Upgrade to Pro — share decks privately, control downloads, hide ads and more …

Hiểu biết cơ bản về PMTDNM

Hiểu biết cơ bản về PMTDNM

Những hiều biết cơ bản về PMTDNM, cộng đồng, giấy phép và tham gia đóng góp phát triển...
Bài được trình bày tại sự kiện OpenStack Vietnam training 2015.

Anh Tuan TRUONG

December 26, 2015
Tweet

More Decks by Anh Tuan TRUONG

Other Decks in Technology

Transcript

  1. Truong Anh Tuan
    Presented by
    VFOSSA vice president
    Fedora and FOSS contributor
    FAmSCo member
    Fundamentals of FOSS
    This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

    View Slide

  2. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    N i dung

    Tổng quan về PMTDNM
    Lịch sử phong trào PMTDNM
    Phần mềm, tự do, nguồn mở, giấy phép
    Khuôn dạng dữ liệu

    View Slide

  3. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    FOSS là gì?
    Free/Open Source Software (FOSS)
    Phần mềm tự do nguồn mở (PMTDNM)
    Cho NSD quyền tự do
    chạy phần mềm cho mọi mục đích
    nghiên cứu và sửa đổi chương trình
    phân phối lại bản sao PM gốc hoặc đã sửa đổi
    mà không có bất cứ yêu cầu trả phí nào cho
    các nhà phát triển gốc
    « Free » được hiểu là « tự do » chứ không
    phải « miễn phí »

    View Slide

  4. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    PMSHĐQ vs. PMTDNM
    không trao mã nguồn cho
    khách hàng
    xem mã nguồn chương trình là
    một bí mật thương mại và là
    tài sản chính đem lại lợi nhuận
    bán giấy phép (license) cho
    khách hàng quyền sử dụng PM
    sửa đổi PM nếu có nhu cầu nảy
    sinh và thông thường khách
    hàng phải trả phí để có thay
    đổi
    thường làm PM không tương
    thích với nhau
    chia sẻ mã nguồn chương trình
    đặt chương trình lên một tài
    nguyên công cộng
    cho phép mọi người sử dụng,
    nghiên cứu và cải tiến chương
    trình
    là một cộng đồng tự giác toàn
    cầu các cá nhân có nguồn gốc
    khác nhau
    được người sử dụng cuối hỗ trợ
    khi họ học và dạy các HOWTO
    của phần mềm, tham gia viết
    tài liệu và các tệp hướng dẫn

    View Slide

  5. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    T m quan tr ng chi n l c
    ầ ọ ế ượ
    Chính phủ khuyến khích FOSS qua
    văn bản chính thức (pháp luật, pháp lệnh, chỉ thị,
    thông tư, ...)
    chính sách
    mua sắm
    FOSS đem lại lợi ích to lớn cho các nước đang
    phát triển với nguồn tài nguyên hạn chế
    Lợi ích không gắn với khu vực tư nhân mà là
    sống còn với các nước đang phát triển

    View Slide

  6. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Các l i ích chi n l c
    ợ ế ượ
    Phát triển tiềm năng/công nghiệp địa
    phương
    Giảm nhập khẩu/giữ gìn trao đổi ngoại tệ
    Tăng cường an ninh quốc gia
    giảm bớt nạn vi phạm bản quyền, dùng
    PM bất hợp pháp
    cho phép bản địa hóa

    View Slide

  7. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    L i ích kinh t
    ợ ế
    Tăng cạnh tranh
    Giảm Tổng giá thành sở hữu (TCO)
    Cải thiện an ninh
    Tạo lập được sự độc lập với nhà cung cấp

    View Slide

  8. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    L i ích xã h i
    ợ ộ
    Tăng cường phổ cập thông tin
    Tạo lập hệ thống huấn luyện hoàn hảo
    Phát triển nguồn tiêu chuẩn

    View Slide

  9. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    L ch s FOSS (1)
    ị ử
    1984 : Richard Stallman, cha đ c a phong trào
    ẻ ủ
    GNU (Gnu is Not Unix) sáng l p
    ậ Qu Ph n
    ỹ ầ
    m m T do
    ề ự (Free Software Foundation ­ FSF)
    1989 : FSF đ nh nghĩa gi y phép
    ị ấ GPL (General
    Public License)

    View Slide

  10. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    GNU là gì?
    Dự án khởi động năm 1984 nhằm phát triển
    một hệ điều hành (OS) hoàn chỉnh giống như
    UNIX (Unix-like) hoàn toàn là PMTD : Hệ điều
    hành GNU
    Do Richard Stallman khởi xướng và rất nhiều
    người cùng chia sẻ tư tưởng này
    Hệ điều hành GNU sử dụng nhân Linux
    HĐH Linux (dân dã) hoặc GNU/Linux (đầy đủ)

    View Slide

  11. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    L ch s FOSS (2)
    ị ử
    1991 : Linus Torvald công b phiên b n 0.02 lõi
    ố ả
    m t HĐH theo t t ng UNIX,
    ộ ư ưở Linux, lên Internet.
    Linux s d ng gi y phép GPL và r t nhi u ti n ích
    ử ụ ấ ấ ề ệ
    GNU nên v sau g i là
    ề ọ GNU/Linux

    View Slide

  12. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    L ch s FOSS (3)
    ị ử
    1993 : Rémy Card đ nh nghĩa h th ng t p
    ị ệ ố ệ ext2 cho
    Linux
    1994 : Linux đ c chuy n lên các CPU khác Intel :
    ượ ể
    Alpha, ARM, PowerPC, RISC, Sparc, ...
    1995 : Apache Group truy n bá Web server
    ề Apache,
    2/3 s Web sites trên n n UNIX/Linux
    ố ề

    View Slide

  13. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    L ch s FOSS (4)
    ị ử
    Sáng kiến mã nguồn mở
    Open Source Initiative – OSI
    Khởi xướng : Eric S. Raymond, B. Perens
    (1998)
    Tác giả «The Cathedral and the Bazaar»
    PMNM thắng nhờ chất lượng vượt trội
    Mô hình phát triển « chợ » => chất lượng cao

    View Slide

  14. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    L ch s FOSS (5)
    ị ử
    1999 : ra đ i phiên b n 1.0 các giao di n đ h a
    ờ ả ệ ồ ọ
    GNOME và KDE (3.x hi n nay)

    2002 : Sun công b phiên b n 1.0
    ố ả OpenOffice.org

    View Slide

  15. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Gi y phép ph n m m
    ấ ầ ề
    (Software license)
    Hợp đồng cho phép sử dụng phần mềm
    giữa NSD cuối và Nhà sản xuất PM
    Phần mềm độc quyền :
    Hạn chế số máy cài đặt
    Hạn chế số người sử dụng
    Những hạn chế không liên quan đến công nghệ
    NSD cần nghiên cứu giấy phép và tuân thủ
    các điều khoản ghi trên giấy phép.

    View Slide

  16. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Ph n m m t do
    ầ ề ự
    (Free software)
    Người khởi xướng : R. Stallman (1984)
    Phong trào GNU, Free Software Foundation (FSF)
    4 tự do (căn cứ vào giấy phép)
    (TD0) Tự do chạy phần mềm, cho mọi mục đích
    (TD1) Tự do nghiên cứu sự vận hành của chương
    trình và thích ứng nó theo nhu cầu của bạn,
    (TD2) Tự do phân phối các bản sao của phần mềm,
    (TD3) Tự do cải tiến chương trình và công bố các sửa
    đổi của bạn cho mọi người cùng biết.

    View Slide

  17. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Ph n m m t do (2)
    ầ ề ự
    Nhấn mạnh tư tưởng tự do (freedom)
    PMTD # miễn phí
    Free Software # Freeware (sở hữu, đóng)
    Mã nguồn mở = hệ quả
    Đảm bảo TD1 và TD3 : tự do nghiên cứu,
    thích ứng, cải tiến
    NSD có quyền yêu cầu truy cập mã nguồn

    View Slide

  18. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Gi y phép PMTD

    Các giấy phép (license) PMTD chính
    GNU General Public License (GPL)
    BSD License
    Nhân FreeBSD, NetBSD và OpenBSD
    Ngoài ra
    Apache License
    MIT License
    X-Window server
    Mozilla Public License
    ...

    View Slide

  19. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Ph n m m ngu n m
    ầ ề ồ ở
    (Open Source Software)
    Định nghĩa (10 tiêu chuẩn)
    (i) quyền tự do phân phối PM (miễn phí),
    (ii) quyền truy nhập mã nguồn, và
    (iii) quyền sửa đổi trên mã nguồn
    Xem thêm: http://opensource.org/osd

    View Slide

  20. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Ph n m m ngu n m (2)
    ầ ề ồ ở
    Tiêu chí của OSI dài và phức tạp
    Dễ bị hiểu sai và lợi dụng
    Có mã nguồn =/=> PMNM
    Giấy phép «OSI approved» = PMNM OSI
    PMTD => PMNM (theo các tiêu chí giản lược)
    Ngược lại không đúng !
    PMNM vs. PMTD
    Khác quan điểm song vẫn chung sống hòa bình !
    NSD và nhà phát triển không thấy sự khác biệt
    FOSS (Free & Open Source Software)
    FLOSS (Free/Libre & Open Source Software)

    View Slide

  21. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Phong trào ngu n m
    ồ ở
    (Open Source)
    Open Source không chỉ bó hẹp với PM
    «Open» phù hợp với xu hướng hội nhập và toàn
    cầu hóa ?
    Giấy phép FAL (Free Art License) «Nghệ thuật tự
    do»
    Văn học, hội họa, âm nhạc, nghệ thuật
    Creative Commons License
    Tác phẩm đa phương tiện trên Internet
    OpenCourseware (MIT)
    Open Hardware
    ....

    View Slide

  22. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Gi y phép BSD

    Gốc từ Đại học Berkerley California (UBC)
    Berkeley System Distribution licence
    Người phát triển gốc của PM được quyền ghi xác nhận
    bản quyền trong mã nguồn
    Tác giả PM từ chối mọi hậu quả liên quan đến việc sử
    dụng PM
    Không bắt buộc cung cấp mã nguồn cũng như các sửa đổi
    trên mã nguồn gốc
    Có thể đóng PM giấy phép BSD hoặc tích hợp mã BSD vào một
    PM thương mại
    Mã nguồn TCP/IP có mặt trong tất cả các HĐH đóng đều là mã
    nguồn từ ĐH UBC

    View Slide

  23. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Gi y phép GNU GPL

    Bản quyền FSF (1989)
    Tác giả : R. Stallman
    Giấy phép của tất cả PM GNU, Linux, ...
    Hai ràng buộc
    Mọi dẫn xuất của một phần mềm GPL là một
    phần mềm GPL
    Tự do thay đổi nội dung phần mềm, song
    không được thay đổi nội dung giấy phép
    (Copyleft)

    View Slide

  24. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Copyleft
    Nguyên tắc của GNU
    Không cho phép người phân phối một phần
    mềm Copyleft thay đổi các điều khoản ghi
    trong giấy phép ban đầu
    Copyleft >< Copyright
    Duy trì tính tự do cho phần mềm cho suốt chu
    trình sống của nó
    GPL là giấy phép Copyleft

    View Slide

  25. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Copyleft (2)
    Logic : vì bạn đã được thừa hưởng một cách hào
    phóng thành quả của những người đi trước, bạn
    cũng có nghĩa vụ như vậy cho những người đi
    sau qua những sáng tạo của bạn trên cơ sở
    những điều bạn đã được thừa kế
    Người duy nhất được quyền thay đổi giấy phép
    của phần mềm là người giữ bản quyền. Người
    duy nhất được quyền thay đổi điều kiện phân
    phối của một giấy phép là tác giả của giấy phép
    đó

    View Slide

  26. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    LGPL và GFDL
    LGPL (Lesser General Public License)
    Dành cho các thư viện (library) GNU.
    Một phần mềm sử dụng một thư viện LGPL
    không bắt buộc phải là một phần mềm GPL.
    Có thể làm các phần mềm đóng hoặc theo giấy phép
    khác trên cơ sở sử dụng thư viện GNU.
    GFDL ( GNU Free Documentation License)
    Giấy phép tài liệu tự do
    Tất cả các tài liệu của GNU đều là GFDL

    View Slide

  27. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Khuôn d ng d li u
    ạ ữ ệ
    Tập hợp những qui tắc cho phép một ứng
    dụng lưu lên tệp các dữ liệu của mình với
    tất cả những thông tin liên quan đến việc
    biểu diễn (presentation) chúng
    Khôi phục nguyên trạng dữ liệu từ tệp
    Nhận biết khuôn dạng
    Đuôi tệp : .txt, .html, .doc, .pdf, ...
    UNIX/Linux : thuần túy qui ước

    View Slide

  28. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Phân lo i khuôn d ng
    ạ ạ
    Standard vs. non-standard
    Standard (chuẩn hóa)
    Quốc gia : ASCII, TCVN
    Quốc tế : Unicode, HTML, XML,...
    Non-standard : phụ thuộc ứng dụng
    Proprietary vs. Open
    Sở hữu (đóng) : đặc tả không công bố
    Mở : trong suốt hoặc đặc tả được công bố

    View Slide

  29. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Khuôn d ng s h u (đóng)
    ạ ở ữ
    Gắn liền với một phần mềm sở hữu
    Người giữ bản quyền phần mềm đồng thời
    cũng là chủ sở hữu của khuôn dạng
    Phiên bản mới = chức năng mới, tính chất
    mới của khuôn dạng
    Mua phiên bản mới để có tính chất mới !
    Hệ quả : người sử dụng càng ngày càng bị lệ
    thuộc và gắn chặt với các sản phẩm của hãng
    !

    View Slide

  30. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Khuôn d ng m
    ạ ở
    Cách trình diễn của khuôn dạng là trong suốt
    và/hoặc đặc tả của nó được công bố trong vùng
    công cộng và bất cứ ai nếu cần cũng có thể sở
    hữu một bản sao
    Khuôn dạng chuẩn => mở
    Chủ sở hữu của khuôn dạng mở không nhất
    thiết phải là một hãng phần mềm nguồn mở
    hay một tổ chức công cộng
    Ví dụ : PDF, PS của Adobe

    View Slide

  31. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Vì sao không nên dùng KD đóng ?
    4 nguyên nhân :
    Người nhận có thể không đọc được tệp bạn
    gửi
    Có nguy cơ truyền bá những thông tin bí mật
    ngoài ý muốn
    Đóng góp vào việc truyền bá virus và nguy cơ
    chính mình bị lây nhiễm
    Tăng thêm sức mạnh cho những kẻ độc
    quyền đã và đang tồn tại trong lĩnh vực trao
    đổi thông tin điện tử.

    View Slide

  32. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    Vì sao nên dùng KD m ?

    4 lý do :
    Đảm bảo tính truy cập được (accessibility) và
    tính vững bền (perennity) cho dữ liệu trao đổi
    Đảm bảo tính trong suốt hoàn hảo cho nội
    dung các dữ liệu trao đổi
    Hạn chế sự lan truyền của virus
    Vun trồng cho sự phong phú, đa dạng và tính
    tương tác (interoperability) trong lĩnh vực
    trao đổi thông tin điện tử.

    View Slide

  33. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    u đi m c a PMTDNM
    Ư ể ủ
    Độ tin cậy cao
    Được phát triển và kiểm chứng kỹ càng bởi cộng đồng
    LTV phi lợi nhuận => chú trọng chất lượng
    Mã nguồn công khai
    Rất phong phú và dễ tìm
    Internet có (hầu như) tất cả !
    Cơ hội tiếp cận công nghệ mới nhanh chóng
    Khuôn dạng dữ liệu mở
    Tương tác dễ, bền vững
    Miễn phí bản quyền

    View Slide

  34. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    H n ch c a PMTDNM
    ạ ế ủ
    Sự phát triển, chữa lỗi một PM phụ thuộc sự quan
    tâm của cộng đồng và thời giờ của các hackers
    Chọn PM có cộng đồng tích cực
    Tương tự, tài liệu khó dùng, không cập nhập
    Đọc/sửa, tùy biến mã nguồn khó khăn
    Cần đội ngũ LTV có kỹ năng để khai thác PM
    Nên tìm kiếm nhà tích hợp giải pháp FOSS khi có nhu cầu
    tùy biến, sửa đổi
    Tự chịu trách nhiệm về sự lựa chọn

    View Slide

  35. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
    K t lu n
    ế ậ
    Hiểu rõ và chấp hành đúng luật chơi là điều kiện để tồn
    tại và phát triển
    sự hiểu biết của chúng ta, đặc biệt của lớp trẻ, về vấn đề sở hữu trí tuệ
    còn khá kém cỏi
    PMTDNM ngày nay đã đủ độ chín để áp dụng đại trà
    Tăng cường sử dụng, thích nghi PMTDNM vào các
    trường học ở mọi cấp học
    Chỉ đạo của cấp Bộ, Sở GD&ĐT
    Sử dụng sức mạnh của cộng đồng
    Đưa nội dung giáo dục về sở hữu trí tuệ vào chương
    trình giảng dạy Đại học
    Các Đại học, Viện nghiên cứu, các cơ quan công quyền gương mẫu
    chấp hành luật SHTT

    View Slide

  36. Questions?
    cense statement goes here. See https://fedoraproject.org/wiki/Licensing#Content_Licenses for acceptable license
    Email: [email protected]
    IRC: tuanta #fedora-apac on Freenode
    Contact:

    View Slide