzak aldatzerakoan semantikoki erlazionatutako hitzekin aldatu: sinonimoak, antonimoak, hiperonimoak, hiponimoak, ... Lotsagabekeria zuregan nagusi IZE_ABS IOR IZE_ABS Lasaitasuna zuregan gazte
58. Esperimentuen emaitzak Lehen esperimentuko puntuak: % 3 “onak” Bigarren esperimentuko puntuak: % ~35 “onak” Hirugarren esperimentuko puntuak: % 75 “onak”
59. Egitura Sorkuntza automatikoa egiteko, Building Natural Language Generation Systems izeneko liburuan aurkeztutako egitura
60. Egitura Egitura horren arabera Hizkuntzaren Sorkuntzak 5 pauso: 1.- Edukiaren zehaztapena 2.- Dokumentuaren egituratzea 3.- Lexikalizazioa 4.- Agregazioa 5.- Aipamenen sorkuntza 6.- Azaleko sorkuntza
61. Egitura 1.- Edukiaren zehaztapena Aipatuko ditugun hitz edo kontzeptuak zehaztu Poxpolu batek pizten badu lehen ditxa gero bota sastraka eta zumitza tximinitikan gora doa bere gisa baina neretzat sua dugu bertsogintza bertsoa balitza su baten baldintza piz dezagun hitza alaituz bizitza hemen su horren bueltan dantzan gabiltza
62. Egitura 2.- Dokumentuaren egituratzea Bertsoaren egitura narratiboa definitu Puntu bakoitzari aditz bat ezarri ...piztu... ...bota... ...joan... ...izan... ...piztu... ...alaitu... ...dantzan_ibili...
63. Egitura 3.- Lexikalizazioa Puntu bakoitzean hitz espezifikoak ezarri piztu + poxpolu + ditxa bota + sastraka bota + zumitza izan + su + bertsogintza piztu + hitza
64. Egitura 4.- Agregazioa Elkartu daitezkeen esaldiak elkartu bota + sastraka + bota + zumitza bota + sastraka eta zumitza
65. Egitura 5.- Aipamenen sorkuntza Erreferentziak sortu Ametsentzat, sua = bertsogintza Ametsentzat = niretzat
66. Egitura 6.- Azaleko sorkuntza Orain arteko adierazpen abstraktuak esaldi bihurtu
67. Egitura Poxpolu batek pizten Badu lehen ditxa Gero bota sastraka Eta zumitza Tximinitikan gora Doa bere gisa Baina neretzat sua Dugu bertsogintza Bertsoa balitza Su baten baldintza Piz dezagun hitza Alaituz bizitza Hemen su horren bueltan Dantzan gabiltza
68. Mila esker! :-)
69. BERTSO-SORKUNTZA AUTOMATIKOA: POSIBLE OTE? Manex Agirrezabal Euskal Herriko Unibertsitatea manex.agirrezabal@gmail.com 2014ko azaroaren 27a