Upgrade to Pro — share decks privately, control downloads, hide ads and more …

Project Evaluation

Project Evaluation

Botas, Ankara

H. Kemal İlter

March 23, 2006
Tweet

More Decks by H. Kemal İlter

Other Decks in Education

Transcript

  1. 2 Eğitmen Dr. H. Kemal İlter Başkent Üniversitesi İktisadi ve

    İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü Öğretim Elemanı 1990-1995 Bilişim Sektörü 1995-2006 Akademi E-İş, Kurumsal Bilgi Sistemleri, Yöneylem Araştırması, Proje Planlaması, Proje Yönetimi, Kuyruk Modelleri, Simülasyon 30’un üzerinde bilişim projesi 3 uluslararası proje Kamu kuruluşları için çeşitli proje çalışmaları ve fizibilite raporları
  2. 6 Plan ve Planlama Planlama: Amaçları belirleme ve bu amaçları

    gerçekleştirmek için çeşitli alternatif yollar araştırma, geliştirme, değerlendirme ve en uygununu seçme süreci. Politikalar Stratejik Planlar Taktik Planlar Operasyonel Planlar Kısa Dönemli Faaliyet Programları Stratejik Düzey Orta Düzey Operasyonel Düzey
  3. 7

  4. 8 Proje Proje: Plan çerçevesinde belli bir zaman döneminde belirli

    kaynaklarla diğerlerinden bağımsız olarak gerçekleştirilebilecek birbiri ile doğrudan ilişkili faaliyetler kümesi. Yeni Yatırım Projeleri Tamamlama-Genişletme (Tevsi) Yatırım Projeleri Yenileme Yatırım Projeleri Modernleştirme Yatırım Projeleri
  5. 9 Yatırım Projelerini Hazırlama ve Değerlendirme Gerekliliği 1. Optimal kaynak

    kullanımını amaçlayan makro ve mikro bazda yatırım kararları 2. Teşviklerden faydalanma ve faydalandırma 3. Dış finansman talebi
  6. 11 Proje Fikrinin Doğuşu Ön Yapılabilirlik Çalışması (Ön Fizibilite Etüdü)

    Yapılabilirlik Çalışması (Fizibilite Etüdü) Projenin Değerlendirilmesi Projenin Uygulamaya Konulması Proje Planlaması
  7. 12 Proje Fikrinin Doğuşu ve Ön Eleme İhtiyacın araştırılması ve

    ihtiyacı karşılayacak ürünün belirlenmesi • Beyin fırtınası (brainstorming) • İlginç fikri alışılagelmiş yapma (synetics) • Morfolojik analiz (morphological analysis) • Edison yöntemi • Gordon yöntemi Ürünün belirlenmesi ve ihtiyacın derecesinin araştırılması Proje olanakları etüdü
  8. 13 Ön Yapılabilirlik Çalışması Proje fikrinin kapsamlı bir yapılabilirlik çalışması

    gerektirmesi Kapsamı belirlenen yapılabilirlik çalışmasının hazırlanma şekli ve taraflar Tahmini toplam maliyetin belirlenmesi
  9. 14 Yapılabilirlik Çalışması Pazar Analizi Teknik Analiz Finansal Analiz Tüketici

    analizi Rekabet ortamının analizi Pazar büyüklüğünün tahmini Pazarlama stratejisinin belirlenmesi Pazar payının tahmini Pazarlama raporunun hazırlanması Ürünün teknik özelliklerinin belirlenmesi Ürünün teknolojisinin belirlenmesi Alternatif teknolojilerin belirlenmesi Optimal teknoloji seçimi ve transferi Üretim sürecinin belirlenmesi Kuruluş yeri seçimi Yatırım uygulama planının hazırlanması Projenin toplam maliyetinin hesaplanması Proje toplam gelirlerinin hesaplanması Projenin nakit akımlarının hesaplanması Projenin ekonomik ve finansal açıdan değerlendirilmesi
  10. 16 Tüketici Analizi Tüketici İhtiyaçları – motiv faktörler Pazar Bölümlendirmesi

    • Demografik faktörler • Sosyo-Ekonomik faktörler • Coğrafik faktörler • Ürünün kullanıcıları • Yerel-Küresel pazar Satın Alma Süreci
  11. 17 Rekabet Ortamının Analizi Pazarın Yapısı Rekabetin Temelleri Ürün Yaşam

    Devri Pazara Giriş Engelleri • Ölçek ekonomisi • Mutlak maliyet avantajı • Dikey birleşme • Ürün ve marka bağlılığı Kurumsal Engeller Giriş Dönemi Büyüme Dönemi Olgunluk Dönemi Düşüş Dönemi Zaman Satış Miktarı
  12. 18 Pazar Büyüklüğünün Tahmini Nitel Yöntemler • Delphi tekniği Nicel

    Yöntemler • Zaman serisi analizleri – Doğrusal trend analizi • Logaritmik trend analizleri – Üssel ve Gompertz eğrileri • Nedensel modeller (Regresyon analizi, Input-Output analizleri)
  13. 19 Pazarlama Stratejisinin Belirlenmesi Ürünün tasarımı Ürünün fiyatı • Maliyet

    + Kar • Sızma • Yok edici fiyatlama • Zarar öncüsü • Kaymağını alma • Yönetsel fiyatlama • Denetimli ve destekli fiyatlama • Piyasa fiyatı Dağıtım • Müşterinin özellikleri • Ürünün özellikleri • Rekabet derecesi Tutundurma (promosyon)
  14. 25 Alternatif Teknolojilerin Değerlendirilmesi Sermaye ihtiyacı Yerel hammaddelere uyumu Gerektirdiği

    işgücü miktarı ve işgücü kalitesi Enerji ihtiyacı Dışa bağımlılık düzeyi Üretim kapasitesi esnekliği Çevresel etkiler İstihdama etkisi
  15. 26 Teknoloji Transferi Yabancı uzman istihdamı Makine ve araç dışalımı

    Teknoloji lisans sözleşmeleri Ekspertiz ve teknik yardımlar
  16. 28 Optimal Üretim Kapasitesinin Seçilmesi Teknik kapasite Pratik kapasite Fiili

    kapasite Optimal kapasite Talep Teknoloji Finansman Hammadde ve İşgücü Kuruluş Yeri Ekonomik Politikalar
  17. 30 Üretim Tipinin ve İş Akımının Belirlenmesi Sürekli Üretim Kesikli

    Üretim Üretim Miktarı Ürün çeşitliliği İşlemlerin tekrarı Parça Üretimi Yığın Üretimi Kafile Üretimi
  18. 35 Fabrika İçi Yerleşim Düzeni ve Bina İhtiyacının Belirlenmesi Üretin

    alanı yer ihtiyacının tahmini Yönetim ve yardımcı hizmetler yer ihtiyaçlarının tahmini Fabrika içi yerleşim düzeninin belirlenmesi • Sürece göre düzenleme • Ürüne göre düzenleme Bina ihtiyacının belirlenmesi
  19. 36 Kuruluş Yeri Seçimi Ekonomik faktörler • Pazar bölgeleri (Ürünün

    taşıma maliyeti, Ürünün çabuk bozulması ve nazikliği, Ürünün hizmet olması durumu) • Hammadde kaynakları (Hammaddenin işletmeye taşıma maliyeti, Hammaddenin çabuk bozulma durumu) • Bölgenin ulaşım olanakları • İşgücü kaynakları Doğal faktörler • İklim • Coğrafik yapı • Doğal su kaynaklarına yakınlık Ekonomik politikalar • Toplumsal şartlar • Ulaşım ve haberleşme • Altyapı olanakları • Yan sanayi • Arazi maliyeti, büyüklüğü, inşaata hazırlama giderleri
  20. 37 Yatırım Uygulama Planının Hazırlanması Faaliyet A B C D

    E F G H I J Gün 90 115 194 149 105 129 170 177
  21. 38 1 2 3 4 5 6 8 9 7

    A 90 F 25 G 14 H 28 A 90 F 25 G 14 D 20 H 28 SON E 21 J 45 I 30 B 15 C 5
  22. 40 Projenin Toplam Maliyetinin Hesaplanması Gerekli harcama miktarı belirlenerek özkaynak

    ve özkaynak dışında ihtiyaç duyulacak kredi miktarı tespit edilir. Toplam yatırım tutarının büyük bölümünü oluşturan sabit sermaye yatırımları tutarının belirlenmesi yoluyla amortisman miktarının saptanması mümkün hale gelir. Teşviklerden yararlanabilmek için bu hesaplamanın yapılması zorunluluğu vardır.
  23. 41 Sabit Sermaye Yatırım Giderleri Ana Tesis Makina ve Donanım

    Giderleri Mühendislik ve Proje Giderleri Lisans, Patent, Know-How vb. Teknoloji Ödemeleri Arazi Düzenlemesi Arazi Bedeli Hazırlık Yapıları İnşaat İşleri Giderleri Ulaştırma Tesislerine İlişkin Harcamalar Etüd Giderleri Genel Giderler Taşıma ve Sigorta Giderleri Yardımcı İşletmeler Makina ve Donanımı İthalat ve Gümrükleme Giderleri Montaj Giderleri Taşıt Araçları Beklenmeyen Giderler İşletmeye Alma Giderleri Yatırım Dönemi Faizleri
  24. 42 İşletme Sermayesi Brüt işletme sermayesini oluşturan kalemler Toplam stoklar

    A . Hammadde stokları B. Yardımcı madde stokları C. Yedek parça stokları D. İşlenmekte olan mal stokları E. Nihai mamül stokları Alacaklar Nakit (kasa-banka) Ödenmesi gereken borçlar
  25. 43 Alınan hammaddenin depoda bekleme süresi 15 gün Üretim için

    geçen süre 10 gün Ürünün depoda stoklama süresi 20 gün Kredili satış vadesi ya da süresi 61 gün İşletmenin toplam günlük giderlerini karşılamak İçin yeterli nakit bulundurma süresi 3 gün Toplam 109 gün Çalışma devir katsayısı = Yıllık çalışma süresi / Çalışma devri = 360 / 109 = 3.3 İşletme sermayesi ihtiyacı = Yıllık işletme giderleri / Çalışma devri katsayısı = 100 / 3.3 = 30.3
  26. 44 Toplam Yatırımın Finansmanı ve Sermaye Yapısı İlk yatırım tutarı

    = Sabit sermaye yatırım giderleri – Kuruluş dönemi faiz giderleri + Ortalama işletme sermayesi ihtiyacı
  27. 45 İşletme Dönemi Gelir ve Giderleri Faydalı ömür Nakit akım

    tablosu Amortisman Sabit giderler, değişken giderler, yarı-değişken giderler Başabaş noktası (kara geçiş noktası)
  28. 46 Sabit Giderlerin Dağılımı Harcama Türü t0 t1 Etüd ve

    proje giderleri 5000 Lisans ve patentler 10000 Arsa değeri 2000 Arsa düzenleme giderleri 2000 İnşaat giderleri 15000 10000 Ulaştırma tesisleri 1000 Makina ve araç gereç 20000 80000 Taşıt araçları 1000 3000 Genel giderler 6000 3000 İşletmeye alma giderleri 5000 Beklenmeyen giderler 4000 8000 Toplam 65000 110000
  29. 47 İşletme Giderleri Harcama Türü t2 t3 t4 t5 t6

    t7 Hammaddeler 60000 85000 100000 100000 100000 100000 Yardımcı madde ve malzeme 9000 12750 15000 15000 15000 15000 Enerji 6000 8500 10000 10000 10000 10000 İşçilik ve personel 35000 35000 35000 35000 35000 35000 Lisans ve patent - - - - - - Bakım ve onarım 5000 5000 5000 5000 5000 5000 Genel giderler 25000 25000 25000 25000 25000 25000 Amortismanlar 17490 17490 17490 17490 17490 17490 Satış giderleri 1200 1700 2000 2000 2000 2000 Faizler 9000 6000 3000 Toplam 167690 196440 212490 209490 209490 209490
  30. 48 Amortisman Giderleri Amortismana Tabi Değerler Miktarı VUK Oranı Amortisman

    Etüd ve proje giderleri 5000 20% 1000 Lisans ve patentler 10000 20% 2000 Makina ve araç-gereç 100000 10% 10000 Ulaştırma tesisleri 1000 6% 60 İnşaat giderleri 25000 4% 1000 Taşıt araçları 4000 15% 600 Toplam 145000 14660 Ağırlıklı amortisman oranı = 14660 / 145000 = 0.1011 Yıllık amortisman miktarı = (175000 - 2000) x 0.1011 = 17490.3 Sabit değerlerin amortisman süresi = (175000 - 2000) / 17490.3 = 9.89 yıl Faydalı ömür = 5 yıl Kalan amortisman payı = (175000 - 2000) - (5 x 17490.3) = 85550
  31. 49 İşletme Sermayesi İhtiyacı Alınan hammaddenin depoda bekleme süresi 10

    gün Üretim için geçen süre 20 gün Ürünün depoda stoklama süresi 15 gün Kredili satış vadesi ya da süresi 61 gün Günlük giderleri karşılamak için yeterli nakit bulundurma süresi 14 gün Toplam 120 gün Çalışma devir katsayısı = Yıllık çalışma süresi / Çalışma devri = 330 / 120 = 2.75 İşletme sermayesi ihtiyacı = Yıllık işletme giderleri / Çalışma devri katsayısı = 212490 / 2.75 = 77269
  32. 50 Yatırım Tutarı ve Sermaye Yapısı t1 t2 Toplam Yatırım

    Sabit sermaye 65000 110000 İşletme sermayesi - 77269 Kuruluş Dön. Faiz Giderleri - - Yıllık toplam yatırım 65000 187269 Finansman Öz kaynak 65000 97269 Yabancı kaynak - 90000 Finansman ihtiyacı - 90000 İlk yatırım tutarı = 252269 90000 kredi için 3 yıl %10 faiz
  33. 51 Yıllık Eşit Kredi Ödemesi 90000 ) 3 , 10

    % ( 90000 ) 10 . 0 1 ( 1 90000 ) 10 . 0 1 ( ) 10 . 0 1 ( ) 10 . 0 1 ( 3 1 3 2 1 = = + = + + + + + ∑ = yıı PVIFA PMT PMT PMT PMT PMT t t
  34. 52 49 . 2 10 . 0 ) 10 .

    0 1 ( 1 1 ) 1 ( 1 1 ) 1 ( 1 3 1 = + − = + − = + = ∑ = PVIFA k k k PVIFA n n t t PMT(PVIFA %10, 3 yıl) = 90000 PMT(2.49) = 90000 PMT = 36188.18 Yıllar Yıllık Ödeme Faiz Anapara Kalan 1 36188.18 9000 27188.18 62811.82 2 36188.18 6281.18 29907 32904.82 3 36188.18 3290.48 32897.7 7.12
  35. 53 Proje Toplam Giderlerinin Yıllara Göre Dağılımı Giderler t0 t1

    t2 t3 t4 t5 t6 t7 İlk yatırım giderleri 65000 187269 İşletme giderleri 141200 172950 192000 192000 192000 192000 Faizler 9000 6000 3000 Amortismanlar 17490 17490 17490 17490 17490 17490 Toplam 65000 187269 167690 196440 212490 209490 209490 209490
  36. 54 Optimal kapasite = 60000 birim Kapasite kullanım oranları: 1.

    yıl için %60 (36000), 2. yıl için %85 (51000), 3. ve daha sonraki yıllar için %100 (60000) Fiyat: 5000/birim Sabit değerlerin hurda değeri = 85550 Arsa değeri = 2000 İşletme sermayesi ihtiyacı = 77269
  37. 55 Projenin Toplam Gelirlerinin Yıllara Göre Dağılımı Gelirler t0 t1

    t2 t3 t4 t5 t6 t7 Satış gelirleri - - 180000 255000 300000 300000 300000 300000 Hurda değeri - - - - - - - 164819 Toplam 0 0 180000 255000 300000 300000 300000 464819
  38. 56 Nakit Akımlarının Belirlenmesi t0 t1 t2 t3 t4 t5

    t6 t7 Gelirler 180000 255000 300000 300000 300000 464819 İlk yatırım gideri 65000 187269 İşletme giderleri 141200 172950 192000 192000 192000 192000 Faizler 9000 6000 3000 Amortismanlar 17490 17490 17490 17490 17490 17490 Brüt kar 12310 58560 87510 90510 90510 255329 Vergi 5662.6 26937.6 40254.6 41634.6 41634.6 117451.3 Net Kar 6647.4 31622.4 47255.4 48875.4 48875.4 137877.7 Net Nakit Akımı -65000 -187269 24137.4 49112.4 64745.4 66365.4 66365.4 155368
  39. 57 -300000 -200000 -100000 0 100000 200000 300000 400000 500000

    1 2 3 4 5 6 7 8 Net Nakit Akımı Giderler Gelirler
  40. 59 Ekonomik değerlendirme: Projenin karlılık düzeyinin belirlenmesi • Ticari karlılık

    analizi • Toplumsal karlılık analizi Finansal değerlendirme: Projenin işlerlik derecesinin belirlenmesi
  41. 60 Ticari Karlılık Analizi Paranın zaman değerini gözönüne almayan yöntemler

    • Basit karlılık (rantabilite) oranları • Geri ödeme süresi yöntemi Paranın zaman değerini gözönüne alan yöntemler • Net bugünkü değer yöntemi • Karlılık endeksi yöntemi • İç karlılık oranı yöntemi
  42. 61 Basit Karlılık Oranı BKO = P / I P:

    Yatırımdan beklenen yıllık net kar I: Toplam ilk yatırım tutarı BKO = (P + F) / I F: Yabancı kaynak faiz giderleri
  43. 62 t0 t1 t2 t3 t4 t5 t6 t7 Ort.

    BKO 1 0 0 0.02635 0.125352 0.187321 0.193743 0.193743 0.54655 0.15913 BKO 2 0 0 0.062027 0.149136 0.199214 0.193743 0.193743 0.54655 0.16805
  44. 63 Geri Ödeme Süresi Yöntemi ∑ ∑ + = =

    = n m t t m t t P I 1 0 ∑ ∑ + = = + = + n m t t t m t t t r P r I 1 0 ) 1 ( ) 1 (
  45. 65 Net Bugünkü Değer Yöntemi ∑ = + = n

    t t t r A NBD 0 ) 1 ( At : t. yıldaki net nakit akımı n: projenin süresi r: iskonto oranı NBD ≥ 0 ise Kabul NBD ≤ 0 ise Red
  46. 66 t0 t1 t2 t3 t4 t5 t6 t7 Net

    Nakit Akımı -65000 -187269 24137.4 49112.4 64745.4 66365.4 66365.4 155368 r NBD 1% 152190 2% 132347 3% 114139 4% 97422 5% 82069 6% 67961 7% 54994 8% 43072 9% 32107 10% 22020 11% 12739 12% 4199 13% -3661 14% -10895 15% -17552 16% -23679 17% -29317 18% -34504 19% -39275 20% -43661 -100000 -50000 0 50000 100000 150000 200000 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 NBD
  47. 68 İç Karlılık Oranı Yöntemi 0 ) 1 ( 0

    = + ∑ = n t t t r A 12.52%
  48. 69 A t0 t1 NBD İVO -100 120 8.26 20%

    B t0 t1 t2 t3 t4 t5 NBD İVO -100 0 0 0 0 201.14 22.63 15% -60.00 -40.00 -20.00 0.00 20.00 40.00 60.00 80.00 100.00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 NBDa NBDb
  49. 70 Finansal Değerlendirme • Projenin finansal planlamasının incelenerek varsa ek

    finansman ihtiyacının saptanması, • Finansman kaynaklarının neler olduğunun, yeterli olup olmadığının ve elde edilebilirliğinin gerçekçi olup olmadığının belirlenmesi, • Finansman kaynaklarının risklerinin, maliyetlerinin ve projeye getirdikleri yükün belirlenmesi, • Değişik finansman kaynakları arasından en uygun olanların seçilmesi, Projeyi yürütecek olan kuruluş ve/veya öz kaynaklarını bu projeye yatıran ortakların finansal durumunun incelenmesi, • Projenin finansal açıdan yürütülebilir olup olmadığının belirlenmesi ve nasıl bir likiditeye sahip olacağının görülmesi, • Beklenmeyen maliyet artışlarının karşılanıp karşılanamayacağının belirlenmesi.
  50. 71 FD - Aşamalar • Finansal tabloların hazırlanması, Finansal tablolar

    yardımıyla varsa ek finansman ihtiyacının belirlenmesi, • Projenin finansman kaynaklarının ve maliyetlerinin analiz edilmesi, • Finansal tablolara dayalı olarak proje başarısını etkileyecek önlemlerin belirlenmesi, • Projenin finansal yeterliğini saptamakta kullanılacak ölçütlerin (finansal oranlar) belirlenmesi, • Finansal risklerin değerlendirilmesi.
  51. 72 Finansal Tablolar Analizi • Finansal Nakit Akım Tablosu ya

    da Finansman İhtiyacı ve Kaynakları Tablosu • Net Gelir-Gider Tablosu • Proforma Bilanço
  52. 73 Finansal Kaynakların Analizi etkin faiz oranı • Orta ve

    Uzun Vadeli Krediler; • Hükümetler arası kredi anlaşmaları Satıcı kredisi Yerli yatırım ve kalkınma bankalarından alınan uzun vadeli krediler Uluslararası finansman kuruluşlarından sağlanan krediler • Kısa Vadeli Krediler; ticari bankalar ve diğer finansman kurumları Teknik Yardım ve İşbirliği Kuruluşlarından Sağlanan Krediler • Yabancı Sermaye Yatırımları (doğrudan) • Ortaklık Kurma (yerli ya da yabancı şirketlerle birleşme) ya da Devretme • Kurumsal Yatırımcılar; sosyal güvenlik kuruluşları ve sigorta şirketleri • Sermaye Piyasası; tahvil, bono ve hisse senedi çıkarılması • Finansal Kiralama • Proje Varlıklarının Satılması (proje tamamlanmadan önce) • Ön Ödeme; projenin üretimini satın alacaklar tarafından yapılan ön ödemeler • İhracat Kredisi; ihraç edilen ürünleri girdi olarak kullanacak projelerin desteklenmesi • “Yap İşlet Devret”, “Yap İşlet Sahiplen” ve benzeri modeller
  53. 74 Finansal Oranların Analizi Likidite Oranları: Cari Oran = Dönen

    Varlıklar / Kısa Vadeli Borçlar Asit Test Oranı (Çabuk Oran) = ( Dönen Varlıklar - Stoklar ) / Kısa Vadeli Borçlar Kaldıraç Oranları: Borç-Özkaynak Oranı = Uzun Vadeli Borçlar / Özkaynaklar Toplam Borç-Toplam Varlıklar Oranı = Toplam Borç / Toplam Varlıklar Finansman oranı = Özkaynaklar (Özsermaye) / Toplam Borçlar Borç Ödeme Gücü = ( Faiz ve Vergiden Önceki Kazanç ) / Faiz ve Anapara Ödemeleri Faaliyet Oranları: Alacakların Devir Hızı = Kredili Satışlar (ya da Net Satışlar)/Ortalama Ticari Alacaklar Stok Devir Hızı = Satışların Maliyeti / Ortalama Stoklar Dönen Varlıklar Devir Hızı = Net Satışlar / Dönen Varlıklar Toplam Varlıklar Devir Hızı = Net Satışlar / Toplam Varlıklar Karlılık Oranları: Brüt Kar Marjı (Oranı) = Brüt Satış Karı / Net Satışlar Net Kar Marjı (Oranı) = Net Kar (vergi sonrası) / Net Satışlar Toplam Varlıkların Karlılığı = Net Kar / Toplam Varlıklar Özsermaye Karlılığı = Net Kar / Özsermaye
  54. 77 Başabaş Analizi Kar = Gelir – Gider Kar =

    (Birim satış fiyatı) x (Miktar) – [Sabit maliyet + (Birim değişken maliyet) x (Miktar)]
  55. 82 Risk Ölçme Teknikleri Net Nakit Akımları Olasılık Beklenen Değer

    5000 0.25 1250 6500 0.6 3900 8500 0.15 1275 Toplam Beklenen Değer 6425
  56. 83 Standart Sapma 6 . 1075 )) ( ( 1

    2 = − = ∑ = s P A E A s k i i i
  57. 85 Riskli Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesi NBD Olasılık -5 0.05 -0.25

    10 0.2 2 25 0.6 15 35 0.15 5.25 Beklenen NBD 22 Standart Sapma 9.8 DK 0.445 Karlılığın 5'den büyük olma olasılığı 0.0125