BiałQA meetup (PL): Brain up your testing! Kognitywne podejście do testowania oprogramowania

https://www.facebook.com/events/248470902507184/

W dobie pędzącego postępu technologicznego zdarza nam się zapomnieć, że nadal jesteśmy ludźmi. Utrata takiej perspektywy jest ze wszech miar niekorzystna, zarówno dla nas samych, jak i dla jakości softu oraz użytkowników końcowych.

Podejście poznawcze do testowania oprogramowania pomaga zadbać o “ludzką stronę technologii”, a co za tym idzie, pomaga ono zadbać o jakość.

W prezentacji znajdą się następujące treści:
-składniki ciągłego zapewnianiu jakości (QA)
-o podejściu poznawczym (kognitywnym)
-zasadzki umysłu czyhające na testera i QA
-trochę teorii naukowych do wykorzystania w praktyce
-jak być “human-friendly”?
-checklisty testera-kognitywisty

Transcript

1. Brain up your testing!
   Kognitywne podejście do testowania oprogramowania
   Aleksandra Kornecka
   OLX Group
   BiałQA meetup 19.10.2018, Białystok, Polska
   

   View Slide

2. whoami
   2
   ● software quality assurance engineer
   ● mgr kognitywistyki
   ● sprinter
   

   View Slide

3. Agenda
   1. Definiowanie jakości oprogramowania.
   2. Wyzwania “ludzi od jakości".
   3. O podejściu kognitywnym.
   4. Teorie kognitywistyki użyteczne w IT.
   5. Wskazówki jak być human-friendly względem użytkownika.
   6. Podsumowanie oraz checklisty testerskie.
   

   View Slide

4. Definiowanie jakości
   Bo to szerokie zagadnienie ☺
   

   View Slide

5. Składniki jakości
   ● trafne wymagania biznesowe i techniczne
   ● regularna informacja zwrotna o produkcie
   ● stosowanie standardów kodowania oraz refactoring kodu
   ● stosowanie się do standardów takich jak: ISO, IEEE, GDPR (..)
   ● odpowiedni stopień pokrycia poszczególnych wymiarów jakości –
   funkcjonalność, użyteczność, utrzymywalność, niezawodność itd.
   ● zmotywowanie osób biorących udział w wytwarzaniu oprogramowania
   ● i ... kilka innych
   

   View Slide

6. Software
   Development
   Life
   Cycle
   

   View Slide

7. Wyzwania
   człowieka, który pełni rolę testera i QA
   

   View Slide

8. Weryfikacja
   “Czy to działa?”
   Walidacja
   “Czy to działa tak jak założono?”
   Użyteczność
   ”Czy ludzie wiedzą jak tego
   używać?”
   

   View Slide

9. Podejmowanie decyzji
   Czy to już błąd czy jeszcze funkcjonalność?
   

   View Slide

10. View Slide

11. Błąd poznawczy konfirmacji (confirmation bias)
    

    View Slide

12. View Slide

13. Odwrócony paradoks pestycydów
    Szczególnie podatne są tu testy regresyjne - jest to argument za
    automatyzacją oraz częstym wykonywaniem “automatów”.
    

    View Slide

14. Podejście kognitywne
    na przykładach
    

    View Slide

15. “Kognitywne” oznacza:
    ● zależność od możliwości i ograniczeń ludzkiej percepcji
    ● branie pod uwagę zasad funkcjonowania mózgu i umysłu ludzkiego
    ● branie pod uwagę procesowania bodźców przez zmysły
    ● branie pod uwagę zróżnicowania interfejsów
    (wizualny, dotykowy/haptyczny, słuchowy)
    

    View Slide

16. Heurystyki kulturowe
    ● W jaki sposób to samo oprogramowanie jest używane w różnych
    częściach świata?
    ● Czym się kierować, testując oprogramowanie dla użytkowników z
    odmiennych kultur?
    

    View Slide

17. Ograniczenia poznawcze
    Front-end komunikuje się z back-endem.
    Strona „zna” swoją całą zawartość.
    Człowiek nie zna jej całej zawartości.
    

    View Slide

18. Dlaczego jest to ważne?
    end-user
    Źródło
    

    View Slide

19. Manifest kognitywnej jakości
    ● jesteśmy istotami ludzkimi (programiści,
    testerzy, koordynatorzy projektów,
    użytkownicy)
    ● jako ludzie wytwarzamy oprogramowanie
    za pomocą technologii
    ● chcemy by inni ludzie, z różnych kultur i o
    różnym obyciu z technologią skutecznie
    używali naszych wytworów
    ● jakość jest ciągła (continuous quality)
    

    View Slide

20. Teorie kognitywistyki
    użyteczne w IT
    

    View Slide

21. Rozpiętość
    uwagowa
    Źródło: “Attention spans. Consumer Insights.” Report by Microsoft Canada, 2015
    

    View Slide

22. Pojemność pamięci roboczej
    Tylko od 2 do 7 ‘jednostek informacji’ na 15-30 sekund (prawo Millera)
    

    View Slide

23. Ślepota na zmiany
    Silne skupienie na danej czynności czyni nas ślepymi na zmiany.
    Tester kierujący swą uwagę na jedną funkcjonalność jest podatny na
    przeoczenie błędu w innej funkcjonalności.
    

    View Slide

24. Kontrola poznawcza vs dystraktory uwagi
    

    View Slide

25. Luka percepcyjna
    Mózg potrzebuje chwili by skonstruować całą scenę wzrokową
    (teoria Marr’a).
    

    View Slide

26. Myślenie schematami (prawa Gestalt)
    Nasz umysł kocha schematy, i podąża nimi kiedy tylko może.
    

    View Slide

27. Myślenie schematami (prawa Gestalt)
    Prawo bliskości elementów
    

    View Slide

28. Myślenie
    schematami
    (prawa Gestalt)
    Prawo podobieństwa
    

    View Slide

29. Myślenie schematami (prawa Gestalt)
    Prawo podobnego ruchu: drag-and-drop
    

    View Slide

30. Myślenie
    schematami (prawa
    Gestalt)
    Prawo symetrii
    

    View Slide

31. Myślenie schematami
    (prawa Gestalt)
    Prawo kontynuacji
    

    View Slide

32. Myślenie schematami (prawa Gestalt)
    Prawo Prägnanz
    (wydobycie figury z tła)
    

    View Slide

33. Affordancje Gibsona
    Gdzie może kryć się błąd?
    

    View Slide

34. Wskazówki
    jak być human-friendly (developer-friendly, user-friendly itd.)
    

    View Slide

35. Świadomość jest zbawienna
    

    View Slide

36. Podejście shift-left
    

    View Slide

37. Heurystyki - Jakob Nielsen
    37
    

    View Slide

38. Definition of Ready, Definition of Done
    

    View Slide

39. Metoda
    “5 Why’s”
    jako analiza
    źródłowa
    

    View Slide

40. Real-time monitoring
    ● rozproszona komunikacja
    ● bramki jakości przy
    wdrożeniach (CI,
    wersjonowanie)
    ● real-time monitoring (np.
    DataDog, New Relic, Fabric)
    ● raporty z incydentów
    

    View Slide

41. Podsumowanie
    

    View Slide

42. Cel podejścia kognitywnego = tworzenie
    oprogramowania, które:
    - działa
    - jest “dla ludzi*”
    *ludzie = testerzy, użytkownicy, programiści (...)
    

    View Slide

43. Najważniejsze wnioski
    ● człowieczeństwo to jedno z wymagań „technicznych” projektu
    ● każdy w SDLC ma swój wkład w jakość, nieważne jaką pełni rolę
    ● testuj zanim powstanie linijka kodu
    ● wymiana informacji (komunikacja) jest kluczowa
    ● świadomość możliwości i ograniczeń poznawczych ma wartość
    biznesową dla całego produktu
    

    View Slide

44. Przykładowa checklista testera-kognitywisty
    ● Czy wiesz czego potrzebuje użytkownik?
    ● Czy starasz się uzyskać informację zwrotną od użytkownika?
    ● Czy obsługujesz różne kody błędów zarówno po stronie klienta
    przeglądarki jak i po stronie serwera?
    ● Czy Twoja aplikacja jest dostosowana do osób z
    niepełnosprawnościami?
    ● Czy aplikacja jest zabezpieczona przed złośliwymi skryptami,
    iframe’ami, pop-upami?
    ● Czy od razu wiadomo jak używać Twojej aplikacji?
    ● Czy Twoja aplikacja posiada formularz kontaktowy?
    ● Czy wraz z aktualizacją wersji aplikacji, aktualizujesz też Pomoc itp.?
    

    View Slide

45. Przykładowa checklista mobilnego
    testera-kognitywisty
    ● Czy Twoja aplikacja mobilna jest odporna na nagłe połączenie
    głosowe do użytkownika?
    ● Czy Twoja aplikacja radzi sobie z zanikiem połączenia z
    internetem?
    ● Czy Twoja aplikacja radzi sobie z zanikiem usługi geolokacji?
    ● Czy Twoja aplikacja radzi sobie z różnymi rozmiarami ekranu,
    rozdzielczością, schematami obsługi gestów?
    ● Czy wspierasz zarówno widok wertykalny, jak i horyzontalny
    aplikacji oraz przejście między nimi?
    

    View Slide

46. Inspiracje
    ● kognitywistyka, psychologia poznawcza
    ● doświadczenia własne i rozmowy z różnymi ludźmi z IT
    ● psychologia kliniczna (EEG, fMRI, ERP)
    ● badania użyteczności i user experience
    ● architektura informacji
    ● antropologia kulturowa
    

    View Slide

47. Źródła
    ● Lista błędów poznawczych
    ● Pułapki przy podejmowaniu decyzji, analiza
    ● Heurystyki kulturowe , krótki opis , kolejna książka
    ● IBM badania nad kosztem błędów w oprogramowaniu
    ● Microsoft Research attention span
    ● Prawo Millera - pojemność pamięci roboczej
    ● Eksperyment “change blindness” z gorylem, Simons & Chabris, 1999
    ● Kontrola poznawcza a dystraktory
    ● Teoria D. Marra, afordancje J.J.Gibsona, teoria Gestalt
    ● Heurystyki Jakoba Nielsena, artykuły o usability oraz UX
    ● Metoda 5 WHYs na przykładzie inżynierii jakości produkcji
    

    View Slide

48. Dziękuję za uwagę!
    AleksandraKornecka.com
    GirlsWhoTest.pl
    OLXgroup.com
    

    View Slide